การให้ทานมีผลมาก

บทความเรื่อง " การให้ทานมีผลมาก "
พระไตรปิฎก เล่มที่ ๓๕ หน้า ๒๘๘-๒๘๙)

​

พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ทักขิณา ประกอบด้วยองค์ ๖ คือ ทายกมีองค์ ๓ ปฏิคาหกมีองค์ ๓
ทายก(ผู้ให้)นั้น คือ ทายกที่ดีใจ๑ เมื่อให้ทานอยู่ก็ทำใจให้เลื่อมใส๑ ครั้นให้ทานแล้วก็ดีใจ๑ (รวมเป็นองค์๓)
ปฏิคาหก(ผู้รับทาน)นั้น คือ เป็นผู้ปราศจากราคะหรือปฏิบัติเพื่อกำจัดซึ่งราคะ๑ เป็นผู้ปราศจากโทสะหรือปฏิบัติเพื่อกำจัดซึ่งโทสะ๑ เป็นผู้ปราศจากโมหะหรือปฏิบัติเพื่อกำจัดซึ่งโมหะ๑ (รวมเป็นองค์๓)
ทักขิณา มีองค์๖ นี้ ยากที่จะนับผลได้ว่า แม่น้ำคือบุญ แม่น้ำคือกุศล ผลบุญกุศลอันนี้จะนำสุขมาให้เช่นไร จะให้ผลบุญอันดีงามเท่าไร จะมีสุขเป็นผลเท่าไร จะทำให้เกิดในสวรรค์กี่ชาติ จะทำให้ได้ประโยชน์สุขอันเป็นที่ต้องการ อันเป็นที่รักใคร่พอใจเท่าไร ลงท้ายก็ถึงซึ่งการนับว่าเป็นกองบุญใหญ่นับไม่ได้ประมาณไม่ได้ เปรียบกับน้ำในมหาสมุทรซึ่งนับไม่ได้ประมาณไม่ได้ว่ามีกี่ทะนาน ฉะนั้น ครั้นตรัสดังนี้แล้วจึงได้ตรัสเป็นพระคาถาว่า "ทายกเป็นผู้ดีใจต่อการให้ เมื่อให้เลื่อมใส ให้แล้วดีใจ อันนี้เป็นความสมบูรณ์แห่งทาน ปฏิคาหก เป็นผู้ปราศจากราคะ โมหะ โทสะ เป็นนาบุญอันสมบูรณ์ บุคคลชำระล้างซึ่งมือเท้าของปฏิคาหกแล้วให้ทานด้วยมือของตน การให้ทานนี้ย่อมมีผลมากแก่ตนและผู้อื่น บุคคลผู้มีความคิดดีผู้มีศรัทธาผู้มีใจพ้นจากความตระหนี่ ครั้นให้ทานอย่างนี้แล้วก็เข้าถึงซึ่งโลกอันไม่มีความทุกข์อันมีแต่ความสุข คือ สวรรค์ ดังนี้พราหมณ์ ชื่อว่า เวลามะ ได้ให้อาหารมีของคาว หวาน เป็นต้น หาประมาณมิได้อยู่ตลอด ๗ ปี ๗ เดือน แก่โลกิยมหาชน ในวันสุดท้ายได้ให้ถาดทองคำ ถาดเงิน ถาดสัมฤทธิ์ ๘ หมื่น ๔ พันใบอันเต็มด้วยทองคำ เงิน แลละสัมฤทธิ์กับให้ช้าง รถ หญิงสาว บัลลังค์ อย่างละ ๘ หมื่น ๔ พัน ซึ่งล้วนด้วยเครื่องประดับทั้งปวง ให้แม่โค นม ผ้านุ่ง ผ้าห่ม อย่างละ ๘ หมื่น ๔ พัน ฯลฯทานของเวลามะพราหมณ์นั้นชื่อว่ามหาทาน แต่ว่าการให้ทานข้าวแก่พระโสดาบันเพียงองค์เดียวยังมีผลมากกว่าทานของเวลามะพราหมณ์นั้นอีก
ทานบารมี ( ข้อเปรียบเทียบในการให้ทาน )
การให้ทานกับมนุษย์ชั้นเลวไม่มีคุณธรรมเพียงคนเดียว
ยังมีผลมากกว่าให้ทานสัตว์เดียรฉาน ๑๐๐ ตัว
การให้ทานกับมนุษย์ที่รักษาศีลห้า ๑ ข้อเพียงคนเดียว
ยังมีผลมากกว่าให้ทานมนุษย์ชั้นเลวไม่มีคุณธรรม ๑๐๐ คน
การให้ทานกับมนุษย์ที่รักษาศีลห้า ๒ ข้อเพียงคนเดียว
ยังมีผลมากกว่าให้ทานมนุษย์มีศีลห้า ๑ ข้อ ๑๐๐ คน
การให้ทานกับมนุษย์ที่รักษาศีลห้า ๓ ข้อเพียงคนเดียว
ยังมีผลมากกว่าให้ทานมนุษย์มีศีลห้า ๒ ข้อ ๑๐๐ คน
การให้ทานกับมนุษย์ที่รักษาศีลห้า ๔ ข้อเพียงคนเดียว
ยังมีผลมากกว่าให้ทานมนุษย์มีศีลห้า ๓ ข้อ ๑๐๐ คน
การให้ทานกับมนุษย์ที่รักษาศีลห้า ๕ ข้อเพียงคนเดียว
ยังมีผลมากกว่าให้ทานมนุษย์มีศีลห้า ๔ ข้อ ๑๐๐ คน
การให้ทานกับพระโสดาบันเพียงองค์เดียว
ยังมีผลมากกว่าให้ทานมนุษย์มีศีลห้า ๕ ข้อ ๑๐๐ คน
การให้ทานกับพระสกิทาคามีเพียงองค์เดียว
ยังมีผลมากกว่าให้ทานข้าวแก่พระโสดาบัน ๑๐๐ องค์
การให้ทานแก่พระอนาคามีเพียงองค์เดียว
ยังมีผลมากกว่าให้ทานแก่พระสกิทาคามี ๑๐๐ องค์
การถวายทานกับพระอรหันต์เพียงองค์เดียว
ยังมีผลมากกว่าให้ทานแก่พระอนาคามี ๑๐๐ องค์
การถวายทานกับพระปัจเจกพระพุทธเจ้าเพียงองค์เดียว
ยังมีผลมากกว่าถวายทานแก่พระอรหันต์ ๑๐๐ องค์
การถวายทานแก่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเพียงองค์เดียว
ยังมีผลมากกว่าถวายทานแก่พระปัจเจกพระพุทธเจ้า ๑๐๐ องค์
การถวายแก่สงฆ์มีพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นประธาน ( ตั้งแต่ ๔ รูปขึ้นไป ) หรือการถวายสังฆทาน ๑ ครั้ง มีผลมากกว่าถวายทานแก่พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ๑๐๐ พระองค์