เรื่องของวิเวก : นาวาเอก (พิเศษ) วุฒิ อ่อนสมกิจ

เ รื่ อ ง ข อ ง วิ เ ว ก
นาวาเอก (พิเศษ) วุฒิ อ่อนสมกิจ

คำว่า “วิเวก” ในพจนานุกรม
หมายถึง ความเงียบสงัด การปลีกตัวไปอยู่ที่ที่สงัด
ทำให้รู้สึกเปล่าเปลี่ยวแต่สงบใจ

ในทางศาสนาแยกวิเวกเป็น ๓ ลักษณะ คือ

กายวิเวก : ความสงัดกาย

หมายถึงการปลีกตัวไปอยู่ในสถานที่สงัด

จิตวิเวก : ความสงบทางจิต ไม่ฟุ้งซ่าน

และ

อุปธิวิเวก : ความสงบจากกิเลสทั้งปวง

ในชีวิตฆราวาส มองเผิน ๆ ก็ดูเหมือนว่าไม่จำเป็น

แต่ถ้าพิเคราะห์ให้ถี่ถ้วนแล้ว
การดำเนินชีวิตแบบผู้ครองเรือนยังต้องการวิเวก และจิตวิเวกอยู่ไม่น้อย
ยิ่ง อุปธิวิเวก คือการไม่ปล่อยให้กิเลสท่วมทับตัวเองเกินไป
เป็นสิ่งจำเป็นยิ่ง

เมื่อเวลาทุกข์หนัก อยากแก้ปัญหาชีวิต
เรามักปลีกตัวไปอยู่ที่สงัดตามลำพัง ลูกเมีย ตลอดเพื่อนฝูง
มักถูกปฏิเสธด้วยคำว่า “ผมอยากอยู่คนเดียวสักพัก”
แล้วปิดประตูขังตัวเองแสดงว่านั่น คือ

ความวิเวกทางกายเป็นความสุขอย่างหนึ่งของมนุษย์ที่ยังครองเรือน
และเมื่อหาความสงบทางกายได้
ความสงบทางจิตที่ฟุ้งซ่านก็ทำได้ง่ายขึ้น
และเป็นผลทำให้บรรเทากิเลสความฟุ้งซ่านลงได้ด้วย

การอยู่ร่วมเป็นสังคม คนมีกายวิเวกและจิตวิเวก
ทำให้เกิดความรู้เขารู้เรา
และเกิดความสว่างในการแก้ปัญหาต่าง ๆ

พระพุทธองค์จึงสอนให้ฝึกทางวิเวก
คือความสงบกายสงบใจบ้าง
มิใช่ฟุ้งฟูไปตามกิเลสอยู่ตลอดเวลา
ซึ่งจะทำให้ตนเองเดือดร้อน เป็นทุกข์กระวนกระวาย
มีจิตซัดส่ายคล้ายวิกลจริตจนไม่สามารถแก้ไขได้

ดังนั้น พระองค์จึงตรัสว่า
เว้นจิตวิเวกเสีย จะไม่พบกับความสงบสุขเลย

การปลีกวิเวก คือหลีกจากสิ่งแวดล้อมที่วุ่นวายเพื่อไปหาความสงบนั้น
อาจได้รับรสความสงบชั่วคราว
เมื่อกลับมาอยู่ในสิ่งแวดล้อมเดิมอีก ก็อาจฟุ้งซ่านเหมือนเดิม

แต่ถ้าจะให้เกิดวิเวกถาวร
ก็ต้องทำให้กายวาจาสงบด้วยการรักษาศีล
และทำจิตให้สงบด้วยบำเพ็ญสมาธิ

ถ้าปฏิบัติมั่นคงอยู่ในศีล สมาธิตลอดไป
แม้จะอยู่ในท่านกลางสิ่งแวดล้อมที่วุ่นวายก็จะอยู่ได้อย่างสงบสุข
และจะได้รับรสวิเวกอย่างถาวร

(ที่มา : “เรื่องของวิเวก” ใน นิตยสาร “ธรรมจักษุ” ฉบับเดือนพฤศจิกายน ๒๕๔๖)

http://www.dhammajak.net/board/viewtopic.php?t=14982