พระพุทธองค์ทรงนั่งตรัสรู้ในลักษณะอย่างไร

ปฏิบัติมาก็มาก แต่วันนี้กลับมานึกเล่นๆ คิดไปคิดมา จะเป็นปัญหาโลกแตกเอา ทำนองนั้น ก็ขอเชิญทุกท่าน วิสัสนา แสดงธรรมด้วยเถิด เพราะยังไม่เคยพบ เคยเจอ ผู้ที่ให้เหตุผลกระจ่าง

ปัญหา เรื่องการนั่งสมาธิ ทำไม.....?

1. ทำไมต้องขาขวาทับขาซ้าย ขาซ้ายทับขาขวาไม่ได้หรือ แล้วนั่งอย่างไหนดีกว่ากัน ระหว่างขาขวาทับขาซ้าย กับ ขาซ้ายทับขาขวา

หรือจะนั่งขัดสมาธิเพชร และการนั่งขัดสมาธิเพชรดีอย่างไร และการนั่งขัดสมาธินี้ เป็นการทรมานร่างกายหรือไม่ เพราะนั่งแล้วรู้สึกเจ็บขา เพราะต้องเอาขามาขัดกัน

หรือจะนั่งท่ามารวิชัย แบบพระพุทธรูปปางมารวิชัย ที่มือซ้ายวางไว้บนตัก และมือขวามาจับที่บริเวณหน้าแข้งอยู่ใต้หัวเข่าเล็กน้อย

ขอเหตุผลประกอบการวิเคราะห์

2. การวางมือ วางแบบไหน และวางแบบไหนดีกว่ากัน ระหว่างวางประสานกันบนหน้าตัก มือขวาทับมือซ้าย และถ้าจะวางให้มือซ้ายทับมือขวาไม่ได้หรือ? หรือกับการให้หัวแม่มือชนกัน โดยให้หัวแม่มือยกตั้งขึ้นชนกันเหมือนรูปสามเหลี่ยม หรือเป็นรูปยอดปลายแหลม หรือให้หัวแม่มือชนกันอยู่ในแนวนอน หรือแนวระนาบ เหมือนกับเป็นเพียงการวางนิ้วซ้อนกันไม่ใช่ฝ่ามือซ้อนกัน

หรือกับการวางมือไว้ที่หัวเข่า ทั้งคว่ำฝ่ามือ หงายฝ่ามือ และหงายฝ่ามือไม่พอ ยังห่อนิ้วหรือลากนิ้วกลางกับนิ้วหัวแม่มือให้มาชนกัน

ทำไม? ต้องให้หัวแม่มือชนกัน ไม่ชนกันได้หรือไม่? และวางมือ อย่างไหน แบบไหนดีกว่ากัน ระหว่างมือซ้ายทับมือขวา หรือ มือขวาทับมือซ้าย หรือวางไว้ที่ขัวเข่า หรือหน้าแข้ง

ขอเหตุผลประกอบการวิเคราะห์

ผมไม่อยากได้คำตอบว่า นั่งแบบไหนก็ได้ ตามสบายแล้วแต่ชอบ
แต่อยากจะได้คำตอบ ที่เป็นการวิเคราะห์ ให้เห็นข้อดี ข้อเสีย ข้อแตกต่าง

ที่สำคัญ นั่งแบบไหน ที่จะเหมาะแก่การตรัสรู้

 

มารอฟังครับไม่กล้าตอบ เพราะวางกรอบใว้เยอะ เหอเหอ ล้อเล่นคร๊าบบ

 

อานาปานสติสูตร
" ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็อานาปานสติ อันภิกษุเจริญแล้วอย่างไร
ทำให้มากแล้วอย่างไร จึงมีผลมาก มีอานิสงส์มาก ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุใน
ธรรมวินัยนี้ อยู่ในป่าก็ดี อยู่ที่โคนไม้ก็ดี อยู่ในเรือนว่างก็ดี นั่งคู้บัลลังก์
ตั้งกายตรง ดำรงสติมั่นเฉพาะหน้า เธอย่อมมีสติหายใจออก มีสติหายใจเข้า
เมื่อหายใจออกยาว ก็รู้ชัดว่า หายใจออกยาว หรือเมื่อหายใจเข้ายาว ก็รู้ชัดว่า
หายใจเข้ายาว เมื่อหายใจออกสั้น ก็รู้ชัดว่า หายใจออกสั้น หรือเมื่อหายใจ
เข้าสั้น ก็รู้ชัดว่า หายใจเข้าสั้น สำเหนียกอยู่ ว่าเราจักเป็นผู้กำหนดรู้กองลม
ทั้งปวง หายใจออก ว่าเราจักเป็นผู้กำหนดรู้กองลมทั้งปวง หายใจเข้า สำเหนียก
อยู่ ว่าเราจักระงับกายสังขาร หายใจออก ว่าเราจักระงับกายสังขาร หายใจเข้า
สำเหนียกอยู่ ว่าเราจักเป็นผู้กำหนดรู้ปีติ หายใจออก ว่าเราจักเป็นผู้กำหนดรู้
ปีติ หายใจเข้า สำเหนียกอยู่ ว่าเราจักเป็นผู้กำหนดรู้สุข หายใจออก ว่าเราจัก
เป็นผู้กำหนดรู้สุข หายใจเข้า สำเหนียกอยู่ ว่าเราจักเป็นผู้กำหนดรู้จิตสังขาร
หายใจออก ว่าเราจักเป็นผู้กำหนดรู้จิตสังขาร หายใจเข้า สำเหนียกอยู่ ว่าเรา
จักระงับจิตสังขาร หายใจออก ว่าเราจักระงับจิตสังขาร หายใจเข้า สำเหนียกอยู่
ว่าเราจักเป็นผู้กำหนดรู้จิต หายใจออก ว่าเราจักเป็นผู้กำหนดรู้จิต หายใจเข้า
สำเหนียกอยู่ ว่าเราจักทำจิตให้ร่าเริง หายใจออก ว่าเราจักทำจิตให้ร่าเริง หายใจ
เข้า สำเหนียกอยู่ ว่าเราจักตั้งจิตมั่น หายใจออก ว่าเราจักตั้งจิตมั่น หายใจเข้า
สำเหนียกอยู่ ว่าเราจักเปลื้องจิต หายใจออก ว่าเราจักเปลื้องจิต หายใจเข้า
สำเหนียกอยู่ ว่าเราจักเป็นผู้ตามพิจารณาความไม่เที่ยง หายใจออก ว่าเราจักเป็น
ผู้ตามพิจารณาความไม่เที่ยง หายใจเข้า สำเหนียกอยู่ ว่าเราจักเป็นผู้ตามพิจารณา
ความคลายกำหนัด หายใจออก ว่าเราจักเป็นผู้ตามพิจารณาความคลายกำหนัด
หายใจเข้า สำเหนียกอยู่ ว่าเราจักเป็นผู้ตามพิจารณาความดับกิเลส หายใจออก
ว่าเราจักเป็นผู้ตามพิจารณาความดับกิเลส หายใจเข้า สำเหนียกอยู่ ว่าเราจักเป็น
ผู้ตามพิจารณาความสละคืนกิเลส หายใจออก ว่าเราจักเป็นผู้ตามพิจารณาความ
สละคืนกิเลส หายใจเข้า ดูกรภิกษุทั้งหลาย อานาปานสติ อันภิกษุเจริญแล้ว
อย่างนี้ ทำให้มากแล้วอย่างนี้แล จึงมีผลมาก มีอานิสงส์มาก ฯ "


1. เพียงตรัสแต่ว่านั่งคู้บัลลังก์ แสดงว่าซ้ายหรือขวา ข้างไหนก่อนก็ได้ ประโยชน์เท่ากัน
การนั่งคู้บัลลังก์ ผมประมาณว่า
นั่งคู้ = การดึงเข้ามา การพับเข้า การงอเข้า
บัลลังก์ = เหมือนแท่นบัลลังก์
แสดงว่าไม่ใช่นั่งงอเข่าแน่นอน ซึ่งเป็นการตั้งขึ้น แต่เพราะ บัลลังก์บริเวณที่นั่งมีหน้าตัด ซึ่งคล้ายนั่งงอขนานกับพื้น
จะซ้าย หรือขวา ข้างไหนทับกันก่อนก็ได้

2. หลักการข้อ 1 ครับ แต่ไม่พับ ไม่ยก ไม่ตั้ง ให้ผสานคล้ายแท่นบัลลังก์ครับ

 

สาธุ ขอบคุณครับ
แต่ก็เห็นมีเพียง ตั้งกายให้ตรง ดำรงสติให้มั่น หรือดำรงสติไว้เฉพาะหน้า และก็เป็นเรื่องของการหายใจ กำหนดรู้การหายใจ เข้า-ออก

ไม่เห็นมี ขาขวาทับขาซ้าย มือขวาทับมือซ้าย

ผมมานั่งคิดดู คงตอบยาก ลักษณะทำนองปัญหาโลกแตกเสียมากกว่า

มานั่งคิดดู ตัวกระผมเอง หรือหลายๆ ท่าน ก็เคยนั่ง เคยปฏิบัติแบบนี้ คือ ขาขวาทับขาซ้าย มือขวาทับมือซ้าย ปฏิบัติสืบๆกันมาเป็นเวลาหลายๆภพ หลายชาติ หลายอสงไขย

แม้แต่พระพุทธองค์ ในอดีตชาติที่เสวยชาติเป็นพระโพธิสัตว์ ก็เคยปฏิบัติเช่นนี้ สืบๆกันมาหลายภพ หลายชาติ หลายอสงไขย

หรือแม้แต่พระพุทธเจ้าทั้งหลายในอดีตชาติ ก็ปฏิบัติเช่นนี้สืบๆกันมาทุกพระองค์ ถ้าถามว่า ท่านใด องค์ใดเป็นผู้ริเริ่ม ก็คงต้องถามสมเด็จองค์ปฐม

แต่อย่างน้อยกระผม ได้นำมาพิจารณาที่ตัว โดยการเปลี่ยน เป็นมือซ้ายทับมือขวา กับ ขาซ้ายทับขาขวา รู้สึกแปลกๆ อย่างไรก็ไม่รู้ รู้สึกไม่สบาย ไม่เป็นธรรมชาติ รู้สึกหนัก ผมก็มาวิเคราะห์ว่า เป็นเพราะว่า เราเคยฝึกมือขวาทับมือซ้าย ขาขวาทับขาซ้ายมาเป็นเวลาหลายกัป หลายอสงไขย

สำหรับการวางมือ โดยให้หัวแม่มือชนกัน ถ้าชนกันอย่างแนบแน่น จะต้องยกนิ้วหัวแม่มือ หรือดันนิ้วหัวแม่มือตั้งขึ้นให้ชนกัน มีลักษณะคล้ายรูปสามเหลี่ยมหรือยอดปลายแหลม

ผมลองแล้ว รู้สึกหนักๆ เกร็งๆ ยิ่งถ้าไว้เล็บ หรือมีเล็บ เล็บก็จะชนกัน

แต่ถ้าลองให้แตะชนกันเบาๆ สัมผัสเบาๆ พอนั่งไปนานๆ ก็เผลอนิ้วหัวแม่มือแยกออกจากกันบ้าง แตะกันบ้าง ชนกันบ้าง คือ เดี๋ยวแยก เดี๋ยวแตะ ยิ่งพอนั่งไปนานๆ เหมือนมีพลังผลักดันให้แยกจากกัน แต่พอเราบังคับให้นิ้วหัวแม่มือชนกันอย่างแนบแน่น ก็จะรู้สึกหนักๆ

 

เกี่ยวกับหัวใจอยู่เยื้องไปทางซ้ายกระมังครับ
แบบเดียวกับการนอนตะแคงขวาไม่ทับหัวใจเหมือนนอนตะแคงซ้าย

ถ้ามือซ้ายทับมือขวา ก็มีแนวโน้มทำให้หัวไหล่ซ้ายยกสูงกว่าข้างขวา ทำให้น้ำหนักที่กดทับหัวใจมีมากกว่าเอามือขวาทับมือซ้าย
และเมื่อมีการยกตัวขึ้นของหัวไหล่ด้านซ้ายก็จะมีความตึงของกล้ามเนื้อเส้นเอ็นมากกว่า ทำให้เลือดลมบริเวณหัวใจเดินไม่สะดวกจึงรู้สึกอึดอัด

ไม่เหมือนกับ เอามือขวาทับมือซ้าย ซึ่งเมื่อหัวไหล่ซ้ายหย่อนตัวลง การกดทับของน้ำหนักบริเวณหัวใจมีน้อยกว่า และการผ่อนคลายของกล้ามเนื้อเส้นเอ็นจะทำให้เลือดลมบริเวณหัวใจดีกว่า
และเมื่อมือขวาทับมือซ้ายแล้ว ขาขวาก็จะทับขาซ้ายโดยปริยายเพื่อความสมดุลของสรีระร่างกาย

และเหตุผลที่ขาขวาทับขาซ้ายก็น่าจะเหตุผลเดียวกันครับ คือทำให้น้ำหนักกดทับร่างกายซีกซ้ายและความตึงของกล้ามเนื้อเส้นเอ็นมีน้อยกว่า ทำให้เลือดมบริเวณหัวใจเดินดีกว่าขาซ้ายทับขาขวา

อีกเหตุผลหนึ่งอาจเป็นเพราะปอดขวาของคนเราใหญ่กว่าปอดซ้าย ดังนั้น การยกมือขวาทับมือซ้ายซึ่งมีแนวโน้มทำให้หัวไหล่ขวายกสูงกว่าหัวไหล่ซ้าย ทำให้หายใจสะดวกกว่า

 

ตามประสบการณ์ของผม การนั่งขัดสมาธิเพชรช่วยให้เลือดลมเดินสะดวกกว่านั่งขัดสมาธิธรรมดา
เช่น เมื่อเป็นหวัดคัดจมูกก็จะหายภายในระยะเวลาไม่กี่นาทีที่นั่ง บางครั้งนั่งท่าขวาทับซ้ายปกติแล้วคัดจมูกก็หันมานั่งขัดสมาธิเพชร บางครั้งใช้ขัดสมาธิเพชรประกอบกับการกอดอกก็รู้สึกเป็นสมาธิดีเหมือนกัน ส่วนกรณีขวาทับซ้ายหรือซ้ายทับขวา ถ้าจิตเป็นสมาธิ ให้ผลเหมือนกัน นิ้วมือจะจรดหรือไม่ ไม่เป็นปัญหา ผมลองมาทุกท่าแล้วครับ รวมถึงท่าปางมารวิชัยก็ดีเหมือนกัน อยู่ที่การกำหนดจิตครับ


ปล. ผมมีโรคประจำตัวคือภูมิแพ้ มักเป็นหวัดคัดจมูกบ่อย ถ้าท่าไหนนั่งแล้วหายคัดจมูก ผมถือว่าท่านั้นนั่งถูกหลักครับ

 

โดยเฉพาะการนั่งขัดสมาธิเพชร คนที่ฝึกนั่งใหม่ๆ จะปวดร้าวไปหมด
แต่พอนั่งได้สักพักจะรู้สึกสบาย หลังจะตั้งตรง ไม่โยกเอน นิ่งกว่าขัดสมาธิแบบปกติ
ระยะยาวจะสบายกว่า

 

ซ้ายทับขวา ขวาทับซ้าย

ซ้ายทับขวา ขวาทับซ้ายเป็นเรื่องกิริยาของกาย
ส่วนกิริยาของจิตคงเดิม
เมื่อยก็สลับขาเปลี่ยนท่าได้
แล้วแต่ความถนัดของแต่ละคน
ไม่ผิดกติกา

เท่าที่เคยฟังเทศน์จากพระกรรมฐานหลายๆท่าน