พระอภิธรรมสังคิณีมาติกา บท ๕ ทุกขายะ เวทนายะ สัมปะยุตตา ธัมมา...หลวงปู่ฝั้น

พระอภิธรรมสังคิณีมาติกา บท ๕ ทุกขายะ เวทนายะ สัมปะยุตตา ธัมมา


เบื้องหน้าแต่นี้จะได้วิสัชนาบทที่ ๕ ทุกขายะ เวทนายะ สัมปะยุตตา ธัมมา แปลว่าธรรมทั้งหลายอันสัมปยุตแล้ว ทุกขายะ เวทนายะ ด้วยนามธรรมที่ได้เสวยอารมณ์เป็นทุกข์ โดยความอธิบายว่าธรรมทั้งหลายที่ทรงไว้ซึ่งจิตของบุคคลที่มีแต่ความลำบากนั้น ก็ได้แต่คนที่ยากจนเข็ญใจและคนที่มีโรคาพยาธิเบียดเบียนต่างๆ แล้วคนที่ต้องราชภัย โจรภัย อัคคีภัย อุทกภัย เป็นต้น เหล่านี้แลชื่อว่า ทุกขายะ เวทนายะ ทุกขเวทนา อีกอย่างหนึ่งคือทุกข์ของสัตว์ในนรก ทุกข์ของเปรตอสุรกาย ทุกข์ของสัตว์ดิรัจฉานกำเนิด ทุกข์ของสัตว์ที่จะเวียนว่ายตายเกิดต่อไปดังนี้แล ชื่อว่าทุกขเวทนา ท่านสกวาทะยาจารย์จึงถามขึ้นว่า บุคคลที่ได้เสวยทุกขเวทนาอย่างที่ได้แสดงมานี้คือใคร ผู้ใดเป็นตัวอย่างพระเจ้าข้า พระปรวาทยาจารย์จึงนำบุคคลมาแสดงให้เห็นเป็นนิทัศนอุทาหรณ์ว่ายังมีสตรีผู้หนึ่ง ชื่อว่า นางอุปวาสา มารดาของพระสิวลี ที่ทรงครรภ์อยู่ถึง ๗ ปี ๗ เดือน ๗ วัน ครั้นภายหลังนางอุปวาสาผู้เป็นมารดานั้นจึงชี้แจงแสดงเหตุให้เห็นปรากฏว่าตนประกอบไปด้วยความทุกข์เหลือที่จะอดทนพ้นที่จะพรรณนา เป็นต้นว่า ครรภ์นั้นก็ใหญ่เกินประมาณ จะนั่งก็เป็นทุกข์ จะนอนก็เป็นทุกข์ จะยืนก็เป็นทุกข์ จะเดินก็เป็นทุกข์ดังนี้ เพราะฉะนั้นจึงได้เรียกชื่อว่า ทุกขเวทนา ทุกข์นั้นแปลว่าลำบาก ลำบากนั้นแปลว่าความชั่ว กระทำไว้ไม่ดี เพราะเหตุนั้นสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธะ จึงได้ ทรงตรัสเทศนาว่า สัพพะปาปัสสะ อกรณัง ดังนี้ ก็เพื่อพระพุทธประสงค์ไม่ให้สัตว์กระทำบาป เพราะทรงพระกรุณาแก่สัตว์ จะไม่ให้ได้เสวยทุกขเวทนา ด้วยหวังพระหฤทัยว่าจะให้สัตว์ได้เสวยสุขเวทนายิ่งๆ ขึ้นไปฉะนี้.