ภูไท...ภาษาภูไท...วันละคำ

คุณ<!-- google_ad_section_start(weight=ignore) -->JOMKAMUNGนำคำสอนของคุณย่าแก้ว เสียงล้ำ แห่งสำนักชีบ้านห้วยทราย จังหวัดมุกดาหาร มาเป็นวิทยาทาน ติงขอน้อมอนุโมทนาค่ะ

 

๕๕๕ คุณ<!-- google_ad_section_start(weight=ignore) -->ped2011<!-- google_ad_section_end --><SCRIPT type=text/javascript> vbmenu_register("postmenu_4838238", true); </SCRIPT> ติงชอบข้อความนี้ค่ะ
"แก้มปู๋หลู๋เทิ่งไหย่น้อย ฮักษาไว้แม่นซ้อยกันแหน่เด้อ
เด้อนางเดอ เด้อๆ อ้ายเดอ ตั๊บๆ..."
ฮิฮิ .....เห็นภาพเลยค่ะ
สะออนหลายสาวภูไทเอ้ย......

 

๕๕๕ ติงบ่แม่นสาวภูไทเด้อขะน้อย แต่เป็นสาวย้อเมืองสกลค่า....
แต่ฮักซอบภาษาภูไทหลายขักเติบ

 

คอยอ้ายบ่มาหา....
คอยอ้ายบ่มาหา แนมสายตาถ่าอ้าย
ลมหายใจน้องจดจ่อ ตั้งตารอแต่อ้าย
บ่เห็นหน้าซูค่ำแลง ....
ใจน้องนี้ ตั้งห่วงคะนิงเดียว ตั้งตารอซาย มื้อใด๋สิมาเว้า
หรือว่าอ้าย ลืมเก่าคืนหลัง มีสาวใดเคียงซาย เฮ็ดใจ๋ให้ลืมน้อง
เด๊ออ้ายเดอ...เด๊ออ้ายเดอ....เด๊อๆ ...อ้ายเดอ......ตึ๊บๆ.
(สงสัยเป็นภาษาชนเผ่าลาวนะคะ เพราะติงพูดภูไทมิได้)

 

<TABLE border=0 cellSpacing=0 cellPadding=5 width=250 align=center><TBODY><TR><TD class=topic vAlign=center align=middle>การฟ้อนรำ..จังหวัดสกลนคร</TD></TR></TBODY></TABLE>
<TABLE border=0 cellSpacing=0 cellPadding=0 width="100%" align=center><TBODY><TR><TD></TD><TD width=40 align=middle></TD><TD width=40 align=middle></TD></TR></TBODY></TABLE><TABLE class=col border=0 cellSpacing=0 cellPadding=10 width="100%" align=center><TBODY><TR><TD><TABLE border=0 cellSpacing=0 cellPadding=3 width=300 align=center><TBODY><TR><TD class=table align=middle>ฟ้อนภูไทสกลนคร</TD></TR></TBODY></TABLE>

​

การฟ้อนภูไทในจังหวัดสกลนคร เริ่มมีมาตั้งแต่สมัยที่เริ่มสร้างองค์พระธาตุเชิงชุมซึ่งเป็นพระธาตุคู่บ้านคู่เมืองของชาวสกลนครทุกชนเผ่า (คือมีการดัดแปลงปราสาทหินแบบเขมรแล้วครอบทับสร้างเป็นพระธาตุในศิลปะแบบล้านช้างขึ้นแทน) ชาวภูไทเป็นชนเผ่าที่รับอาสาที่จะเป็นผู้ปฏิบัติรักษาหาเครื่องสักการบูชาพระธาตุ ทุกๆปีเมื่อถึงฤดูข้าวออกรวง จะมีการเก็บเกี่ยวข้าวบางส่วนเพื่อนำไปทำเป็น “ข้าวเม่า” ซึ่งชาวภูไทจะนำเอาข้าวเม่ามาถวายการสักการะองค์พระธาตุเชิงชุม ซึ่งมักจะมีขบวนแห่ เรียกว่า “แห่ข้าวเม่า” และมีการฟ้อนรำรอบๆองค์พระธาตุ

แต่เดิมเป็นการฟ้อนรำของผู้ชายเพื่อบูชาพระธาตุในเทศกาลสักการะองค์พระธาตุ แต่ภายหลังก็ได้เปลี่ยนผู้ฟ้อนมาเป็นผู้หญิงทั้งหมด เพราะท่วงท่าและลีลาการฟ้อนซึ่งจะดูสวยงามและอ่อนหวานมากกว่า ผู้ฟ้อนหญิงชาวภูไทจะแต่งกายตามแบบสตรีชาวภูไทสกลนคร และมีการสวมเล็บยาวในการฟ้อนรำอีกด้วย ต่อมาชาวภูไทในท้องถิ่นอื่นในจังหวัดสกลนครได้มาพบเห็นจึงได้นำไปประยุกต์ท่าฟ้อนขึ้นอีก และมีการแต่งเนื้อร้องประกอบการแสดงเพิ่มเติมอีกด้วย

ยกตัวอย่างเนื้อร้องฟ้อนภูไทที่กรมศิลปากรนำออกไปเผยแพร่จนรู้จักกันในทั่วไป ซึ่งแต่งโดย อ.บุญปัน วงศ์เทพ โรงเรียนบ้านหนองศาลา ตำบล พังขว้าง อำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร


เนื้อร้องฟ้อนภูไท(สกลนคร)

ไปเย้อไป ไปโห่เอาชัยเอาซอง(ซ้ำ) ไปโฮมพี่โฮมน้อง ไปร่วมแซ่ฮ้องอวยชัย

เชิงเขาแสนจน หนทางก็ลำบาก(ซ้ำ) ตัวข้อยสู้ทนยาก มาฟ้อนรำให้ท่านชม

ข้อยอยู่เทิงเขา ยังเอาใจมาช่วย(ซ้ำ) พวกข้อยขออำนวย อวยชัยให้ละเน้อ

ขออำนาจไตรรัตน์ จงปกปักฮักษา(ซ้ำ) ชาวไทยทั่วหน้า ให้วัฒนาสืบไป

เวลาก็จวน ข้อยสิด่วนไป(ซ้ำ) ขอความมีชัย แด่ทุกท่านเทอญ

ข้อยลาละเน้อ ข้อยลาละเน้อ.....


ในปัจจุบันการฟ้อนภูไท นอกจากเป็นการฟ้อนเพื่อบูชาพระธาตุเชิงชุม หรือบ้างก็นำมาฟ้อนบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เช่น พิธีเลี้ยงเจ้าปู่มเหศักดิ์ของชาววาริชภูมิ ก็ได้นำมาใช้ในการฟ้อนต้อนรับแขกบ้านแขกเมืองและในงานเทศกาลต่าง ๆ

ท่าฟ้อนภูไทมีผู้สืบต่อและปรับปรุงกันมากมายหลายท่า แต่ละท้องถิ่นมีท่าแตกต่างกันไป ท่าหลักที่พบนิยมฟ้อน ได้แก่ ท่าบัวตูม-บัวบาน ท่าแซงแซวลงหาด ท่าบังแสง ท่านาคีม้วนหาง ท่านางไอ่เลาะดอน หรือนางไอ่เลียบหาด เป็นต้น

เครื่องดนตรีที่ใช้ประกอบการฟ้อนภูไท ได้แก่ แคน กลองหาง พิณ กลองตุ้ม (ตะโพน) กลองเส็งหรือกลองกิ่ง โปงลาง ฉาบ หมากกั๊บแก๊บ (กรับ) ฆ้องโหม่งและพังฮาด (ฆ้องโบราณไม่มีปุ่ม) การแสดงจะบรรเลงดนตรีลายภูไทเลาะตูบ

เนื้อร้องฟ้อนภูไทสกลนคร
ผู้แต่ง :ครูบุญปัน วงศ์เทพ


ซุมข้าน้อยเป็นชาวภูไท ถิ่นอยู่ไกลอีสานบ้านเกิด
แดนประเสริฐอุดมสมบูรณ์ ศูนย์โฮมใจคือองค์พระธาตุ
(สร้อย) สาวน้อยนางเอย สาวภูไทเอย (ดนตรีและกลองให้จังหวะรับเท่ากับ 1 เนื้อร้อง)

มีหนองใหญ่ ชื่อว่าหนองหาน มีภูพานเป็นราชนิเวศน์
อยู่ในเขตสกลนคร ทางสัญจรไปมาบ่ยาก
(สร้อย) สาวน้อยนางเอย สาวภูไทเอย (ดนตรีและกลองให้จังหวะรับเท่ากับ 1 เนื้อร้อง)

ซุมข้าน้อยโฮมจิตโฮมใจ เป็นคนไทยมีความฮักชาติ
เอกราชคือดังดวงใจ บ่ให้ไผมาดึงเอาได้
(สร้อย) สาวน้อยนางเอย สาวภูไทเอย (ดนตรีและกลองให้จังหวะรับเท่ากับ 1 เนื้อร้อง)

สามัคคีเป็นของเลิศล้ำ จะบังเกิดให้แต่ทางดี
เฮาจงมีสามัคคีกันไว้ ไทยจักได้อยู่สุขสบาย
(สร้อย) สาวน้อยนางเอย สาวภูไทเอย (ดนตรีและกลองให้จังหวะรับเท่ากับ 1 เนื้อร้อง)

ซุมข้าน้อยขออำนวย ให้ถาวรมีสุขทั่วหน้า
ให้ได้สิ่งสมปรารถนา แด่ทุกบรรดาทุกๆท่านเทอญ
(สร้อย) สาวน้อยนางเอย สาวภูไทเอย (ดนตรีและกลองให้จังหวะรับเท่ากับ 1 เนื้อร้อง)
………………………………………….


การแต่งกาย

เสื้อ นิยมทำเป็นเสื้อแขนกระบอกติดกระดุมธรรมดา กระดุมเงิน หรือเหรียญสตางค์ เช่น เหรียญสตางค์ห้า สตางค์สิบ มาติดเรียงเป็นแถว นิยมใช้เป็นผ้าย้อมครามเข้มจนดำมีผ้าขลิบแดงติดชายเสื้อ เช่น ที่คอสาบเสื้อ ปลายแขนปัจจุบัน นุ่งผ้าซิ่นพื้นสีดำต่อตีนซิ่นขิดยาวกรอมเท้า
ผ้าเบี่ยงนิยมใช้ผ้าแพรขิดสีแดง พาดไหล่ซ้ายแล้วไปมัดที่เอวด้านขวา สวมส่วยมือยาว(เล็บ)ทำมาจากกระดาษหรือโลหะพันด้วยด้ายและมีพู่ที่ปลายเล็บสีขาวหรือแดง ผมเกล้ามวยมัดมวยผมด้วยผ้าแดงบางครั้งก็ทัดผมด้วยดอกไม้สีขาวหรือไม่ก็ฝ้ายภูไท และสวมเครื่องประดับเงิน เช่น สร้อยคอ ต่างหู กำไล
…………………………………………


อ้างอิง : ลัดดา พนัสนอก.การละเล่นพื้นเมือง.สกลนคร:ภาควิชานาฏศิลป์ สถาบันราชภัฏสกลนคร, มปป.
ชัชวาลย์ วงษ์ประเสริฐ. ศิลปะการฟ้อนภาคอีสาน . มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาสารคาม, 2532.

</TD></TR></TBODY></TABLE>

 

ภาษาภูไทวันนี้ขอเสนอ
ลุสาวล่า ความหมาย ลูกสาวคนสุดท้อง ลูกสาวคนเล็ก
ลุซายล่า ความหมาย ลูกซายคนสุดท้อง ลูกชายคนเล็ก
อ๊ายก๊ก ความหมาย พี่ชายคนโต
เอ้ยก๊ก ความหมาย พี่สาวคนโต

 

คำพูดคล้ายๆภาษาไทยพวนบ้านหมี่เลยจ้า

 

ที่ครูติงตั้งกะทู้ ก็ดีหลาย
คนอยู่ไกล เหมือนอยู่ไกล้ บ้านเด่วกั๋น
ทุกคืนวัน ได้เว้าคุย บ่มิเหงา


คือสิดี ม่วนกว่านี้ เป็นคักแท้
หากหมู่เฮา มาตอบแก้ เป็นผญา
รีบมาเด้อ ชนหมู่เฮา คนบ้านนา
โสดไม่สด ก็ให้มา ร่วมเว้าจา........ภาษาหมู่เฮา

คือสิคัก กว่านี้ เป็นแน่แท้
คนที่มา...ออกแฮงแก้ เป็นผุ้สาว
อ้ายสิคอย หาผญา มากล่อมเกลา
ทุกแลงเซ้า ให้ตัวเจ้า...ได้มีแฮง สู้งานต่อ....น้องหล่าเอ๋ย
--------------------------
โอ็ย..คึดได้ซำนี้ล่ะผญาข่อย แก้หลายรอบแล่วเด้ สิไป่นำเข่าได่ยุบ่ ไห่จั๊กคะแนนล่ะคูติง
ผู้บ่าวหนองผือแต่งสดๆ ละเบ๋อ!!!

 

คูติงเอ้ย..มาถะแม๋ เฮ็ดหยังยู่
หรือว่าคู ดูผู้แทน แสนอึกระทึก
ไผ๋ได้เป็น เฮาสิฮู้ ตอนดึ้กๆ
ตอนนี้รีบมาฝึก เว้าผญา มันกว่าเอย...คุณคูติง

เฮ่อๆๆ ขอแจมนำ

 

ใช่ค่ะ แล้วที่ประเทศจีน....ในบางท้องที่ก็พูดเหมือนกันเลยค่ะ

 

อ้ายplanet คำถามเด็ด เฮ็ดหยังอยู่
ครูติงดู ผลเลือกตั้ง มีหยังอ้าย
ลุ้นผู้แทน ลุ้นพรรค แทบใจวาย
เมื่อสุดท้าย สมใจแล้ว รีบแจวมา

.....โทษทีนะคะ ภาษาภูไทมิแข็ง ได้แต่ภาษาลาวเล็กน้อยค่ะ

 

<!-- google_ad_section_start(weight=ignore) -->planet X<!-- google_ad_section_end --><SCRIPT type=text/javascript> vbmenu_register("postmenu_4838691", true); </SCRIPT>
สมาชิก

<!-- google_ad_section_start(weight=ignore) -->ped2011<!-- google_ad_section_end --><SCRIPT type=text/javascript> vbmenu_register("postmenu_4838640", true); </SCRIPT>
สมาชิก



รู้สึกว่าจะมาเป็นทีม เก่งๆทั้งนั้นค่ะ ^^

 

ped2011<!-- google_ad_section_end --><SCRIPT type=text/javascript> vbmenu_register("postmenu_4838640", true); </SCRIPT>
สมาชิก



"โอ็ย..คึดได้ซำนี้ล่ะผญาข่อย แก้หลายรอบแล่วเด้ สิไป่นำเข่าได่ยุบ่ ไห่จั๊กคะแนนล่ะคูติง
ผู้บ่าวหนองผือแต่งสดๆ ละเบ๋อ!!! "

"โอ้น้ออ้ายped2011<!-- google_ad_section_end -->เอย.....อย่ามาตีแถลงเว้าเอาลมเอ็ดตองห่อ เอาแดดเอ็ดเตาะกิ่วมันหละหมั่นบ่อนเลอเดน้อ สัจจะน้องนี้เว้า มิมีเซาได้ง่าย ฟ้ามิหงาย ดินทรายมิปี้น หินอยู่น้ำมิฟูหึ้นแม้นมิไล ท้ายเจ้าล่าม บ่าวภูไทคนงามเอย"

เอ็ด ตรงกับ เฮ็ด, ทำ
เตาะ ตรงกับ ตอก
บ่อนเลอ ตรงกับ ที่ไหน
เซา ตรงกับ หยุด, เลิก

(คุณped2011แต่งผญาได้ไพเราะเพราะพริ้งมากค่ะ .....ผู้บ่าวบ้านหนองผือช่างมีปัญญาสูงแท้น้อ.....)

คะแนนเต็มสิบ ครูติงให้ไปเลย ๙๙๙ คะแนนค่ะ ^^(ตัดเกรดได้ Aสวด ๕๕๕)

 

บ่าวผู้ไทเอ้ย.....เจ้าอยู่บ้านได๋...อยู่บ้านไกลหรือบ้านใกล้.....คือเว้าผญาเก่งแท้ แสดงว่าเกิดมาโดนแล้วเนาะ^^

ส่วนมากสมัยนี้บ่ได้มีผู้ได๋เว้าผญาพอปานเลอ ได้แต่รุ่นพ่อแม่ โพะ เมะ

โพะ แปลว่า ตา
เมะ แปลว่า ยาย

 

โอน้อไทเฮาเอย อย่าได้ไลเสทิ้มมูนมังตั้งแต่เก่า ฮีตคองตั้งแต่เค้าอย่าไลทิ้มเปล่าดาย อัญญาเอย
ฮีตปู่คองพ่อ ฮีตญ้อคองภูไท อย่าได้ละเส่อไฟ อย่าได้ไหลเส่อน้ำ
แม้นไปเนาอยู่ก้ำหนแห่งทางเลอ หอเห้อเอาเจอตั้งสร้างก่อฮีตตะเค้า
ฮีตเก่าอย่าเห้อหมอง คองเก่าอย่าเห้อเส้า เห้อลุหลานไทเฮาพาเดวฮักษา
ทางอีสานจุฬาฯ ได้เปิดพื้นที่เห้อเฮาหยาย ลุภูไท หลานภูไท อย่าไลล้างเห้อเก่าหมอง แก้มอ่องต่อง หางตาคมผมดำเอย

ไลเสทิ้ม หมายความว่า ละทิ้ง ไม่เอาใจใส่
อัญญา,อาญา เป็นคำที่ใช้เรียกบุคคลทั่วไป เป็นคำที่ให้เกียรติแก่ผู้ถูกเรียกมากๆ
ละเส่อไฟ หมายถึง ทิ้งใส่ไฟ
ทางเลอ หมายถึง ทางไหน
หอ ตรงกับ ขอ
เห้อ ตรงกับ ให้
เจอ ตรงกับ ใจ
ฮีตตะเค้า หมายถึง จารีตตั้งแต่ต้น,จารีตตั้งแต่บรรพบุรุษ
เส้า ตรงกับ เศร้า
ลุ ตรงกับ ลูก
พาเดวฮักษา หมายถึง ช่วยกันรักษา
หยาย ตรกับ ขยาย,แบ่งปัน
แก้มอ่องต่อง หางตาคมผมดำเอย เป็นคำลงท้ายของลำภูไท

 

โอยเด......บ่าวผูไทเอย เป็นเผอเดยังมีพบตั้งแต่เง็น.....
เป็นเผอเดยังมีเห็นตั้งแต่กี้ เจ้าไปลี้อยู่สิเลอ ....อ้ายเอย.....

 

ฮีตแต่ปู่อย่าเห้ออย่า ฮีตแต่ย่าอย่าเห้อไล
ฮีตภูไทอย่าเห้อหมอง คองภูไทอย่าเห้อเศร้า ....เด้ออ้ายเดอ....

 

ภาษาเรารักษ์ไว้ให้ลูกหลาน
ภูไทนั้นมีหลายเผ่าเราสืบสาน
วัฒนธรรมภูไทแต่โบราณ
เป็นตำนานชนเผ่าเราภูมิใจ

....ครูติง....​

 

ข้อยก่ะมั้ว.. ตั๊วๆเอา หั้นล่ะหนา
มันล่ะหย่ะ ผะเล๋อหนอ...ก่ะผญา
ไทยทั่วหล้า ไผเว้าได้ ขอเชิญมา
เมืองไทยนี้ ทุกหย่อมญ่า ทั้วหล้ามีราคา
จึงได้ชื่อว่า..ผู้ดี มีสามารถเอย

ถามถึงข้อย เท่าไหร่หนอ อายุผุบ่าว
ปีนี้ก่ะซาว เอ้ย?..ใกล้เลขสี่
พอผ่านหนาว ผ่านห้อน กำลังดี
แต่ยามหนาวนั่นตี้ บ่มีคนคีง

ทนอ่านเอาแหน่เด้อ..เหอๆๆ

 

หากมั่วได้ไพเราะเหมาะเพียงนี้
เชิญคนดีว่าผญามีค่าแสน
จะคอยอ่านทุกวันไปไม่คลอนแคลน
ขอเป็นแฟนผญาอ้ายด้วยใจภักดิ์

บอกอายุมาแล้วมีแซวด้วย
ตัวเลขสวยประมาณซาวร้าวใจหนัก
จริงหรือไม่ชักสงสัยในใจนัก
บอกคักๆซาวกี่ครั้งอย่ารั้งรอ ....^^....