เจโตวิมุตติ และปัญญาวิมุตติ : หลวงพ่อพุธ ฐานิโย

เจโตวิมุตติ และปัญญาวิมุตติ
พระราชสังวรญาณ (หลวงพ่อพุธ ฐานิโย)
วัดป่าสาลวัน จ.นครราชสีมา

:b42: ปุจฉา

กราบเรียนถามเกี่ยวกับเรื่องเจโตวิมุตติกับปัญญาวิมุตติ
ท่านสอนให้เจริญควบคู่กันไป

บางทีปัญญาวิมุตติไม่จำเป็นต้องเจริญกรรมฐานมาก
ขอให้อธิบายสองกลุ่มนี้ การใช้ควบคู่กันไป และการใช้แต่ละอย่าง
และความแตกต่างเกี่ยวกับ เจโตวิมุตติ ปัญญาวิมุตติ
ตลอดจนความหมายด้วยขอรับ

:b42: วิสัชนา

ผู้หลุดพ้นด้วย เจโตวิมุตติ หมายถึง ผู้บำเพ็ญสมาธิ
ทำจิตให้เป็นสมาธิอย่างละเอียด
แล้วสามารถตัดกระแสแห่งกิเลสให้ขาดสิ้นจากขันธสันดานได้
โดยไม่ต้องพิจารณาหาเหตุผลใดใดทั้งสิ้น

คือ หมายความว่า บำเพ็ญภาวนาสมาธิให้ชำนิชำนาญ
จนทำจิตให้ละเอียดยิ่งๆขึ้นไป
แล้วกระแสของจิตจะตัดห่วงแห่งอาสวกิเลสไปจากจิตได้โดยง่าย
อันนี้เป็นตามอปุนิสัยของบางท่านเท่านั้น

ส่วน ปัญญาวิมุตติ นั้น ต้องอาศัยสติปัญญา
พิจารณาเหตุผลให้รู้แจ้งเห็นจริงในพระไตรลักษณ์
หรือพิจารณาเริ่มต้นมาตั้งแต่อารมณ์ขั้นสมถกรรมฐาน

คือ พิจารณาอาการ ๓ ให้เห็นเป็นของปฏิกูล น่าเกลียด โสโครก
แล้วก็นำมาพิจารณาร่างกายให้เห็นธาตุ คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ
แล้วก็มาพิจารณาสภาวธรรมทั้งหลายทั้งปวง
ให้เห็นในแง่พระไตรลักษณ์

คือ อนิจจัง ไม่เที่ยง
ทุกขัง เป็น ความทุกข์
อนัตตา ไม่ใช่ตัว ไม่ใช่ตน

จนกระทั่งจิตยอมรับสภาพความเป็นจริง
แล้วก็ปล่อยวางตัวกระแสแห่งกิเลสให้ขาดไปเอง

ที่มา แสดงกระทู้ - เจโตวิมุตติ และปัญญาวิมุตติ : หลวงพ่อพุธ ฐานิโย • ลานธรรมจักร