โคมไฟทรงเปลวเพลิงอมตะ 40 ปีและนิรันดร์

วันนี้พระภิกษุรูปหนึ่งหาเบอร์โทรศัพท์ผมจากเวปพลังจิต และได้ติดต่อผมเข้ามา ที่สุดแอดไลน์กันได้สำเร็จ เรื่องราวมีอยู่ว่า ท่านเข้ามารับตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดได้ประมาณ 5 ปี ซึ่งวัดนี้ได้สร้างมานานมากแล้ว โดยมีประวัติการสร้างเมรุเมื่อปี พ.ศ. 2523 ( ปัจจุบันปี พ.ศ. 2560 ผ่านมาประมาณร่วม 60 ปี )

โคมไฟเสาทรงเปลวเพลิงที่อดีตเจ้าอาวาสรูปเดิมได้ติดตั้งไว้นานเกือบ 40 ปีแล้ว ปัจจุบันได้เกิดแตกร้าว เสียหายไปกว่าครึ่งหนึ่ง และทำให้ทัศนียภาพทางด้านไล้ท์ติ้งเสียหายไป เจ้าอาวาสรูปปัจจุบันจึงถามผมว่า พอจะหาโคมไฟเฉพาะส่วนที่เป็นแก้วทรงเปลวเพลิงนี้ได้ไหม โดยก่อนอื่น หากหาขนาดเท่าเดิมได้เป๊ะก็จะดี ( ขนาดเดิมเส้นผ่าศูนย์กลางตรงปาก 15 ซ.ม. ) เส้นผ่าศูนย์กลางตัวโป๊ะแก้วประมาณ 12 นิ้ว ซึ่งเป็นขนาดที่โรงงานแก้วของคุณพ่อผมเป็นผู้ผลิตโดยสมัยนั้นผมเป็นผู้จัดการโรงงานหลอมแก้ว ผมยังจำขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางตรงปาก ซึ่งเป็นบริเวณที่ใช้วางโป๊ะแก้วเข้าไปในฐานวางอลูมิเนียมได้

ผมจะค่อย ๆ เขียนไปอธิบายไปนะครับ จะได้มีภาพประกอบไปด้วย

ท่านที่ต้องการติดต่อผมเรื่องงานแก้วสามารถโทรศัพท์มือถือได้ที่ 087-7459995
Line ID : glassbuddha2009

 

ที่สำคัญคือเส้นผ่าศูนย์กลางตรงปากแก้ว

 

จำนวนโคมไฟทรงเปลวเพลิงนี้ ได้ติดตั้งรอบเมรุของวัดแห่งนั้นจำนวน 21 ดวงโคม โดยใช้เสาเหล็กปักพื้นดินยกชูสูงขึ้นจากผืนดิน

 

เสาเหล็กที่บางเสาโคมยังไม่แตกจนกระทั่งหล่นลงมา แต่ก็มีร้าวทุกใบ หลังจากใช้งานผ่านมาประมาณ 40 ปี

ถือว่าเป็นเกียรติต่อผลงานของผมเป็นอย่างมากที่สามารถทนทานมาได้ถึงเกือบ 40 ปี ทั้ง ๆ ที่โคมรุ่นนี้เป็นรุ่นที่เราไม่ได้สร้างให้เป็นอย่างดี เราสร้างกันบาง ๆ และแก้วก็ใช้แก้วรีไซเคิ้ล ยังทนทานตากแดดตากฝนมาได้นานถึงเกือบ 40 ปี พร้อมทั้งสามารถรับความร้อนจากหลอดไฟชนิด Mercury 160 วัตต์ที่ให้ความร้อนสูงนับร้อยองศาเซลเซียสทีเดียว

 

ท่านเจ้าอาวาสบอกว่า ดูจากของจริงก็ตาม ดูจากรูปก็ตาม โคมเปลวเพลิงที่มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 12 นิ้วที่ติดตั้งอยู่เดิมนี้ ดูเล็ก ไม่เหมาะสมกับสถานที่ หากสามารถสร้างโคมเปลวเพลิงนี้ให้ได้เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 16 นิ้วนี้ ก็อาจจะดูเหมาะสมกับขนาดของสถานที่มากกว่าเดิม

 

ผมแค่ทดลองแต้มสีขาวลงตำแหน่งโคมไฟ ลองดูว่าหากใหญ่ขึ้นจะดูเหมาะสมหรือไม่ ? ซึ่งขนาดที่ผมแต้มนี้อาจใหญ่กว่าโคมเปลวเพลิงเส้นผ่าศูนย์กลาง 16 นิ้วก็เป็นไปได้นะครับ

อย่างไรก็ดี ช่างเป่าแก้วด้วยปอดของไทยในยุคปี พ.ศ. 2560 ก็คงยากที่จะใช้ความสามารถเป่าให้ได้เส้นผ่าศูนย์กลางใหญ่กว่า 16 นิ้ว ทั้ง ๆ ที่ช่างรุ่นพ่อ และรุ่นที่ผมฝึกทักษะฝีมือแรงงานให้นี่ เราสามารถเป่าได้เส้นผ่าศูนย์กลาง 24 นิ้วถึง 36 นิ้ว

 

เป็นเรื่องน่าเสียดายที่แม่พิมพ์เหล็กโคมเปลวเพลิงของโรงงานคุณพ่อผมได้สูญเสียสูญหายไปนานมากแล้ว ไม่สามารถจะสร้างขึ้นมาใหม่ได้

แต่ทราบมาว่า ยังพอมีบางโรงงานแก้วที่ยังสร้างอยู่ แต่ของโรงงานแก้วอื่น ๆ นั้น เส้นผ่าศูนย์กลางที่ปากแก้วจะเหลือแค่ 10 cm. ซึ่งหากซื้อของโรงงานแก้วอื่น ก็ต้องเปลี่ยนฐานอลูมิเนียมไปด้วย

 

ขออภัย ผมไม่ได้โอ้อวดนะครับ แก้วลูกกลมเส้นผ่าศูนย์กลาง 36 นิ้วที่ผมฝึกทักษะฝีมือแรงงานให้ช่างเป่าแก้วด้วยปอดที่ผมเคยฝึกให้สมัยนััน ใหญ่กว่าฟักทองที่ช่างแก้วของคอนนิ่งมิวเซียมออฟกล๊าสนี่เสียอีกครับ

คนไทยสมัยก่อนเราสู้งานหนัก ไม่ย่อท้อ และภายใต้การสนับสนุนให้มุ่งไปข้างหน้าโดยผมเป็นหัวหน้าทีม เราทำได้สำเร็จครั้งแล้วครั้งเล่าจนเป็นเรื่องปกติไปแล้วในสมัยนั้น แต่ปัจจุบันช่างแก้วไทยบอกว่า 12 นิ้วก็เริ่มไม่ค่อยอยากทำแล้ว

 

เอาไว้มีเวลามาเล่าต่อครับ

การสร้างโคมเปลวเพลิงให้มีขนาดใหญ่ขึ้นทำได้ไม่ยากนัก หากใช้แม่พิมพ์ไม้หรือแม่พิมพ์ปูน เพื่อลดต้นทุนแม่พิมพ์เหล็กซึ่งจะมีราคาแพงมาก

 

เทคนิคการสร้างชิ้นงานแก้วขนาดใหญ่ปานกลางถึงใหญ่มาก หากต้องการลดต้นทุนแม่พิมพ์เหล็ก ก็สามารถใช้แม่พิมพ์ไม้หรือแม่พิมพ์ปูนมาใช้ทดแทนแม่พิมพ์เหล็กได้เหมือนกันครับ

 

แม่พิมพ์โคมทรงเปลวเพลิงของฝรั่งเขาทำจากวัสดุง่าย ๆ ไม่ต้องใช้เหล็กให้แพงครับ

การใช้แม่พิมพ์ไม้หรือแม่พิมพ์ปูนนั้น ช่างเป่าแก้วด้วยปอดจะใช้ถ่านคาร์บอนร่อนละเอียดมาทาบนผิวให้เกิดความเรียบและความหนาพอสมควรก่อนการเป่าแก้วในแม่พิมพ์ เพื่อลดแรงการที่แก้วจะติดเนื้อแม่พิมพ์ครับ แต่ถึงกระนั้นก็ตาม เนื้อแม่พิมพ์ก็จะยังคงถูกความร้อนจากก้อนแก้วที่เป่าทำลายได้บ้าง เพราะแก้วขณะเป่านั้นก็ร้อนถึง 800 - 1,000C ตามแต่ช่างแต่ละคนถนัดเป่า บางคนเลือกตอนร้อนถึง 1,000C เพราะขึ้นรูปง่าย ใช้ลมน้อย เบาแรง ชิ้นงานออกมาลายคมชัด แต่บางคนชอบเป่าตอนไม่ร้อนมาก คือดึงเวลาออกไปอีก 2 นาที อุณหภูมิก้อนแก้วที่จะเป่าก็จะลดจาก 1,000 มาเป็น 800 อย่างรวดเร็ว แต่ช่างแบบหลังนี้ต้องฝีมือแน่จริง ๆ ที่จะทำให้เกิดลายคมชัดได้ ซึ่งถ้าช่างเป่าแก้วด้วยปอดเข้าใจธรรมชาติของเขา มันก็ไม่ยากครับ เทคนิคช่างแก้วแต่ละคนของใครของเขา แต่ฝึกกันได้ครับ ยกเว้นแต่จะไม่ยอมฝึกกันเท่านั้น

 

โคมแก้วรูปทรงเปลวเพลิงในบางประเทศตามรูปนี้ มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 6", 8", 10", 12" และ 22"

ในประเทศไทยสมัยที่ผมผลิตนั้น ผมจำได้ว่ามีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 3", 4", 6", 8", 10", 12" และ 14" แต่เสียดายที่แม่พิมพ์เหล็กทั้งหมดได้เสียหายสูญหายไปสิ้นแล้ว ยังคงเหลือของบางโรงงานแก้วที่ยังทำอยู่ แต่คาดว่าคงมีขนาดไม่มากเท่า และก็ไม่ได้สร้างทุกขนาดไว้รองรับตลาด

 

ในภาพนี้เป็นการเป่าแก้วเปลวเพลิงด้วยปอดของช่างเป่าแก้วที่ฝีมือดี แต่ฝีมือดีเพียงใดก็ต้องมีแม่พิมพ์เหล็กที่คมชัดอย่างในภาพนี้ด้วย จึงจะได้โคมที่สวยคมชัดขนาดนี้

 

ถ้าใช้แม่พิมพ์ปูน ความคมชัดได้แค่นี้ถือว่า ใช้ได้หรืออาจถือว่าเก่งก็ได้

 

แม่พิมพ์ไม้เพื่องานเป่าแก้วด้วยปอด ซึ่งนิยมมากในหลายประเทศทั่วโลก มีแต่ประเทศไทยเท่านั้นที่นิยมเหล็กเพียงอย่างเดียว ไม้ไม่เอา

 

ตามที่ท่านเจ้าอาวาสฝากถามว่า แม่พิมพ์ที่สร้างจากทองเหลืองใช้ได้หรือไม่ ? ผมไปหาคำตอบที่เมืองนอกมาดังนี้ครับ



Astera Glass CZ

Each glass blowing starts in a joiner's workshop. Based on a drawing, we prepare a "pattern" to be used for the production of a wooden mould for shaping glass. We cooperate with experienced mould makers. We can also offer a job-order manufacturing of moulds for glass blowing. Apart from classic wooden moulds for blowing rotational shapes we can also prepare moulds made of aluminium, alloy or bronze which are used for casting or press forming of glass or blowing non-rotational shapes.

 

แม่พิมพ์ทองเหลืองราคาน่าจะถูกกว่าแม่พิมพ์เหล็ก แต่ก็ไม่ถูกกว่าแม่พิมพ์ไม้หรือแม่พิมพ์ปูนไปได้

แต่ในที่สุดก็คงไม่มีใครต้องการสร้างโคมไฟในขนาดที่ต่างออกไปจากตลาดไทยเพื่อคนอื่น ดังนั้นประเทศไทยก็คงยังเป็นเช่นนี้ต่อไป

แต่ผมพอที่จะหาทางออกให้ได้อีกวิธีหนึ่ง คือในฝรั่งเศสมีโรงงานแก้วบางโรงที่เขาสร้างชิ้นงานในขนาดที่เป็นไปตามขนาดของฝรั่งเศส แต่ขนาดนั้นอาจต่างจากของไทย สามารถลองหาได้ครับ ผมจะโพสต์ที่ติดต่อกับเขาให้ครับ

 

https://www.ottesonglass.com

โรงงานแก้วที่ตกทอดมาถึงทายาทรุ่นที่ 3 ของฝรั่งเศสที่ทำแก้วโคมไฟเพื่อเป็นอะหลั่ยให้กับประเทศฝรั่งเศสมานานมาก และขนาดของโคมไฟในฝรั่งเศสมักมีขนาดต่างจากของไทย คือมักมีรุ่นที่ใหญ่กว่าด้วย

ลองค้นหาดูนะครับ