การก่อสร้างวัดไทยในต่างประเทศ

<TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0 width=451 align=center border=0><TBODY><TR><TD>

สถาปัตยกรรม : วัดไทยในต่างแดน
โดย รศ.ดร.ภิญโญ สุวรรณคีรี
ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์
(เนื้อหาจากบทวิทยุกระจายเสียง ปี 2546)​

</TD></TR></TBODY></TABLE>
<TABLE height="90%" width="90%" align=center border=0><TBODY><TR><TD vAlign=top height=2494> สิ่งที่บ่งบอกถึงความเป็นไทยนั้นมีอยู่มากมายหลายอย่าง ทั้งขนบธรรมเนียม ประเพณี ภาษาวัฒนธรรม รวมถึงสถาปัตย-
กรรมด้วย ซึ่งสถาปัตยกรรมไทยนั้นเป็นศิลปะที่มีความโดดเด่น มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่ไม่มีชาติใดเหมือนไม่ว่าจะไปปรากฏหรือ

<TABLE width="63%" align=center border=0><TBODY><TR><TD height=335>

<TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0 width=430 border=0><TBODY><TR><TD vAlign=top height=59>

วัดพุทธานุสรณ์ เมืองฟรีมอนท์
ซาน ฟรานซิสโก เบย์ แอเรีย มลรัฐแคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา
ภาพจาก Web Site
http://www.watbuddhanusorn.org/wtfm/Homepage_thai/temple_tour.html​

</TD></TR></TBODY></TABLE>

​

</TD></TR></TBODY></TABLE>
ปลูกสร้างอยู่ ณ ที่แห่งใดในโลกจะเป็นเสมือนตัวแทนของชาวไทยที่เผยแพร่ให้สากลได้รู้จักและสถาปัตยกรรมที่โดดเด่นเป็นที่รู้จัก
ของชาวต่างชาติส่วนใหญ่ก็คือวัดไทย

<TABLE height=49 width="64%" bgColor=#ccccff border=0><TBODY><TR><TD> ความเป็นมาของการก่อสร้างวัดไทยในต่างประเทศ </TD></TR></TBODY></TABLE> วัดไทยในต่างประเทศที่สร้างทำไปแล้วมีที่ประเทศอินเดีย ที่ซึ่งเป็นสถานที่เสด็จปรินิพพานของพระพระพุทธองค์ อยู่ใน
กุสินารา เมืองกุสินารา รัฐบาลอินเดียให้ชาวพุทธทั้งหลายซื้อที่ดินได้โดยรอบและให้สร้างวัด นโยบายต้องการดึงเรื่องของการท่อง-
เที่ยวให้ชาวพุทธทั่วโลกไปสร้างวัดเช่นเดียวกับประเทศเนปาลซึ่งเป็นที่ประสูตรของพระพุทธองค์ก็ทำเช่นเดียวกัน แต่สำหรับ
ประเทศเนปาลไม่ให้ซื้อแต่ให้เช่า 99 ปี เมื่อครบ 99 ปี ต้องไปต่อสัญญากันใหม่ เมื่อเป็นอย่างนั้นประเทศที่เป็นชาวพุทธก็ไปสร้าง
วัดโดยรอบที่ที่เสด็จปรินิพพาน ซึ่งแต่ละประเทศจะใช้ศิลปะของประเทศนั้น ๆ และที่ได้รับเชิญให้ไปออกแบบซึ่งสร้างเสร็จเรียบร้อย
แล้วที่เมืองกุสินารา ส่วนที่ประเทศเนปาลนั้นกำลังสร้างพระอุโบสถซึ่งใช้งบประมาณ 70 ล้าน งดงามมาก

<TABLE height=49 width="64%" bgColor=#ccccff border=0><TBODY><TR><TD> ผลงานการก่อสร้างวัดไทยในต่างประเทศ </TD></TR></TBODY></TABLE> วัดที่ออกแบบทำเสร็จเรียบร้อยแล้วอยู่ที่ประเทศอินเดีย เป็นสถานที่เสด็จปรินิพพานขององค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ตรง
นั้นห่างจากที่ถวายพระเพลิงพระพุทธองค์ประมาณ 300 เมตร เพราะประเทศอินเดียจะให้ชาวพุทธไปสร้างวัดรอบ ๆ ที่เสด็จ
ปรินิพพานและให้ประเทศชาวพุทธไปซื้อที่ดินได้ โดยแบ่งเป็นแปลง ๆ สำหรับวัดที่สร้างนั้นประมาณ 4 ไร่ สร้างเสร็จเรียบร้อยแล้ว
ที่ลุมพินีวันในประเทศเนปาลเป็นที่ประสูตรของพระพุทธองค์ เป็นนโยบายเดียวกันคือพยายามดึงให้ชาวพุทธทั่วโลกไปสร้างวัดและ
จะได้ทำศรัทธาทัวร์ศาสนาไปสักการะ เพราะที่นั่นทั้งสองแห่งเป็นสังเวชนียสถาน เป็นสถานที่ประสูตกับปรินิพพานถ้าได้มีโอกาสทำ
ถือว่าเป็นศิริมงคลเป็นอย่างมาก เพราะว่าเวชนีย-สถานทั้ง 4 แห่งนี้มีที่สำหรับปฐมเทศนาอยู่ที่เมืองสาระนาถ กับสถานที่ทรงตรัส
รู้อยู่ที่พุทธคยาจึงมีโอกาสได้สร้างทั้งสองแห่ง ทั้งที่ที่ประสูติและที่เสด็จปรินิพพาน ในประเทศยุโรป ที่ประเทศอังกฤษขณะนี้กำลัง
ทำหอระฆังเป็นแบบไทยอยู่ที่วัดพุทธประทีปในลอนดอน รวมทั้งกำแพงวัด เพราะแต่เดิมที่วัดสร้างไว้มีแต่พระอุโบสถที่เป็นแบบไทย
มีเสนาสนะมีกุฏิสงฆ์ซึ่งไม่ได้เป็นไทย เป็นเพียงลักษณะธรรมดาเท่านั้น หลวงพ่อภาวนา กิจโกศล ท่านเป็นหัวหน้าพระธรรมทูตสาย
ยุโรป อายุ 72 พรรษา ท่านมาขอร้องให้ช่วยทำกำแพงวัดให้เป็นถาวร รวมทั้งทำหอระฆังด้วย เรื่องนี้เป็นโครงการที่กำลังดำเนินการ
อยู่ ส่วนโครงการที่จะเริ่มสร้างในประเทศฝรั่งเศสที่เรียกว่าวัดธรรมประทีป ท่านมหาเกรียงไกรทิพย์ ท่านเป็นเจ้าอาวาสที่รักษาการ
อยู่ ท่านได้ซื้อที่ดินไว้เป็นสมาคมชาวพุทธในฝรั่งเศส สมาคมชาวพุทธที่ได้ซื้อที่ดินได้แก่ ไทย ญวน ลาว เขมรและอื่น ๆ ส่วนศรีลังกา
จะสร้างวัดไทยที่เป็นแต่ของสยามนิกาย ซึ่งที่อยู่ในโครงการนี้ก็มีหลายวัด

<TABLE height=49 width="64%" bgColor=#ccccff border=0><TBODY><TR><TD> การออกแบบและเทคนิคการก่อสร้าง </TD></TR></TBODY></TABLE> ข้อแรกจะต้องเตรียมรูปแบบ เรื่องรูปแบบเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุด เพราะงานเหล่านี้เป็นงานที่ประชาชนชาวพุทธมีความ
ศรัทธาร่วมกันบริจาคสร้าง ไม่ได้เป็นของผู้หนึ่งผู้ใดโดยเฉพาะ ก่อนอื่นต้องทำเป็นทัศนียภาพเขียนขึ้นมาให้เห็นรูปร่างหน้าตาว่า
เป็นอย่างไร ความงดงามต่าง ๆ เป็นอย่างไร บางแห่งอาจทำเป็นหุ่นจำลอง แต่หุ่นจำลองค่อนข้างลำบากในการจัดส่ง ถ้าเป็นภาพ
หรือทัศนียภาพที่ให้สีงดงามจะส่งไปสะดวกกว่า การทำโบว์ชัวร์แผ่นพับก็จะได้จากศรัทธาในเรื่องการบริจาคปัจจัยการก่อสร้าง
รวมทั้งชาวพุทธที่ไม่ใช่เพียงคนไทยเท่านั้นที่เข้าวัด วันเสาร์-อาทิตย์จะมีเขมร ญวน ลาว พม่า ศรีลังกาหรือผู้ที่เป็นชาวพุทธจะไป
วัดกัน พาลูกหลานเด็กเล็ก ๆ ไปศึกษาพระพุทธศาสนาเป็นภาพที่น่าปลื้มใจ
ในประเทศอินเดียเขากำหนดให้เป็นศิลปะของชาตินั้น ๆ แต่สำหรับในสหรัฐอเมริกาต้องคำนึงถึงสถานภาพของสังคม
โดยรอบด้วย บางทีถ้าหากสถาปัตยกรรมไทยไปวางไว้แล้วมีการปิดทองคำเปลวหรือปิดกระจกสีต่าง ๆ บางทีก็อันตรายเหมือนกัน
เพราะอาจถูกกต่อต้านจากศาสนาอื่นซึ่งเขามีของเขาเป็นของเดิมอยู่ก่อนแล้ว เพราะฉะนั้นเรื่องของการออกแบบอาจพิจารณา
ได้อีกรูปแบบหนึ่งคือทำให้เรียบง่ายขึ้น ตัวสถาปนิกเองจะต้องตระหนักอยู่เสมอว่าระดับของสถาปัตยกรรมไทยนั้นมีอยู่หลายระดับ
ตั้งแต่ธรรมดาจนกระทั่งถึงที่เรียกว่าฐานานุศักดิ์ของสถาปัตยกรรม ทั้งนี้จะสังเกตุเห็นได้จากการที่ออกแบบไปนั้นไม่ได้ออกแบบ
แบบมีช่อฟ้าใบระกาหรือมีลวดลายหน้าบันอย่างเดียว แต่มองดูดลดหลั่นลงมาทำให้ดูเรียบง่ายและยังคมความเป็นไทยอยู่
ที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์รังสิต หอพระมีความงดงามตรงที่มีความต่างระดับกัน

<TABLE width="63%" align=center border=0><TBODY><TR><TD height=304>

<TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0 width=429 border=0><TBODY><TR><TD vAlign=top height=2>

วัดพุทธนานาชาติ ออสติน
ภาพจาก Web Site
http://www.wataustin.iirt.net/history.htm ​

</TD></TR></TBODY></TABLE>​

</TD></TR></TBODY></TABLE>
ธรรมสถานที่รังสิตของมหาวิทยาลัยธรรมศาตร์แบบนั้นถ้าหากนำไปสร้างในต่างประเทศจะดูไม่ขัดตา และในขณะเดียว
กันก็เป็นรูปแบบที่เป็นถาปัตย-กรรมที่งดงามในประเภทเครื่องก่อ คำว่า "เครื่องก่อ" หมายความว่าเป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก
อาจก่ออิฐถือปูน โดยเฉพาะในยุโรปและอเมริกาจะฉาบด้วยโปสเตอร์ซึ่งแต่ละแห่งจะไม่เหมือนกัน "เครื่องสับ" หมายความถึงอาคาร
ที่เป็นไม้สำหรับเมืองไทยเครื่องสับคือ อาคาร เช่น กุฏิสงฆ์ ศาลาการเปรียญที่เป็นไม้ ในสมัยก่อนจะมีโบสถ์ เป็นสิมไม้ สิมไม้คือ
ใช้ไม้ทั้งหมดเข้าไม้ซึ่งกันและกันด้วยลิ่มสลักเดือย ไม่ใช้ตะปู ดังนั้นจึงเรียกว่าเครื่องสับ ในต่างประเทศถ้าหากว่ารัฐบาลไทยมี
โอกาสที่จะติดต่อกับรัฐบาลได้ และเราสามารถปรุงเครื่องสับไปจากประเทศไทยก็จะงดงามมาก ตัวอย่างเช่นศาลาไทยที่อยู่
กรุงเทลาวีฟก็ทำเป็นเครื่องสับส่งไป ถอดออกได้เป็นชิ้น ๆ สะดวกในการขนส่งและติดตั้ง

<TABLE height=49 width="64%" bgColor=#ccccff border=0><TBODY><TR><TD> ปัญหาและอุปสรรค </TD></TR></TBODY></TABLE> ในประเทศอินเดียเมื่อถึงหน้าร้อนก็ร้อนมาก พอถึงหน้าหนาวก็หนาวมากเช่นกัน ช่วงหน้าหนาวที่เมืองกุสินาราติด
ลบ 2 องศา อากาศหนาวมากหมอกลงหนา เวลาร้อนก็ร้อนจัดถึง 40 องศา บางครั้งพระสงฆ์ทนอยู่ไม่ได้ต้องขอลากลับประเทศไทย
เพราะฉะนั้นต้องคำนึงถึงสถานที่ต่าง ๆ ด้วย เวลาออกแบบต้องเผื่อว่าเมื่อถึงหน้าหนาวจะใช้ความอบอุ่นได้อย่างไร ต้องใช้อุปกรณ์
อะไรที่จะช่วยให้อยู่ได้ และเมื่อถึงหน้าร้อนเราจะทำอย่างไร นอกเสียจากว่าบางแห่งเป็นเมืองหนาว หนาวตลอดปีก็ไม่มีปัญหาเท่าไร
ถ้าในขณะเดียวกันมีทั้งร้อนจัดและเย็นจัดจะต้องเจาะหน้าต่าง ช่องประตู ช่องลมต่าง ๆ อาจจะต้องเจาะหลายระดับ เช่น เจาะช่อง
ซึ่งอยู่ข้างบนหลายระดับ ขณะเดียวกันก็สามารถปิดได้สำหรับหน้าหนาว และเมื่อถึงหน้าร้อนก็เปิดเต็มที่ให้ลมพัดผ่านได้ อย่างเช่น
ในอินเดียไม่ใช้เครื่องปรับอากาศ เพราะแถว ๆ กุสินาราไฟเปิด ๆ ปิด ๆ ซึ่งบางครั้งไฟฟ้าเปิดเพียงชั่วโมงเดียวแล้วดับไป 2 ถึง 3
ชั่วโมง ถ้าใช้เครื่องปรับอากาศก็ลำบาก วิธีการแก้ไขคือเปิดหน้าต่างทางระบายลมให้มากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ และเมื่อถึงหน้า
หนาวก็ปิดทางลมให้หมด ตรงนี้เป็นเรื่องของประโยชน์ในการใช้พื้นที่ข้างใน
ส่วนปัญหาของกระเบื้อง ถ้าเป็นเมืองหนาวถึงกับหิมะตก กระเบื้องดินเผาที่เป็นกระเบื้องเคลือบที่ส่งมาจากประเทศไทย
จะแตกหมดเวลาหิมะจับ จะใช้เป็นกระเบื้องไม้แทน แต่ถ้าในประเทศอินเดียหรือเนปาลซึ่งอุณหภูมิติดลบไม่มากนักประมาณ
1 - 2 องศา ก็ไม่เป็นไรใช้กระเบื้องได้

<TABLE height=49 width="64%" bgColor=#ccccff border=0><TBODY><TR><TD> โครงการก่อสร้างในอนาคต </TD></TR></TBODY></TABLE> วัดต่าง ๆ ในยุโรปและอเมริกานั้น ส่วนมากจะผ่านมาทางสำนักงานพระพุทธศาสนา และทางสำนักงานฯ ขอให้อาจารย์
ภิญโญช่วยทำ งานมากกว่าคนและคนที่มีฝีมือเรื่องไทยก็น้อย ไม่ว่าจะเป็นที่กรมศาสนาหรือสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติก็
ตามวัดในประเทศไทยที่ต้องซ่อมแซมก็มีอยู่มากเพราะฉะนั้นหน่วยงานจึงขอให้อาจารย์ภิญโญเป็นที่ปรึกษาทางสถาปัตยกรรม
ไทยต่อไป
</TD></TR></TBODY></TABLE>