อานาปาสำหรับผู้เริมต้น

เป็นการกำหนดลมหายใจเข้าออก
อานาปานุสติ เป็นยอดมงกุฏแห่งกรรมฐาน นั่นหมายถึงว่า ท่านจะทำกรรมฐาน ทั้งสี่สิบกอง หรือทำมหาสติปัฏฐาน 4 ก็ต้องขึ้นอานาปานุสติก่อน ถ้าไม่ดีจริงพระพุทธเจ้าก็ไม่นำว่าสอนไว้ เป็นเบื้องต้น ที่บอกว่าอานาปาเป็นยอด มงกุฏแห่งกรรมฐานทั้งปวงคือ เป็นกรรมฐาน ครอบคลุมทั้งหมด ทั้ง 40 กอง เป็นกรรมฐานใหญ่มาก ท่านที่จะทำกรรมฐาน 40 ถ้าท่านเว้นกรรมฐานกองนี้ บอกได้เลยว่าไม่มีทางสำเร็จ พระพุทธเจ้าให้ขึ้นอานาปานุสติก่อน ถ้าไม่ดีจริงพระพุทธเจ้าไม่สอนไว้ แต่ข้อดีก็คือว่า 1. อานาปานานุสติ นี่เป็นกรรมฐานละเอียด สามารถทรงสติสัมปชัญญะได้ดี แล้วก็มีผลได้ฌาน 4 ในสาวกภูมิ ถ้าผู้เป็นพระโพธิสัตว์ ปรารถนา พระโพธิญาญ หรือพวกพุทธภูมิ จะทรงอานาปานี้ถึง ฌาน ที่ 5 2. ใช้อานาปานุสติ เป็นวิปัสนาญาญ ก็จะบรรลุมรรคผล 3. อานาปาเป็นกรรมฐาน ระงับกายสังขาร น่าจะเหมาะกับคนทุกจริต ทั้งนี้เพราะจริตทั้งหกนั้น มีด้วยกันทุกจริต ทุกๆคน และก็ อารมณ์จริต ก็มีความรุนแรงขึ้นลงต่างกันแล้วก็ บางทีก็มีราคะจริต บางทีก้รู้สึกถึงโทษะจริต บางทีก็ รู้สึกถึงวิตกจริต โมหจริต อานาปาจึงเป็นกรรม ฐานที่น่าจะเหมาะกับคนทุกระดับ 4. อานาปาระงับกายสังขาร ไม่ว่าท่านจะมีทุกขเวทนาแบบใด อานาปาจะเข้าไปสงบระงับเวทนาในกายสังขารของท่าน แล้วก็ท่านจะไม่รับรู้เวทนา ทางกายเลย ถ้าท่านได้อารมณืจิตถึง ฌาน 4 จิตจะแยกกับกายโดยเด็ดขาด ไม่รับรู้ร้อนหนาว ท่านก็ จะไม่เจ็บไม่ปวด จิตเริ่มแยกจากกาย ตั้งแต่ปฐมฌาน ฉะนั้นอานาปา จึงเป็นกรรมฐานกองหนึ่ง ที่ระงับเวทนาในกายสังขารได้ดียิ่ง และท่าจะมีความสุขด้วย 5. อานาปา เป็นกรรมฐาน ที่กำหนดรู้เวลาตายของตนเอง ท่านจะรู้ได้ว่า ท่านจะตายเวลาไหน ตายเวลาใด 6. ท่านที่ได้อานาปาถึงฌาน 4 จะสามารถทรง อภิญญาหก วิชาสาม ปฏิสัมภิธาญาญ ได้ตามความพอใจ 7. ท่านที่ได้อานาปา ถึงฌาน 4 ท่านจะมีความสุขและก็ไม่กังวลเป้นกรรมฐานที่ตัดความลังเล ความกังวล ได้ดี 8. อานาปาเป็นยอดพระกรรมฐาน ทั้งมวล ท่านจะเอาดีท่านต้องทำอานาปานุสติก่อน ด้วยความหวังดี จาก ศิษย์หลวงพ่อ

 

กรรมฐาน 40 กอง ผมว่าเป็นเรื่องของเหตุผล ความเหมาะสม ที่กำหนดสติให้ไปเกาะกับสิ่งใดสักสิ่งหนึ่ง เช่นกำหนดลมหายใจกำหนดคำภวานาซ้ำ ๆ กัน เพราะง่ายไม่ต้องมีอะไรยุ่งยาก แต่บางคน สมาธิรวมกันยากหากใช้ลมหายใจ อาจใช้การเพ่งสี นำไปก่อน
สำหรับผมขั้นแรกผมก็ใช้ลมหายใจ แต่เมื่อนั่งไปมีนิมิตเกิดสติหลุดไปโดยไม่รู้ตัว ถามพระ ท่านก็แนะนำว่า ลองเปลี่ยนอริยาบทบ้าง เขาบอกว่า "โยมไม่รู้หรอกโยมกำลังหลับในสมาธิ นิมิตจะเห็นหลายอย่างปนเปกันไป ระวังให้มาก ๆ นะ" ทุกวันนี้ผมทำสลับกันไป ทำแล้วรู้สึกไม่เบื่อ

 

ครับ นิมิตรเกิดจากอารมณ์สมาธิอย่างน้อยก็ขณิกะสมาธิตอนปลาย หรืออุปจาระสมาธิ ผมคิดว่านิมิตรที่จำเป็นต้องละก็ละถ้าอย่างกสิณ 10 ก็ต้องดูรักษานิมิตรไว้ครับ โมทนาครับ