มารู้จักกับพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ของอาณาจักรล้านช้างที่ประดิษฐานอยู่ในประเทศไทย

ในสมัยก่อนปลาใหญ่กินปลาเล็กมันเป็นเรื่องสัจธรรม ทองมหาศาลที่หุ้มเจดีย์ชเวดากองที่พม่าก็ได้มาจากกรุงศรีอยุธยาแหล่ะจ้า อ่านใว้ประดับความรู้เฉย ๆ นะจ๊ะ ใครที่คิดจะมาด่าบรรชนชนชาติของตัวเองทำนองว่าไปเอาของเขามาระวังชีวิตไม่เจริญนะจ๊ะ

พระพุทธรูปสำคัญของอาณาจักรล้านช้าง ( ประเทศลาวในปัจจุบัน ) ที่อยู่ในประเทศไทย ตามพระราชโองการของพระเจ้ากรุงรัตนโกสินทร์ ผู้เป็นใหญ่ในสยามประเทศ ทรงมีพระราชอำนาจกว้างใหญ่ไพศาลเหนือนดินแดนต่าง ๆ มีแคว้นลาว เป็นต้น ทรงเลื่อมใสในพระรัตนไตย มีพระพุทธเจ้าเป็นต้น

พระพุทธรูปเหล่านี้ล้วนแต่มีชื่อเสียงโด่งดังของอาณาจักรล้านช้าง เมื่อในอดีต กระจัดกระจายทั้งในเวียงจันทน์และหัวเมือง ปัจจุบันชื่อเสียงถูกลืมไปตามกาลเวลา จริง ๆ มีกว่านี้อีก แต่จะคัดเอาแต่องค์ที่พระเจ้าแผ่นดินยุคนั้นทรงต้องพระทัยสุด ๆ ประกอปไปด้วย


พระแซกคำ

พระแซกคำ เป็นทองคำบริสุทธิ์ทั้งองค์ หน้าตัก 18 นิ้ว องค์นี้ มีชื่อเสียงโด่งดังพอตัว ถูกนำมาสมัยรัชกาลที่ 3 ปัจจุบันเป็นพระประธานอุโบสถ วัดคฤหบดี ฝั่งธนบุรี


พระอินทร์แปลง

พระอินทร์แปลง เดิมหน้าตักประมาณ 2 ศอก องค์นี้จัดเป็นองค์ที่มีชื่อเสียง คนลาวทั่วทิศแห่กราบใหว้ทำปราสาทผึ้งบุชาในวันเข้าพรรษา ถูกนำมาสมัย ร. 4 ปัจจุบันอยู่ที่วัดเสนาสนาราม จังหวัดอยุธยา


พระเสริม พระสุก พระใส

พระเสริม


พระใส

พระเสริม พระสุก พระใส 3 พี่น้องนี้จัดเป็นดาวเด่นที่เพอร์แฟคที่สุดของเวียงจันทน์ในสมัยนั้น เดิมทีคนลาวนำไปซ่อนใว้ในถ้ำ บนภูเขาควาย เพื่อหนีภัยสงคามแต่กองทัพ ร. 3 ในยุคนั้นสืบตั้งนานกว่าจะเจอที่ซ่อน แล้วล่องมาตามน้ำ พระสุกหายสาปสุญไปแล้ว ส่วนที่เหลือไว้ที่วัดโพธิชัย และวักประดิษธรรมคุณ เมืองหนองคาย ครั้นสมัย ร. 4 ได้เชิญพระเสริม อาราธนาไว้บนแท่นเศวตฉัตรในท้องพระโรง ปัจจุบันเป็นพระประธานในวิหารวัดสระปทุมวนาราม กทม. ส่วนพระใส ใว้ที่หนองคายเหมือนเดิม


พระสายน์

ข้อความต่อไปนี้ เป็นพระราชนิพนธ์ของรัชกาลที่ 4 จากหนังสือที่ระลึกในการทอดกฐินพระราชทาน สภาผู้แทนราษฎรซึ่งแปลจากจารึกภาษามคฑด้านหลังของพระสายน์ ดังนี้

ขอความสุขสวัสดิ์จงมีแด่ทุกท่านที่ได้สดับและอ่านเรื่องนี้เถิด
ข้าพเจ้าจะขอกล่าวถึงประวัติของพระปฏิมานามว่า “สายน์” ซึ่งประดิษฐานอยู่ ณ พระอุโบสถ วัดปทุมวนารามนี้ โดยคาถาประพันธ์เหล่านี้ ตามที่ได้ทราบและได้ยินมาแต่เพียงย่อ ๆ ดังต่อไปนี้
พระพุทธปฏิมาซึ่งประดิษฐานอยู่ ณ พระอุโบสถนี้ หล่อด้วยทองเหลืองซึ่งผสมเป็นอย่างดีมาแล้ว ทั้งหนาทั้งหนัก สนิทดีดุจศิลาทั้งแท่งเกลี้ยงเกลา เหลืองอร่ามดุจทองคำ ข้าพเจ้าไม่ทราบเหมือนกันว่า ใครเป็นผู้สร้างสร้างที่ไหน สร้างเมื่อไหร่ และสร้างอย่างไร ทราบแต่เพียงว่าเป็นหัตถกรรมของลาวอย่างเดียวเท่านั้น ก่อนที่จะนำมาประดิษฐานไว้ ณ พระอุโบสถนี้พรพุทธปฏิมาองค์นี้ได้ประดิษฐานอยู่ ณ แคว้นลาวพวกอิสรชนบางหมู่ได้เอาไปเก็บไว้ในถ้ำ ณ ภูเขาลูกหนึ่งซึ่งอยู่ใกล้เมืองมหาชัยปุระในแคว้นลาวนั้นเป็นเวลานานแล้ว เปิดโอกาสให้มหาชนทั่ว ๆ ไปบูชากันได้ จะเป็นเพราะเหตุใด พระพุทธปฏิมานี้จึงได้นามว่า “พระสายน์” นั้นไม่มีใครทราบแม้แต่ประชาชนจำนวนมากซึ่งมีนิวาสถานอยู่ในเมืองมหาชัยปุระเป็นต้น ในกาลก่อนก็เพียงแต่ทราบกิตติศัพท์ที่เขาเล่าลือกันว่าท่านมีฤทธิ์มากเท่าใด เมื่อใดเกิดฝนแล้งเขาก็อัญเชิญท่านออกมาบูชากัน ณ ที่สะอาดกลางแจ้งแล้วก็ขอฝนด้วยอานุภาพของพระพุทธปฏิมาองค์นี้ ฝนก็หลั่งมายังข้าวกล้าให้สมบูรณ์ทำให้ไพร่ฟ้าประชากรประสบความสำเร็จได้ ชนส่วนมากรู้จักพระพุทธรูปปฏิมาองค์นี้ โดยกิตติศัพท์ที่เขาเล่าลือกันเพียงนี้เท่านั้น เมื่อเกิดมีฝนแล้งขึ้นแล้ว เขาก็จะบูชาท่านเพื่อขอฝน


พระแจ้ง หรือ พระอรุณ

หลักฐานจากพระราชหัตถเลขาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ถึงพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อปีมะเมีย จ.ศ.๑๒๒๐(พ.ศ.๒๔๐๑) ความตอนหนึ่งว่า
“...ยังมีพระที่มีชื่อเอามาแต่เมืองเวียงจันทน์อีกสองพระองค์ พระอินแปลงน่าตัก ๒ ศอกเศษ พระอรุณน่าตักศอกเศษ...พระอรุณนั้น ฉันคิดว่าจะเชิญลงมาไว้ในพระวิหารวัดอรุณ เพราะชื่อวัดกับชื่อพระต้องกัน สมควรแต่จะให้จัดแจงที่ฐานเสียให้เสร็จก่อน แล้วจึงจะเชิญลงมาต่อน่าน้ำ...”


พระแสน ( เมืองเชียงแตง )

พระราชหัตถเลขาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีถึงพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ลงวันที่ 20 มิถุนายน ปีมะเมีย พ.ศ. 2401 ความว่า

“ฉันขึ้นไปถึงกรุงเก่า ได้นมัสการพระแสนเมืองเชียงแตงแล้ว รูปพรรณเป็นของเก่าโบราณหนักหนา แต่เห็นชัดว่าอย่างเดียวกับพระแสนเมืองมหาชัยแน่แล้ว ของคนโบราณจะนับถือว่า พระแสนสององค์นี้องค์ใดองค์หนึ่งจะเป็นของเทวดาสร้าง ฤาว่าเหมือนพระพุทธเจ้าแท้ แล้วจึงถ่ายอย่างกันข้างหนึ่งเป็นแน่แล้ว แต่เมื่อดูสีทองแลชั้นเชิงละเอียดไป ดูทีเห็นว่าพระแสนเมืองเชียงแตงจะเก่ากว่า สีทองที่พระเศียรและพระพักตร์เป็นสีนากเนาวโลหะ เช่นกับพระอุมาภาควดีในเทวสถาน ตมูกฤาพระนาสิกก็ดูบวมมากเหมือนกันทีเดียว ที่พระองค์พระหัตถ์พระบาทนั้น สีทองเป็นอย่างหนึ่ง ติดจะเจือทองเหลือมากไป ที่ผ้าพาดนั้นเป็นแผ่นเงินฝังทาบทับลง แต่ดูแน่นหนาอยู่”


พระฉันสมอ

ส่วนพระฉันสมอองค์ที่วัดอัปสรสวรรค์นี้ เป็นพระที่พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชทานแก่เจ้าจอมท่านหนึ่งของพระองค์ คือ เจ้าจอมน้อย(สุหรานากง)เพื่อประดิษฐาน ณ วัดแห่งนี้

ความเป็นมาของพระฉันสมอองค์นี้กล่าวกันว่าเป็นพระที่ได้มาจากเมืองเวียงจันทน์ในรัชกาลที่ ๓ คราวเดียวกับได้พระบางซึ่งโปรดฯให้นำไปประดิษฐานยังวัดจักรวรรดิราชวาส และพระแซกคำซึ่งพระราชทานแก่พระยาราชมนตรี(ภู่ ภมรมนตรี) ไปประดิษฐานเป็นพระประธานที่วัดคฤหบดีฝั่งธนบุรีจนถึงทุกวันนี้ พระฉันสมอองค์นี้แรกทีเดียวประดิษฐานไว้ในหอพระนาค วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ภายหลังจึงพระราชทานไปสำหรับวัดอัปสรสวรรค์ พระฉันสมอจัดเป็นพระพุทธรูปปางที่หาดูได้ยากปางหนึ่ง ทั้งยังมีพุทธศิลปะแบบจีนอีกด้วย นับเป็นพระพุทธรูปที่น่าชมองค์หนึ่ง

สำหรับเจ้าจอมน้อยอยู่ซึ่งได้รับพระมหากรุณาธิคุณพระราชทานพระพุทธรูปจาก พระบรมมหาราชวังนี้คงเป็นเจ้าจอมที่ทรงโปรดปรานยิ่งผู้หนึ่ง เล่ากันมาในหมู่ชาววังว่าเจ้าจอมน้อยเป็น ผู้มีความสามารถในการแสดงละครในโดยเฉพาะบทสุหรานากงในเรื่องอิเหนาจะแสดงได้โดดเด่น เป็นพิเศษ จึงเป็นที่มาของฉายาสุหรานากงต่อท้ายชื่อของท่าน

เจ้าจอมน้อยเป็นธิดาของข้าราชการผู้ใหญ่ในราชสำนึกคือ พระยาพลเทพ(ฉิม) เมื่อเห็นว่าวัดหมูในคลองด่านทรุดโทรมลงก็ใคร่ที่จะปฏิสังขรณ์เพื่ออุทิศเป็นกุศลแก่ท่านบิดา และคงจะด้วยความเป็น "คนโปรด"นั้นเอง พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าฯจึงพระราชทานทั้งพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ในการบูรณะวัด พร้อมทั้งพระราชทานพระฉันสมอให้มาประดิษฐาน อีกทั้งยังพระราชทานนามวัดใหม่ว่า วัดอัปสรสวรรค์เพื่อเป็นที่ระลึกถึงเจ้าภาพผู้ปฏิสังขรณ์วัดว่าเป็นสตรีสูงศักดิ์จากในรั้วในวัง



พระแสน ( เมืองมหาไชย )
พระแสนองค์นี้หารูปยากมากเลยไม่มีรูป พระแสนจะประดิษฐานอยู่หน้าพระเสริม ลองเลื่อนขึ้นไปดูภาพพระเสริม แต่จะมองไม่เห็นเพราะมีพระอีกองค์บังอยู่ ต้องไปดูที่วัดเองจ้า

การสร้างไม่ปรากฏแน่ชัด มีหลักฐานแต่เพียงว่า พระแสน เดิมประดิษฐานอยู่ในถ้ำเมืองมหาไชย แขวงล้านช้าง ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ทรงสร้างพระอารามขึ้นใหม่หลายแห่ง อาทิ วัดปทุมวนาราม จึงโปรดให้สืบหาพระพุทธรูปโบราณจากล้านช้างจำนวนหลายองค์ เพื่อนำมาประดิษฐานตามพระอาราม นับตั้งแต่ที่ได้อัญเชิญพระเสริมมาแล้ว ได้มีพระราชดำริที่จะอัญเชิญพระใส ซึ่งเป็นพระพุทธรูปที่มีตำนานการสร้างคู่กับพระเสริมมาประดิษฐาน ณ วัดปทุมวนาราม จึงโปรดเกล้า ฯ ให้นายเหม็นบุตรเจ้าอนุเวียงจันทน์ขึ้นไปเชิญพระใสลงมา พร้อมกับได้เชิญพระแสน (เมืองมหาไชย) ลงมาด้วยดังข้อความที่ปรากฏในชุมนุมพระบรมราชาธิบาย ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ความว่า

“...ฉันจึงได้ใช้นายเหม็นบุตรเจ้าอนุเวียงจันทน์ขึ้นไปเชิญพระใสลงมา แล้วเชิญพระแสนอยู่ในถ้ำเมืองมหาไชยลงมาด้วย ว่าพระนั้นศักดิ์สิทธิ์ ถ้าฝนไม่ตกเชิญออกมาตั้งกลางแจ้ง บูชาขอฝนได้ ฉันจึงได้เชิญไปไว้ที่วัดประทุมวัน (วัดปทุมวนาราม) ด้วยกัน...”


http://webboard.mthai.com/7/2006-10-24/276459.html