โปรดส่งข้อมูลเผื่อแผ่คนในพื้นที่แคดเมียมปนเปื้อน

โปรดส่งต่อความรู้นี้เพื่อช่วยคนในพื้นที่แคดเมียมปนเปื้อน

จากเหตุการณ์สารพิษแคดเมียมปนเปื้อนในอำเภอแม่สอด จังหวัดตาก ทำให้คนในพื้นที่ได้รับความเดือดร้อน ก็มีคนไทยบางกลุ่มพยายามหาทางช่วย บทความนี้จึงรวบรวมความรู้บางอย่างที่อาจจะมีส่วนช่วยป้องกันภัยได้บ้าง<?XML:NAMESPACE PREFIX = O /><O></O>

สำนักน้ำแดง​

สิงหาคม 2550​

ต้นไม้ที่บ่งบอกการปนเปื้อนแคดเมียมได้

ต้นถั่วเหลืองในดินที่มีแคดเมียมปนเปื้อนนั้น โคนใบหรือช่อใบจะมีสีม่วงหรือสีคล้ำ [1-2] (สามารถทดลองจากเมล็ดถั่วเหลืองที่เพิ่งผลิตเก็บไว้ไม่นาน เพราะเปอร์เซ็นต์การงอกยังไม่ลดต่ำ)
ต้นถั่วแดง (Phaseolus vulgaris cv.) ที่ได้รับแคดเมียมตั้งแต่เพาะเมล็ด งานวิจัยระบุว่า มันจะมีสีเขียวน้อยกว่าปกติ และมีความโค้งงอมากในต้นถั่วแดงที่เพิ่งเริ่มงอก [3]
ผักบุ้งในดินที่มีแคดเมียมเข้มข้นอย่างน้อย 1 ppm มีอาการใบเหลือง แต่ธาตุโลหะตัวอื่นก็ทำให้เกิดอาการนี้ได้ [4]
ให้สังเกตโคนใบถั่วเหลือง และสังเกตพืชบางชนิด ซึ่งอาจมีใบม้วนและใบเหลืองเมื่อได้รับแคดเมียม และพวกพืชที่มีดอกสีเหลืองอาจเปลี่ยนไป [5]
ขจัดแคดเมียมในดินอย่างไร

ต้นไม้ที่ดูดแคดเมียมได้ดีมาก ควรปลูกเพื่อบำบัดดิน คือ ต้นยาสูบ (Nicotiana tabacum L.) ซึ่งจะดูดไอออนแคดเมียมเข้ามาในใบ แล้วเปลี่ยนรูปเป็นผลึกแคดเมียมคาร์บอเนต (CdCO<SUB>3</SUB>) ซึ่งไม่ละลายน้ำ อยู่ในใบที่แห้งตาย ช่วยให้ค่าแคดเมียมต่ำกว่าค่ามาตรฐานได้ เท่าที่ดูมาค่อนข้างดีกว่าพืชชนิดอื่น ต้นยาสูบต่างจากพืชชนิดอื่นตรงที่ดูดแคดเมียมมาสะสมไว้มากในใบ และถ้าเทียบกับโลหะหนักชนิดอื่น ยาสูบเป็นพืชที่เหมาะสำหรับดูดซับไอออนแคดเมียมโดยเฉพาะ [6-7] <O></O>
ดินที่เป็นด่าง (ดินที่มีแคลเซียมคาร์บอเนต แคลเซียมฟอสเฟต) ดูดซับแคดเมียมได้ดี [8]
แคดเมียมในต้นไม้

แคดเมียมมักจะสะสมอยู่เฉพาะในรากในหัวของต้นไม้ ยากที่จะถูกส่งขึ้นไปในต้น ดังนั้น พืชที่เป็นหัวหรือราก มีความเสี่ยงมากกว่าที่จะมีแคดเมียมปริมาณสูง
เคมี

แคดเมียมเป็นธาตุโลหะ เป็นธาตุที่ไม่จำเป็นต่อร่างกาย ถ้าเข้าสู่ร่างกายเพียงเล็กน้อยอาจสร้างความเสียหายได้ เป็นพิษทั้งแบบเฉียบพลันและแบบเรื้อรัง มีพิษมากแม้ความเข้มข้นน้อย และสะสมในสิ่งมีชีวิต สาเหตุหนึ่งคือ มันเข้าไปรบกวนเกี่ยวกับเอนไซม์ในร่างกายที่ใช้ธาตุสังกะสี แคดเมียมปรากฏในธรรมชาติร่วมกับสังกะสีและบางครั้งกับตะกั่ว แคดเมียมออกมาจากการถลุงสังกะสีหรือถลุงตะกั่ว
อันตรายจากแคดเมียมมาในรูปสารประกอบของแคดเมียม (Cd<SUP>2+</SUP>) ซึ่งละลายน้ำได้ การปนเปื้อนของแคดเมียมล้วนเกิดจากการกระทำของคนทั้งสิ้น ตำราทางวิทยาศาสตร์และนิเวศวิทยาระบุว่า แคดเมียมในธรรมชาติอยู่ในรูปที่ไม่เป็นภัยต่อสิ่งมีชีวิต สารแคดเมียมที่สร้างความเสียหายต่อสิ่งแวดล้อมนั้น มักถูกแยกออกมาระหว่างการถลุงโลหะสังกะสี
อาการพิษแคดเมียม

พิษเริ่มแรก ปวดสะโพก แขนชา (ประคบหรือแช่น้ำร้อนจะหาย) บริเวณฟันที่ติดกับเหงือกจะมีสีเหลือง เรียกว่า วงแหวนแคดเมียม<O></O>
พิษต่อมา อาการเจ็บปวดกระดูกอย่างรุนแรง กระดูกทุกข้อจะปวดร้าว คล้ายมีของแหลมมาทิ่มแทงกระดูกทั่วร่างกาย เนื่องจากแคลเซียมละลายจากกระดูก อาจเกิดกระดูกหัก เบื่ออาหาร<O></O>
ถ้าได้รับนานๆ ก่อโรคถุงลมโป่งพอง มะเร็งปอด ปัญหาในระบบทางเดินหายใจ โรคหัวใจ โรคความดันโลหิตสูง แคดเมียมสะสมในไตได้<O></O>
การรักษาพิษแคดเมียม

การบรรเทา มีผลงานวิจัยเล็กน้อยว่าผลของพืชในกลุ่มมะขามป้อมน่าจะช่วยได้ หมอจึงแนะนำให้กินผลมะขามป้อม (Phyllanthus emblica Linn.)
ตำราทางเภสัชศาสตร์บอกว่า ห้ามใช้ยาไดเมอร์แคพรอล (Dimercaprol) เพราะจะยิ่งเกิดสารเชิงซ้อนของแคดเมียมที่ยิ่งดูดซึมเข้าไต อาจก่อความเสียหายกับร่างกายยิ่งขึ้น
ข้อโต้แย้งคำกล่าวอ้าง

เรื่องที่ว่าแคดเมียมมาจากธรรมชาติในรูปแคดเมียมซัลไฟด์ ที่มีหลายคนกล่าวอ้างนั้น ไม่น่าเป็นไปได้ เพราะค่าการละลายน้ำซึ่งคำนวณจากค่า K<SUB>sp</SUB> ของแคดเมียมซัลไฟด์มีค่าต่ำมาก จัดเป็นสารที่ไม่ละลายน้ำยิ่งกว่าสารอีกหลายชนิด (รายละเอียดมีในตำราและเอกสารอ้างอิงทางอางเคมีวิเคราะห์ หรือ Analytical Chemistry หรือ Handbook บางเล่ม) ในวิชาเคมีวิเคราะห์รู้กันดีว่าตะกอนสีเหลืองสว่างของแคดเมียมซัลไฟด์ (CdS) เป็นสารที่ไม่ละลายน้ำ ไม่ละลายในกรดเจือจาง [9] นอกจากนี้ ในธรรมชาติมีธาตุแคดเมียมเป็นส่วนเจือปนน้อยนิด เมื่อเทียบกับสังกะสี ซึ่งจะออกมามากกว่ามาก<O></O>
ค่าการละลายน้ำของแคดเมียมซัลไฟด์ มีในเอกสารทางวิทยาศาสตร์ต่างๆ [10-12]
การตรวจแคดเมียมในดิน

ในต่างประเทศมีชุดตรวจแคดเมียมแบบอยู่ในกล่องพกพาสะดวก เรียกว่า cadmium test kit<O></O>
หน่วยงานในมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ที่รับตรวจวิเคราะห์ปริมาณ คือ สวท.<O></O>
การตรวจไอออนแคดเมียมทางเคมีด้วยตาเปล่า ทำได้โดยนำน้ำตัวอย่าง หรือน้ำที่ละลายดินที่ต้องสงสัย มาทดสอบด้วยสารซิลิกาพรุนที่มีสาร 4-(2-pyridylazo)resorcinol ที่ทำขึ้นด้วยวิธีทางวิทยาศาสตร์ ถ้ามีแคดเมียมจะเปลี่ยนสีจากส้มเป็นม่วง [13]<O></O>
มีวิธีทางเคมีสำหรับทดสอบแคดเมียมปริมาณน้อย ในระดับ 1 ppm ก็ตรวจพบ โดยนำสารตัวอย่างเติมสารละลายแอมโมเนียแล้วกรอง แล้วนำมาหยดลงบนกระดาษกรองที่เปียกด้วยสารละลายโพแทสเซียมไอโอไดด์ที่มีสารเชิงซ้อน ferrous-2:2