ถามเรื่องการพิจารณาหลังจากนั่งสมาธิ

สวัดดีครับ ผมอยากทราบว่า เราจะพิจารณา ตอนไหน หลังจากนั่งสมาธิครับ
หรือว่าจะต้องเข้าณาน สุดๆ ก่อนค่อยจะพิจารณาได้
หรืออย่างไรครับ







อนุโมทนาบุญครับ

 

ตามหลักการแล้ว
ปฐมฌาน ก็เพียงพอแล้ว
ต่อการบรรลุโสดาบัน สกิทาคามี

ถ้าจะเอาอนาคามี อรหันต
ต้องอาศัยจตุถฌานในการบรรลุ

ให้เข้าสมาธิเต็มกำลังที่ทำได้
จากนั้นแล้ว

1.ถ้าหากถึงจุดเต็มกำลังแล้ว ยังสามารถนึกคิดได้ ก็พิจารณาเลย
2.แต่ถ้าหากสมาธิแน่นมากจนนึกคิดอะไรไม่ได้เลย ถอยออกมานิดหนึ่ง
ถอยออกมานิดหนึ่งจนรู้สึกว่าเริ่มคิดได้ ก็ให้คิดพิจารณาเลย
3.หรือจะใช้อารมสมาธิควบกับการพิจารณาไปพร้อมๆกันเลยก็ได้

 

การพิจารณาธรรม จะดูว่า ทำตอนไหน อันนี้ ก็ค่อนข้างยากที่จะไปดู

เพราะการมีจิต โยนิโสมนสิการ ที่ถูกต้องนั้น ไม่ง่าย แต่ก็ไม่ยากที่จะ
ลงมือฝึกฝน

ดังนั้น ผู้ปฏิบัติก็ควรพิจารณาโดยไม่ประมาท โดยเล็งไปที่ "ความสงสัย"

จะนั่งสมาธิมามากเท่าไหร่ก็ดี หลังจากทำสมาธิเสร็จแล้ว "สงสัย" ยังเกิดไหม

หรือแม้แต่ จะนั่งพิจารณาธรรม พิจารณาไปแล้ว "สงสัย" ยังเกิดไหม

ความเหมือนกันของการ นั่งสมาธิมาก็ดี หรือ พิจารณาธรรมก่อนสมาธิก็ดี
หากเกิด "สงสัย" ตามมาแล้ว จะมีอาการเหมือนกันหมดคือ

"แล้วชีวิตที่เหลือทำอะไรต่อ?" "จะต้องทำอะไรอีก?"

คำถามเหล่านี้ที่ตามมา จะเป็นตัวบอกว่า การทำสมาธินั้น และ
การ พิจารณาธรรม นั้น ยังไม่พอ ให้ฝึกต่อ ด้วยวิธีง่ายๆ คือ
ทำอย่างเดิมต่อไปก่อน

 

ระลึกรู้ได้เมื่อไหร่ ก็พิจารณาได้เมื่อนั้น ก็เพียงดูว่าจิตวิ่งเต้นไปหาอะไร รู้ทันจิตแค่ไหน

แยกให้ออกระหว่างกำหนดสมาธิกับกำหนดพิจารณา เพราะสมาธิเน้นการเป็นหนึ่งเดียวของอารมณ์

แต่เท่าที่เห็นครูบาอาจารย์ท่านทำนั้น ท่านก็เน้นหาที่สงบซะก่อนมากกว่า เพราะเมื่อสงบแล้ว จิตจะมองเห็นได้ชัดเจนว่าตอนนี้จิตเศร้าหมองหรือเบิกบาน หรือเฉยๆ เพราะขนาดทรงฌานเก่งๆ ก็ยังไม่ยอมพิจารณาบ่อยมากไป

ดูอารมณ์1เดียวนั้น ก็เป็นธรรมเหมือนกัน

เจริญธรรมครับ

 

ในฌานพิจารณาธรรมทั้งหลายไม่ได้ ต้องถอนออกมาก่อน

 

ฌานก็คือฌาน ไม่ใช่วิปัสนาญาณที่จะเข้าไปรู้แจ้งถึงนามรูปทั้งหลาย ว่าเป็น อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา เมื่อจิตดิ่งสู่ไตรลักษณ์ อาจมีโอกาสที่จะเกิดมรรคจิตผลจิตได้

แม้ได้สมาบัติ 8 ก็ไม่ได้สนับสนุนให้เกิดมรรคจิต ผลจิตได้โดยตรง

 

ร่วมตอบคำถามเพ่ิมเติมให้ครับ

ปรกติการพิจารณาธรรมนั้น จะกระทำเมื่อเรามีสมาธิจิตตั้งมั่นแล้วจึงจะกระทำได้ดี แล้วมีกำลัง ทำให้จิตเห็นแจ้งในสภาพนั้นได้ง่าย เนื่องจากมีสมาธิเป็นพื้นฐาน แต่ว่าเป็นไปได้เมื่อพิจารณาไป จิตก็จะนำเรื่องอื่นๆ ที่ไม่ใช่ธรรมะที่เราพิจารณาเข้ามาในอารมณ์ แสดงว่าสมาธิเราอาจเคลื่อนไปจากธรรมะที่เราตั้งใจนั้น ก็กลับมาเจริญสมถะใหม่ ก็ทำไปเรื่อยๆ จนกระทั่งสมาธิเราทรงตัว และพิจารณาธรรมะใดก็ได้ตามธรรมะนั้น แต่ไม่ควรทำเพียงเวลาที่เรานั่งสมาธิเท่านั้น หากต้องการให้สมาธิคงตัว ควรจะทำตลอด ยืน เดิน นั่ง นอน เอาให้ทรงตัวในอารมณ์อุปจารสมาธิ หรือว่าฌาน 1 จะทำให้การพิจารณาธรรมเกิดได้ง่ายกว่า เห็นได้ชัดขึ้นเนื่องจากสมาธิมันคงตัว การเกิดธรรมนั้นเกิดได้ทุกสภาวะ เกิดได้ทุกที่ เกิดได้ทุกเวลา ดังนั้นอย่าไปติดยึดกับจะต้องนั่งสมาธิครับ ให้ทรงไว้ให้ได้ตลอดทุกขณะจิต

ก็ขอให้สำเร็จพระนิพพานกันโดยไวครับ

 

การที่เราจะรู้ว่าเมื่อใดก็ตามที่จิตเราควรแก่การงานในการที่จะใช้ในเรื่องของพิจารณานั้น...มันดูได้จากว่าจิตของเรานั้นมีความสงบ ไม่ได้แฝงไปด้วยความฟุ้งแห่งจิต...กล่าวคือจำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องมีกำลังแห่งสมาธิ.....สมาธิระดับที่จะใช้ในการพิจารณาธรรมได้นั้น...ที่ดีที่สุดจะเป็นขั้นของอุปจารสมาธิ รองลงมาคือ ขนิกสมาธิ ....เพราะว่า อุปจารสมาธินั้นจะมีความมั่นคง ควรแก่การงานมากกว่าขนิกสมาธิ เพราะว่าธรรมชาติของขนิกสมาธินั้นจะไหวไปกับสิ่งอื่นรอบข้างได้เร็วมากๆ....

โดยปกติผู้ที่สามารถทรงสมาธิได้ในลำดับที่ลึกๆนั้น มักที่จะทรงฌานให้เป็นกำลังที่สูงก่อนเพื่อปรับสภาพจิตให้ควรแก่การงาน ให้พ้นจากอำนาจของนิวรณ์ทั้ง ๕ ถือเป็นการเคลียร์จิตแล้วถอยกำลังลงมาสู่อุปจารสมาธิ แล้วใช้เป็นบาทแห่งการพิจารณา..

แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นสำหรับคนที่มีความชินในการปฏิบัติแล้ว....จิตมักจะทรงตัวอยู่ในสมาธิอยู่เป็นปกติ....ด้วยความเป็นปกตินั้น....บางครั้งก็อาจไม่จำเป็นต้องตั้งท่าก่อน...ใช้กำลังแห่งการพิจารณาได้เลย อย่างนี้ก็เป็นได้....

ข้อแตกต่างจากการเจริญวิปัสสนานั้นคือ วิปัสสนาเมื่อมีกำลังแห่งสมาธิเป็นบาทฐาน ยิ่งพิจารณายิ่งสงบ ถอดถอน เข้าใจตามความเป็นจริงมากขึ้น....ซึ่งต่างจากวิปัสสนาที่ไม่มีกำลังสมาธิ หรือ สมาธิยังไม่ควรแก่การงานเพียงพอ(ภาษาปฏิบัติ เรียก วิปัสสนึก) ยึ่งพิจารณาจะยึ่งมีความฟุ้งซ่าน คือฟุ้งซ่านในธรรมไม่มีที่สุด ไม่เป็นไปเพื่อความสงบ ไม่มีผลในการลดละเลิกถอนกิเลสเลย เพียงแต่เจริญความคิดฟุ้งๆไปเรื่อยๆอย่างนี้....

 

ธุระคงยุ่งนะครับ หายหน้าไปพักนึงเลย ^^

 

ขอพระคุณมากครับ

ผมได้ความรู้และจะนำไปปฎิบัติครับ

 

มีคนรู้ทันเราซะและเนี่ย ก็ดีเหมือนกัน ให้มีพยานบุคคลประกาศซะเลย

ไปเดินเล่นที่ไหนมาหนอ? ตามเก็บเล็กเก็บน้อยอีกแล้วท่านพี่เรา ไม่รู้เต็มกระบุงหรือยัง...ตามเก็บไม่ยั้งเลยน๊า...สว่างไกลเลย

เจริญธรรมครับ

 

สวัสดีครับผม

ช่วงนี้ไม่ค่อยได้ใช้อินเตอร์เน็ตเท่าไรครับผม...

 

การปฏิบัตินั้น ถ้าเราทำให้จริง มันก็ไม่ได้มีอะไรมากหลอกนะครับ เหมือนๆกันนั่นหละ

ดีแล้วครับ....ทำต่อไปนะน้อง.....

 

ต้องพิจารณาในปัจจุบัน เพราะสภาวะธรรมมันปรากฏได้ในปัจจุบัน คือธรรมจริงๆ
แล้วมันเป็นอนัตตา ไม่มีความหมาย ไม่มีจุดหมาย ไม่มีสาระ แต่ถ้าเราเห็นสิ่งใด
มีความหมาย มีจุดหมาย มีสาระ นั่นก็คือสภาวะธรรมของเรายังมีความยึดมั่นอยู่
มันจะเห็นได้ก็ต่อเมื่อ เกิดการกระทบทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ในปัจจุบัน มัน
อยู่ที่ว่าให้มันทันปัจจุบัน

 

สัมมาสมาธิคือฌานอันประกอบด้วยสติอันชอบครับ ในพระพุทธศาสนาไม่แยกสมถวิปัสสนาออกจากกันครับ ต้องควบคู่กันไป การบรรลุมรรคผลก็ต้องอาศัยฌานเข้าประกอบ

โลกุตตรจิตมี ๔๐ ประเภทครับ มรรค ๔ ผล ๔ ประกอบกับฌาน ๕ อย่าง ฉะนั้นต้องอาศัยกำลังของสมถะด้วย อย่างน้อยฌานแรก ตั้งแต่โสดาปัตติมรรค ยันอรหัตตผล อย่างน้อยต้องอาศัยปฐมฌาน อย่างมากอาศัยปัญจมฌานครับ

 

ฌานเป็นเครื่องรู้ วิปัสสนาจะเกิดไม่ได้หากไม่อาศัยฌานเป็นเครื่องรู้ ได้เพียงอนุปัสสนาเท่านั้น
การเห็นไตรลักษณ์ไม่ต้องอาศัยฌาน แต่การประกอบกิจในอริยสัจจ์นั้นต้องอาศัยฌานเป็นเครื่องรู้ด้วย
สติ สมาธิ ปัญญา ไม่แยกกันครับ เป็นไปตามขั้นตอน มรรคต้องครบถ้วน ขาดข้อใดก็ไม่ได้

พระวิสุทธิ ๗ แบ่งเป็น ๓ หมวด คือ สีลวิสุทธิ จิตตวิสุทธิ ปัญญาวิสุทธิ... อธิสีล อธิจิต อธิปัญญา
พระพุทธศาสนาต้องศึกษาให้ตรงครับ ไม่อย่างนั้นอาจพลาดไปรังเกียจสมถะได้เพราะความเข้าใจผิด

 

ในความเห็นของผม ผมเห็นว่าการทำสมาธิจัดเป็นได้ทั้งกรรมฐานและอารมร์สมาธิทั่วๆไป ถ้าเป็นการทำสมาธิทั่วๆไป ปัญญาที่เกิดรู้ก็จะระดับหนึ่ง มีความรู้ความเข้าใจในระดับหนึ่ง แต่ถ้าเป็นอารมณ์กรรมฐาน ปัญญาก็จะแตกฉานในอรรถธรรมเพิ่มขึ้นเป็นลำดับไป ส่วนคำถามเรื่องการภาวนา แนะนำว่าทำสมาธิให้จิตใจสงบก่อนแล้วค่อยภาวนา เพราะถ้ายังไม่มีสมาธิมันจะเขาเรียกว่าเกิดนิวรณ์ (จริงป่าวท่านผู้รู้ช่วยๆกันด้วยนะครับ.....) การภาวนาไม่ว่าจะภาวนาอะไรก็ตามที่ขาดไม่ได้เลยคืออริยสัจจ์สี่ เมื่อเข้าใจดีแล้วลองเปรียบเทียบอารมณ์กับสังโยชน์ก็ได้ครับ..........

 

อย่าทิ้งความเพียร

เห็นด้วยครับ ปฏิบัติไปมันก็สงบสว่างเป็นพักๆ บางทีขี้เกียจ บางทีอยากบวช บางทีอยากสึก บางทีอยากไอ้นู่นไอ้นี่ ทีนี้พอเราตั้งสติได้ เราก็ ปริยัติ ปฏิบัติ ปฏิเวชครับ แนะนำดังนี้ คืออย่าละความเพียร ปฏิบัติไปยังไม่ได้ขั้นนั้นขั้นนี้ก็ไม่ต้องท้อ เราอยู่กับธรรมะน่ะเรามาถูกทางแล้ว เมื่อปฏิบัติเวลาเป็นมรรคนั้นอันนั้นบางทีเหมือนได้เข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า แต่อารมณ์ใดๆก็ตาม มันไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ไม่ใช่ตัวตน (อนัตตา) แนะนำว่าภาวนาอริยสัจจ์สี่ให้มากๆ แล้วจิตใจจะค่อยๆคลายละกิเลส เกิดความรู้ความเข้าใจในธรรมะ แล้วถ้าจะไปทางลัดหรือไปนิพพานไวๆ ก้สอบเทียบอารมณ์กับสังโยชน์ครับ.......

 

การพิจรณาและสมาธิ