"รู้จักพญานาคดีแค่ไหน"

"รู้จักพญานาคดีแค่ไหน"

พญานาคเป็นราชาแห่งงูจัดเป็นเดรัจฉานด้วย เพราะมีลำตัวไปทางขวาง และไม่สามารถบรรลุธรรมได้ แต่ก็จัดอยู่ฝ่ายสุคติภูมิ อยู่สวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา

นาคแบ่งออกเป็น 4 ตระกูลใหญ่คือ.....

1.ตระกูลวิรูปักษ์ พญานาคตระกูลสีทอง
2.ตระกูลเอราปถ พญานาคตระกูลสีเขียว
3.ตระกูลฉัพพยาปุตตะ พญานาคตระกูลสีรุ้ง
4.ตระกูลกัณหาโคตมะ พญานาคตระกูลสีดำ

พญานาคเกิดได้ทั้ง 4 แบบ คือ....

1.เกิดแบบโอปปาติกะ เกิดแล้วโตทันที ผุดเกิดสำเร็จเป็นตัวเป็นตน เช่น พรหม เทวดา เปรต หรือสัตว์นรกทั้งปวง พญานาคชั้นสูงเกิดแบบโอปปาติกะ เป็นชนชั้นปกครอง
2.เกิดแบบสังเสทชะ เกิดในสิ่งที่หมักหมมในเปลือกในตม ในที่ชื้นแฉะหรือด้วยเหงื่อไคลโดยไม่อาศัยฟองไข่และครรภ์ของมารดา คือเกิดนอกครรภ์ เช่น หนอนหรือเชื้อแบคทีเรีย
3.เกิดแบบชลาพุชะ เกิดจากครรภ์ อย่างสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม
4.เกิดแบบอัณฑชะเกิดจากฟองไข่

ที่อยู่ของพญานาคมีตั้งแต่ในแม่น้ำ หนอง คลอง บึงต่างๆ ในอากาศ จนไปถึงสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา
เหตุที่มาเกิดเป็นพญานาคเพราะทำบุญเจือด้วยราคะหรือมีจิตผูกพันธ์กับแม่น้ำ และพญานาค หรืออธิฐานจิตขอเกิดเป็นพญานาค(ถึงแม้ทำบุญมามากแค่ไหนพอที่จะไปเกิดสวรรค์ ชั้นสูงๆกว่านี้ได้ แต่ถ้ามีจิตผูกพันธ์ ยึดติดกับอะไรตายไปก็จะไปตรงนั้น) ดังนั้นควรยึดถือพระรัตนตรัยเป็นที่พึ่งสูงสุด เพราะเป็นสรณะอันประเสริฐที่สุดเพียงหนึ่งเดียว
พวกพญานาคอยู่ ในการปกครองของท้าววิรูปักษ์ ผู้ปกครองสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกาด้านทิศตะวันตก
ประเภทของพญานาค นาคแบ่งลำดับชั้นตามหน้าที่ไว้เป็น 4 พวกคือ....

1)นาคสวรรค์ มีหน้าที่เผ้าวิมานเทพและเทวดา
2)นาคกลางหาว มีหน้าที่ให้ลมให้ฝน
3)นาคโลกบาล มีหน้าที่รักษาแม่น้ำลำคลอง
4)นาครักษาขุมทรัพย์

เมื่อรวมนาคทั้ง 4 พวกแล้ว จะมีพญานาคทั้งสิ้นประมาณ 512 ชนิด และแบ่งออกเป็นประเภทใหญ่ๆได้ 2 ประเภทคือ
1)กามรูปีพญานาค พญานาคที่เสวยกามคุณ
2)อพามรูปีพญานาค พญานาคที่ไม่เสวยกามคุณ

พญานาคบางพวกมีอายุสั้น บางพวกก็มีอายุยืน อาจจะมีอายุยาวนานเป็นกัลป์ก็ได้ อย่างพญานาคตนหนึ่งชื่อพญานาคกาละมีอายุยืนยาวมาก ตั้งแต่พระพุทธเจ้ากุสันธะจนถึงพระสมณโคตมะ และจะมีอายุไปจนถึงพระศรีอาริยะเมตไตรย์

ตามปกติพญานาคจะกลัวพญาครุฑ พญานาคที่พญาครุฑไม่สามรถกินเป็นอาหารได้ มีอยู่ 7 พวกด้วยกันคือ

1) พญานาคที่มีชาติกำเนิดที่ละเอียดกว่าและภพภูมิสูงส่งกว่าพญาครุฑ
2) กัมพลสัตรพญานาคราช
3) รตรัฐพญานาคราช
4) พญานาคราชที่อาศัยอยุ่ในมหาสมุทรสีทันดรทั้งเจ็ดสมุทร
5)พญานาคราชที่อาศัยอยู่บนพื้นดิน
6)พญานาคราชที่อาศัยอยู่ในภูเขา
7)พญานาคราชที่อาศัยอยู่ในวิมาน พญานาคที่กล่าวมานี้เป็นพญานาคที่มีปรากฏอยู่ในชาดกทางพุทธศาสนา

พิษของพญานาค พญานาคเป็นพญางู เมื่อนึกถึงงูก็ต้องนึกถึงพิษของงู ความน่าเกรงขามของพิษพญานาคใน "คัมภีร์ปรมัตถโชติกพมหาอภิธรรมมัตถสังหฏีกา"ปริเฉทที่ห้า จัดหมู่ของนาคไว้ตามชนิดของพิษแบ่งเป็น 4 จำพวกคือ....

1)พญานาคมีพิษชนิดหนึ่ง ถ้ากัดผู้ใดแล้วร่างกายจะแข็งไปหมดทั้งตัว อวัยวะต่างๆแม้จะยือหรืองอหรือเหยียดออกไปไม่ได้จะปวดทรมานมาก
2) ปูติมุขพญานาคนี้มีพิษชนิดหนึ่ง ถ้ากัดผู้ใดแล้วแผลจะเน่าเปื่อยมีน้ำเหลืองไหลออกมาตลอดเวลา
3)อัคคิมุข พญานาคนี้มีพิษชนิดหนึ่ง ถ้ากัดผู้ใดแล้วจะเกิดความร้อนไปทั้งตัวและรอยแผลที่ถูกกัดเป็นริ้วรอยคล้ายถูกไปไหม้
4) สัตถมุข พญานาคนี้มีพิษชนิดหนึ่ง ซึ้งผู้ใดโดนกัดแล้วก็เหมือนกับถูกฟ้าผ่า

พญานาคที้งสี่ประเภทนี้ มีวิธีที่จะทำอันตรายด้วยวิธีที่แตกต่างกันดังนี้....

1)ใช้เขี้ยวพิษขบกัดแล้วพิษค่อยแผ่ซ่านไปทั้งตัว
2)ใช้ตามองดูแล้วพ่นพิษออกมาทางตา
3)มีพิษไปทั่วร่างกาย เพียงแต่ใช้ร่างกายกระทบเข้าก็เป็นพิษแผ่ออกมาได้
4)ใช้ลมหายใจพ่นเป็นพิษออกมาและพิษนั้นจะแผ่ซ่านออกไปทั่วร่างกาย

"คำอธิบายศัพท์"

องค์นาคาธิบดดีทั้ง 9 พระองค์ (แต่ละเศียร) นั้นคือกษัตริย์แห่งเมืองบาดาลที่ปกครองวังนาคินทร์ต่างๆ ซึ่งแต่ละพระองค์เป็นพญานาคที่ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ อยู่ในศีลในธรรมแล้วทั้งสิ้น องค์นาคาธิบดีทั้ง 9 พระองค์ แต่ละเศียร)มีพระนามดังต่อไปนี้
1.พญาอนันตนาคราช
2.พญามุจลินท์นาคราช
3.พญาภุชงค์นาคราช
4.พญาศรีสุทโธนาคราช
5.พญาศรีสัตตนาคราช
6.พญาเพชรภัทรนาคราชหรือพญาเกล็ดแก้วนาคราช
7.พญานาคดำแสนศิริจันทรานาคราช
8.พญายัสมันนาคราช
9.พญาครรตระศรีเทวานาคราช

องค์นาคาธิบดีเทียบเท่าพระเจ้าแผ่นดิน กษัตริย์องค์นาคาธิบดีศรีสุทโธ แต่เดิมเป็นนาคธรรมดาสังเกตุจากที่มีเศียรเดียว แต่ได้เป็นองค์นาคาธิบดี(กษัตริย์แห่งนาค)ฝั่งไทย เพราะองค์อิศวรประทานให้ เนื่องจากได้ทำความดีความชอบในการค้นหาโคศุภราชขององค์อิศวร เมื่อคราโคศุภราชหนีมาเที่ยวบนโลกมนุษย์ โดยองค์นาคาธิบดีศรีสุทโธเป็นผู้ค้นพบโคศุภราช พญานาคราช พญานาคิณี เทียบเท่า นายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี นาค-นาคี เทียบเท่าผู้ว่าราชการจังหวัด,ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ นาคผู้-นาคเมีย เทียบเท่าประชาชนทั่วไปที่ถือว่าเป็นคนมีศีล เงือกผู้-เงือกเมีย เทียบเท่าประชาชนทั่วไปแต่ไม่ถือศีลใดๆ งูตัวผู้-งูตัวเมีย เทียบเท่าประชาชนทั่วไปที่ทำดีได้-ทำชั่วได้ ปกติเหล่าพญานาคเป็นผู้ที่ถือศีลแปดเคร่งครัดมาก พญานาคจะไม่ทำร้ายใคร แต่ก็มีพญานาคชั้นเลว ชอบทำร้ายมนุษย์ตามแม่น้ำ....

(เชื่อ ศรัทธา ภาวนาให้ถึง พึงพิจารณา หาอนัตตาให้เจอ อย่าเผลอหลงยึดติด หากหลงผิด จะติดภพชาติ เพราะขาดปัญญา)

 

นาคในพระไตรปิฎก....

ว่าด้วยกำเนิดนาค ๔ จำพวก

[๕๑๙] พระนครสาวัตถี. ณ ที่นั้นแล พระผู้มีพระภาคได้ตรัสว่า

ดูกรภิกษุทั้งหลาย กำเนิดของนาค ๔ จำพวกนี้. ๔ จำพวกเป็นไฉน?
คือ นาคที่เป็นอันฑชะ เกิดในไข่ ๑
นาคที่เป็นชลาพุชะ เกิดในครรภ์ ๑
นาคที่เป็นสังเสทชะ เกิดในเถ้าไคล ๑
นาคที่เป็นอุปปาติกะ เกิดผุดขึ้น ๑.

ดูกรภิกษุทั้งหลาย กำเนิดของนาค ๔ จำพวกนี้แล.
จบ สูตรที่ ๑.

๒. ปณีตตรสูตร
ว่าด้วยความประณีตของกำเนิดนาคแต่ละจำพวก

[๕๒๐] พระนครสาวัตถี.
ดูกรภิกษุทั้งหลาย กำเนิดของนาค ๔ จำพวกนี้.
๔ จำพวกเป็นไฉน?
คือ นาคเป็นอัณฑชะ ๑ นาคที่เป็นชลาพุชะ ๑
นาคที่เป็นสังเสทชะ ๑ นาคที่เป็นอุปปาติกะ ๑.
ในนาค ๔ จำพวกนั้น นาคที่เป็นชลาพุชะ สังเสทชะ
และอุปปาติกะ ประณีตกว่านาคที่เป็นอัณฑชะ.
นาคที่เป็นสังเสทชะและอุปปาติกะ ประณีตกว่า
นาคที่เป็นอัณฑชะและชลาพุชะ. นาคที่เป็นอุปปาติกะ
ประณีตกว่านาคที่เป็นอัณฑชะ ชลาพุชะและสังเสทชะ.

ดูกรภิกษุทั้งหลาย กำเนิดของนาค ๔ จำพวกนี้แล.

..................................................................................
พระไตรปิฎก ฉบับบาลีสยามรัฐ (ภาษาไทย) เล่มที่ ๑๗
พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๙ สังยุตตนิกาย ขันธวารวรรค ข้อที่ ๕๑๙ – ๕๓๐ หน้าที่ ๒๗๐-๒๗๕

อ่านเพิ่มเติม.. พญานาคในพระไตรปิฎก