กรมศิลป์พบประติมากรรมดินเผา “อสูร” เนินโบราณสถานวัดพระงาม

นักโบราณคดี เผยขุดพบ ประติมากรรมดินผา “อสูร” ขนาดใหญ่ บริเวณเนินโบราณสถานวัดพระงาม จ.นครปฐม

น.ส.ปิยนันท์ ชอบศิลประกอบ นักโบราณคดีชำนาญการ สำนักศิลปากรที่ 2 จ. สุพรรณบุรี กล่าวว่า กรมศิลปากร โดยสำนักศิลปากรที่ 2 จ. สุพรรณบุรี ได้ดำเนินการ โครงการอนุรักษ์ และพัฒนาโบราณสถานวัดพระงาม จ. นครปฐม สร้างขึ้นสมัยวัฒนธรรมทวาราวดี อายุระหว่างพุทธศตวรรษ ที่ 11-16 เพื่อทำการศึกษาด้านสถาปัตยกรรมของวัฒนธรรมทวาราวดีของเมืองนครปฐมโบราณ ให้มีการอนุรักษ์โบราณสถานแห่งนี้เอาไว้ รวมทั้งป้องกันการถูกทำลายที่อาจจะเกิดขึ้นในอนาคต ขณะเดียวกันให้เป็นแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ที่สำคัญของ จ. นครปฐม ล่าสุด เมื่อวันที่ 14 สิงหาคม 2562 นักโบราณคดี ร่วมมือกับเจ้าหน้าที่ สำนักศิลปากรที่ 2 สุพรรณบุรี ทำการขุดเปิดพื้นที่บริเวณเนินดินขนาดใหญ่ ซึ่งเป็นที่ตั้งโบราณสถาน ด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ติดทางรถไฟ เป็นครั้งแรก พบ โบราณวัตถุที่สำคัญหลายชิ้น นับเป็นหลักฐานชิ้นใหม่ที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ นำไปสู่การหาข้อมูลทางโบราณคดีประกอบการศึกษาค้นคว้า

สำหรับโบราณวัตถุชิ้นสำคัญที่ขุดพบ ประกอบด้วย พระพิมพ์ดินเผา 2 พิมพ์ คาดว่าจะเป็น พิมพ์ มหาปาฏิหาริย์ และอีกพิมพ์ เป็น รูปพระพุทธเจ้านั่งขัดสมาธิ แวดล้อมด้วยเครื่องสูง ซึ่งเคยพบมาแล้ว ที่วัดพระเมรุ และแหล่งโบราณคดี ใน จ. นครปฐม พร้อมกันนี้ยังพบ อิฐสลักลวดลาย อิฐที่เป็นริ้ว เทคนิคพิเศษ และอิฐจารึก อักษรมอญโบราณ และที่น่าสนใจ ของการขุดค้นครั้งนี้ เป็น ประติมากรรม ดินเผา รูปอสูร ขนาดใหญ่ สังเกตเบื้องต้นจากเขี้ยวที่อยู่ทางด้านขวาของประติมากรรม ในการขุดพบชิ้นส่วนกระจายอยู่ไม่ห่างกัน ซึ่งนำมาประกอบเข้ากันเป็นรูปร่างได้เกือบสมบูรณ์ ทั้งส่วนหน้า ลำตัว บั้นเอว ส่วนเข่า

นอกจากนี้ยังพบชิ้นส่วน พระพุทธรูปหินสีเขียว อย่างไรก็ตาม หลังจากนี้ นักโบราณคดีจะทำการคัดแยกโบราณวัตถุ และนำมาทำการศึกษาเปรียบเทียบหาข้อมูลศิลปกรรมของโบราณวัตถุ เพื่อเชื่อมโยงไปสู่การศึกษายุคสมัยของโบราณสถานได้ จากนั้น จะมีการทำทะเบียนโบราณวัตถุ แต่ละชิ้น เพื่อนำส่งพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระปฐมเจดีย์ จ.นครปฐม เพื่อทำการอนุรักษ์ ต่อไป

“ครั้งนี้นับเป็นครั้งแรกที่ขุดค้น ซึ่งก่อนหน้านี้เคยมีคนทำการสำรวจ และพบโบราณวัตถุ ที่วัดพระงามแห่งนี้ ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 อาทิ พระพุทธรูปสำริด กวางหมอบ ธรรมจักรพระพิมพ์ดินเผา และเศียรพระพุทธรูปดินเผาที่มีความงดงาม ซึ่งมีการสันนิษฐานว่า แรกสร้างพื้นที่ตั้งโบราณสถานแห่งนี้ เคยเป็นสถูปรูปทรงแผนผังรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส สมัยทวาราวดี ขนาดความกว้าง 40×45 เมตร อย่างไรก็ตาม กรมศิลปากร ขุดค้นหลักฐานทางโบราณคดีได้เพิ่มขึ้น ก็ยิ่งสร้างความชัดเจนในการศึกษาแหล่งเนินดินที่ตั้งโบราณสถานของวัดพระงามเพิ่มขึ้น” นักโบราณคดี กล่าว




ขอขอบคุณที่มา
https://mgronline.com/qol/detail/9620000082219

 

เมื่อวันที่ 28 สิงหาคม ผู้สื่อข่าวรายงานว่า กรมศิลปากรเปิดเผยถึงความคืบหน้าการดำเนินงานทางโบราณคดีภายใต้โครงการ ‘อนุรักษ์และพัฒนาโบรารสถานวัดพระงาม ตำบลพระปฐมเจดีย์ อำเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม ซึ่งประกอบด้วยการขุดค้นเพื่อทำการศึกษา เคลื่อนย้ายเจดีย์บรรจุอัฐิและจัดทำแบบเพื่อการบูรณะปรับปรุงภูมิทัศน์

นายอรุณศักดิ์ กิ่งมณี รองอธิบดีกรมศิลปากร กล่าวว่า โบราณสถานวัดพระงาม สร้างขึ้นในสมัยทวารวดี อายุกว่าพันปีมาแล้ว ถูกรบกวนโดยการการก่อสร้างทางรถไฟซึ่งทำลายตัวโบราณสถานประมาณครึ่งหนึ่ง กรมศิลปากรต้องการขุดค้นทางโบราณคดีมานานแล้ว แต่ติดปัญหาเนื่องจากเป็นที่ตั้งของเจดีย์บรรจุอัฐิของคนปัจจุบัน และทุกวันนี้ยังเป็นจุดที่รถไฟวิ่งผ่านตลอดเวลา แนวทางการบูรณะในอนาคตต้องคำนึงถึงหลักวิศวกรรม โดยจะเสริมโครงสร้างโบราณสถานให้มั่นคงเป็นพิเศษ หากปล่อยไปเรื่อยๆ ปัญหาเรื่องความสั่นสะเทือนจากรถไฟอาจทำให้ตัวโบราณสถานทรุดและพังทลายลงมาได้ การบูรณะทั้งหมดคาดว่าใช้เวลาราว 3-4 ปีจึงแล้วเสร็จ

สำหรับรูปแบบทางศิลปกรรม หลังการขุดแต่งคงสามารถสันนิษฐานได้อย่างชัดเจนมากขึ้น เบื้องต้นคาดว่าน่าจะคล้ายคลึงกับพระประโทณเจดีย์ซึ่งตั้งอยู่กลางเมืองนครปฐมโบราณ


อรุณศักดิ์ กิ่งมณี รองอธิบดีกรมศิลปากร ชี้ให้ดูอักษรจารึกบนแผ่นอิฐ

นางสาวอัจฉรา แข็งสาริกิจ ผอ.สำนักศิลปากรที่ 2 สุพรรณบุรี กล่าวว่า ขณะนี้การดำเนินการทางโบราณคดียังไม่จบ โดยในปีนี้ติดปัญหาเรื่องอัฐิของคนปัจจุบัน เมื่อมีการเคลื่อนย้ายออกทั้งหมดแล้ว จะมีการดำเนินงานที่ทำให้มองเห็นถึงสถาปัตยกรรมทั้งหมดได้ สำหรับโบราณวัตถุชิ้นสำคัญ ยังเก็บรักษาไว้ที่วัดพระงาม



สถูปทวารวดีตั้งอยู่ในวัดพระงาม อำเภอเมืองจังหวัดนครปฐม ซึ่งเป็นวัดที่ยังมีการใช้พื้นที่ร่วมสมัย โดยมีการบรรจุอัฐิของคนปัจจุบันซึ่งจะมีการเคลื่อนย้ายออกไปบรรจุในจุดอื่นอย่างเหมาะสมต่อไป

นายศุภชัย นวการพิศุทธิ์ นักโบราณคดีของห้างหุ้นส่วนจำกัดโบราณนุรักษ์ ผู้ทำการขุดค้นภายใต้การควบคุมงานของสำนักศิลปากรที่ 2 สุพรรณบุรี กล่าวว่า การขุดค้นโบราณสถานแห่งนี้ พบโบราณวัตถุจำนวนมาก อาทิ อิฐยุคทวารวดี ซึ่งมีแกลบข้าวผสมอยู่จำนวนมาก และขนาดค่อนข้างใหญ่ , พระพิมพ์ดินเผากว่า 20 องค์ ประกอบด้วยปางมหาปาฏิหาริย์ หรือยมกปาฏิหาริย์ เหมือนที่เคยพบที่วัดพระเมรุ จังหวัดนครปฐม และพระพิมพ์ปางสมาธิโดยมีฉัตรและเครื่องสูงประกอบ, ชิ้นส่วนประติมากรรมสลักจากหินเนื้อละเอียดสีเขียวอมเทา คาดว่าเป็นชิ้นส่วนพระพุทธรูปปางสมาธิ เนื่องจากพบส่วนพระหัตถ์หงาย, จารึกบนแผ่นอิฐ มีอักษร 1 บรรทัด นอกจากนี้ ยังพบชิ้นส่วนสถาปัตยกรรมทำจากอิฐอีกจำนวนหนึ่ง


ศุภชัย นวการพิศุทธิ์ นักโบราณคดีของห้างหุ้นส่วนจำกัดโบราณนุรักษ์ ผู้ทำการขุดค้นภายใต้การควบคุมงานของสำนักศิลปากรที่ 2 สุพรรณบุรี ขณะยกประติมากรรมดินเผารูปอสูรตนที่ยังไม่พบส่วนศีรษะ

นายศุภชัย กล่าวอีกว่า การขุดค้นครั้งนี้ ยังพบโบราณวัตถุสำคัญ คือประติมากรรมดินเผารูปบุคคล สันนิษฐานว่าคือ ‘อสูร’ ที่เป็นทวารบาล หรือผู้เฝ้าประตูสถูปเจดีย์ โดยพบจากการเนินดินลึกลงไปราว 6 เมตรบริเวณตะวันออกของฐานสถูปทวารวดี

“ตอนนี้ยังขุดไม่ถึงบริเวณที่เป็นพื้นใช้งานในอดีต เพราะลึกมาก สำหรับทวารบาลพบชิ้นส่วนต่างๆที่ทำให้สันนิษฐานได้ว่ามีอย่างน้อย 5 ตน ตนหนึ่งพบลำตัวและศีรษะที่แตกหักออกจากกัน เมื่อต่อเข้ารอยพอดีจะพบว่าศีรษะเอียงไปทางซ้ายเล็กน้อย เช่นเดียวกับตาที่มองเหลือบไปทางซ้าย อีกตนหนึ่งยังไม่พบศีรษะ โดยทั้ง 2 ตนนี้ตอนขุดเจอมีลักษณะพิงกันอยู่ เบื้องต้นฝากทางวัดพระงามช่วยดูแลไว้เช่นเดียวกับโบราณวัตถุชิ้นอื่นๆ” นายศุภชัยกล่าว


เนินดินโบราณสถานที่วัดพระงาม ถูกทำลายโดยการสร้างทางรถไฟไปราวครึ่งหนึ่ง

ทางรถไฟที่พาดผ่านหน้าวัดพระงาม สร้างแรงสั่นสะเทือนแก่โบราณสถาน โดยกรมศิลปากรเตรียมดำเนินการอย่างรัดกุมในด้านวิศวกรรมเพื่อป้องกันการถล่มระหว่างดำเนินงานทางโบราณคดีที่จะดำเนินต่อไปทั้งการขุดค้น ขุดแต่งและบูรณะ

ประติมากรรมดินเผาคาดว่าเป็นทวารบาลรูปอสูร ภาพนี้คือตนที่สมบูรณ์ที่สุดโดยสามารถนำศีรษะที่แตกหักมาต่อเข้าได้พอดี

ภาพระยะใกล้ มองเห็นรายละเอียดและรูปแบบเครื่องประดับต่างๆ คิ้วเชื่อมต่อ ตาโปน และมีหนวด คล้ายประติมากรรมส่วนหนึ่งที่จัดแสดงในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ อู่ทอง สุพรรณบุรีซึ่งนักวิชาการบางรายตั้งข้อสังเกตว่ามีส่วนคล้ายคลึงกับศิลปะหริภุญไชย

ส่วนหนึ่งของพระพิมพ์ดินเผาซึ่งพบกว่า 20 องค์ ขวาสุดของภาพคือพระพิมพ์ปางมหาปาฏิหาริย์

อิฐขนาดใหญ่ มีแกลบข้าวผสมในปริมาณสูง บางส่วนมีลวดลายต่างๆด้วย

ชิ้นส่วนประติมากรรมสลักจากหินสีเขียวอมเทา สันนิษฐานว่าเป็นพระพุทธรูป เนื่องจากมีพระหัตถ์หงายและร่องรอยชายผ้าด้านล่าง

ชิ้นส่วนจารึกบนแผ่นอิฐ ยังไม่มีการอ่านแปล

ส่วนประกอบสถาปัตยกรรมที่พบบริเวณโบราณสถาน

ผังโบราณสถานวัดพระงาม อำเภอเมือง จังหวัดนครปฐม

ขอขอบคุณที่มา
https://www.matichon.co.th/education/religious-cultural/news_1646353