ความหมายของธรรม

คัดลอกจาก http://www.wfb-hq.org/specth1.htm


ธรรมมีความหมายกว้างขวาง ครอบคลุมไปหมดทั้งที่เป็นรูปและเป็นนาม และไร้รูปไร้นาม ธรรมชาติและสรรพสิ่งในสากลจักรวาล ไม่ว่าจะมองเห็นหรือมองไม่เห็น จะมีตัวตนหรือไม่มีตัวตน จะเป็นโลกียะหรือโลกุตระ ไม่ยกเว้นอะไรเลยล้วนแต่เป็นธรรมทั้งสิ้น อย่างไรก็ดี ผู้รู้บางท่านได้จำแนกความหมายของธรรมออกเป็น ๔ ลักษณะ คือ

๑. ปรากฏการณ์ของธรรม หมายถึงสภาวธรรม หรือปรากฏการณ์ทั่ว ๆ ไป ไม่ยกเว้นอะไรเลย ไม่ว่าจะเป็นรูปหรือนาม มองเห็นหรือมองไม่เห็น เป็นโลกียะหรือโลกุตระ ปรากฏการณ์ของธรรมจะรวมถึงธรรมชาติและสภาวธรรมทุกประเภท ไม่ว่าจะดีหรือชั่ว หรือเป็นกลาง ตามความหมายในลักษณะกว้างเช่นนี้ สิ่งที่เราเรียกว่าอธรรม หรือธรรมดำ หรือบาปกรรม แล้วแต่เป็นธรรมทั้งสิ้น

๒. กฎแห่งธรรม หมายถึงกฎเกณฑ์อันเป็นธรรมดาหรือกฎธรรมชาติ กฎแห่งธรรมจึงรวมถึง หลักธรรมดาหรือหลักวิชาต่าง ๆ ทั้งในคดีโลกและคดีธรรม เช่น ในคดีโลกก็ได้แก่หลักวิชาทางวิทยาศาสตร์ แพทย์ศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ และรัฐศาสตร์เป็นต้น ส่วนในคดีธรรมนั้นก็ได้แก่คำสั่งสอนของนานาศาสนา เพื่อเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวทางใจในการดำเนินชีวิต ในอันที่จะจรรโลงศีลธรรมและจริยธรรม ตลอดจนหลักการและวิธีการเพื่อบรรลุโลกุตระธรรม

๓. การปฏิบัติตามกฎแห่งธรรม หมายถึงการประพฤติปฏิบัติตามกฎเกณฑ์หรือหลักวิชาต่าง ๆ ได้แก่ การค้นคว้าทดลองและปฏิบัติการทางวิทยาศาสตร์ และการปฏิบัติธรรม เช่น การเจริญทาน ศีล และภาวนาเป็นต้น

๔. ผลของการปฏิบัติตามกฎแห่งธรรม หมายถึงผลที่ได้หรือที่เกิดขึ้นจากการประพฤติปฏิบัติตามกฎเกณฑ์หรือหลักวิชาต่าง ๆ ผลแห่งการประพฤติปฏิบัติดังกล่าวมีปรากฏอยู่ทั่วไป เช่น ผลจากการปฏิบัติตามกฎเกณฑ์และหลักวิทยาศาสตร์ อันเป็นข้างฝ่ายโลก มนุษย์เรามีความเจริญก้าวหน้าทางวัตถุอย่างมหาศาล เรียกกันว่าอารยธรรม มีเครื่องผ่อนแรงนานาชนิด มีอุปกรณ์อำนวยความสะดวกและความฟุ่มเฟือยในชีวิตมากมาย ตลอดจนสามารถทำให้มนุษย์เดินทางไปในอากาศและอวกาศ สู่โลกอื่นพิภพอื่นได้ การปฏิบัติตามหลักวิชาแพทย์ทำให้มนุษย์ปลอดภัยจากโรคบางอย่าง ส่วนในคดีธรรมนั้นเล่า ผู้ปฏิบัติตามคำสั่งสอนของศาสนาต่าง ๆ ก็สำเร็จผลตามควรแก่เหตุ เข่น ความสงบสุข ความสงบเรียบร้อยในสังคม ตลอดจนฌาน วิโมกข์ สมาบัติ มรรค ผล นิพพานเป็นต้น