ญาณทัศนะ คืออะไร เชิญมาแสดงความคิดเห็นครับ

คำว่า ญาณทัศนะ ในพุทธศาสนา มีความหมายเป้นอย่างไร
มาสนทนากันดูครับ

 

พุทธประวัติจากพระโอษฐ์ .. ทรงพยายามในอธิเทวญาณทัศนะเป็นขั้น ๆ ก่อนตรัสรู้

.




ภิกษุ ท. !
ครั้งก่อนแต่การตรัสรู้ เมื่อเรายังไม่ได้ตรัสรู้ ยังเป็นโพธิสัตว์อยู่, เราย่อมจำแสงสว่างได้ แต่ไม่เห็นรูปทั้งหลาย.

ภิกษุ ท. !
ความรู้สึกได้เกิดขึ้นแก่เราว่า ถ้าเราจะจำแสงสว่างได้ด้วย เห็นรูป ท.ได้ด้วย ข้อนั้นจักเป็นญาณทัศนะที่บริสุทธิ์ยิ่งขึ้น ของเรา.

ภิกษุ ท. !
โดยสมัยอื่นอีก เราเป็นผู้ไม่ประมาท มีเพียร มีตนส่งไปอยู่ ก็จำแสงสว่างได้ด้วยเห็นรูป ท. ได้ด้วย, แต่ไม่ได้ตั้งอยู่ร่วม ไม่ได้เจรจาร่วม ไม่ได้โต้ตอบร่วมกับเทวดาทั้งหลายเหล่านั้นๆ.

ภิกษุ ท. !
ความรู้สึกได้เกิดขึ้นแก่เราว่า ถ้าเราจะจำแสงสว่างเป็นต้นก็ได้ด้วย ตลอดถึงการโต้ตอบร่วมกับเทวดา ท. เหล่านั้นๆ ก็ได้ด้วย. ข้อนั้นจักเป็นญาณทัศนะที่บริสุทธิ์ยิ่งของเรา.

ภิกษุ ท. !
โดยสมัยอื่นอีก เราเป็นผู้ไม่ประมาท มีเพียร มีตนส่งไปอยู่ ก็...โต้ตอบกับเทวดา ท. เหล่านั้นๆ ได้ด้วยแต่ไม่รู้ได้ว่า เทวดาเหล่านี้ๆ มาจากเทพนิกายไหนๆ.

ภิกษุ ท. !
ความรู้สึกได้เกิดขึ้นแก่เราว่า ถ้าเราจะจำแสงสว่างเป็นต้นก็ได้ด้วย ตลอดถึงการรู้ได้ว่า เทวดาเหล่านี้ๆ มาจากเทพนิกายนั้นๆ ด้วยแล้วข้อนั้นจักเป็นญาณทัศนะที่บริสุทธิ์ยิ่งขึ้น ของเรา

ภิกษุ ท. !
โดยสมัยอื่นอีกเราเป็นผู้ไม่ประมาท มีเพียร มีตนส่งไปอยู่ ก็...รู้ได้ว่าเทวดาเหล่านี้ มาจากเทพนิกายนั้นๆ แต่ไม่รู้ได้ว่า เทวดาเหล่านี้ๆ เคลื่อนจากโลกนี้ไปอุบัติในโลกนั้นๆ ด้วยวิบากแห่งกรรมอย่างไหน.

ภิกษุ ท. !
ความรู้สึกได้เกิดขึ้นแก่เราว่า ถ้าเราจะจำแสงสว่างเป็นต้นก็ได้ด้วย ตลอดจนถึงรู้ได้ด้วยว่า เทวดาเหล่านี้ๆ เคลื่อนจากโลกนี้ไปอุบัติในโลกนั้นได้ด้วยวิบากของกรรมอย่างนี้ๆ แล้ว ข้อนั้น จักเป็นญาณทัศนะที่บริสุทธิ์ยิ่งขึ้น ของเรา.

ภิกษุ ท. !
โดยสมัยอื่นอีก เราเป็นผู้ไม่ประมาท มีเพียร มีตนส่งไปแล้วแลอยู่ ก็...รู้ได้ว่า เทวดาเหล่านี้ๆ เคลื่อนจากโลกนี้ไปอุบัติในโลกนั้นได้ด้วยวิบากของกรรมอย่างนี้ๆ แต่ไม่รู้ได้ว่า เทวดาเหล่านี้ๆ มีอาหารอย่างนี้ๆ มีปรกติเสวยสุขและทุกข์อย่างนี้ๆ. เทวดาเหล่านี้ๆ มีอายุยืนเท่านี้ๆ ตั้งอยู่ได้นานเท่านี้ๆ ...เราเองเคยอยู่ร่วมกับเทวดา ท. เหล่านี้ หรือไม่เคยอยู่ร่วมหนอ.

ภิกษุ ท. !
โดยสมัยอื่นอีก เราเป็นผู้ไม่ประมาท มีเพียร มีตนส่งไปแล้วแลอยู่ก็...รู้ได้ตลอดถึงข้อว่า เราเคยอยู่ร่วมกับเทวดา ท. เหล่านี้ๆ หรือไม่ แล้ว.

ภิกษุ ท. !
ตลอดเวลาเพียงไร ที่ญาณทัศนะที่เป็นไปทับซึ่งเทวดาอันมีปริวัฏฏ์แปดอย่างของเรา ยังไม่บริสุทธิ์หมดจดด้วยดีแล้ว, ตลอดเวลาเพียงนั้นเรายังไม่ปฏิญญาว่า ตรัสรู้พร้อมเฉพาะซึ่งอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ ในโลกพร้อมทั้งเทวดา มาร พรหม ในหมู่สัตว์พร้อมทั้งสมณพราหมณ์ เทวดาพร้อมทั้งมนุษย์.

ภิกษุ ท. !
เมื่อใดแล ญาณทัศนะที่เป็นไปทับซึ่งเทวดา อันมีปริวัฏฏ์แปดอย่างของเรา บริสุทธิ์ หมดจดด้วยดีแล้ว, เมื่อนั้น เราก็ปฏิญญาว่า ตรัสรู้พร้อมเฉพาะแล้วซึ่งอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ ในโลกพร้อมทั้งเทวดา มาร พรหม ในหมู่สัตว์พร้อมทั้งสมณพราหมณ์ เทวดาพร้อมทั้งมนุษย์.

ก็แหละ ปัญญาเครื่องรู้เครื่องเห็นเกิดขึ้นแก่เราว่า ความหลุดพ้นของเราไม่กลับกำเริบ ชาตินี้เป็นชาติสุดท้าย บัดนี้ภพเป็นที่เกิดใหม่ไม่มีอีกต่อไปดังนี้.
.
.
.
บาลีจาลวรรค อฎฺฐก. อํ. ๒๓/๓๑๑/๑๖๑.
ตรัสแก่ภิกษุทั้งหลาย ที่ตำบลคยาสีสะ

 

ปัญญาที่ผลุดขึ้นในมโนทวาร ไม่ใช่ความรู้ที่ได้รับจากการอ่าน และการ ฟัง มีหลายระดับ จนถึงระดับแทงตลอดในอริยะสัจครับ

 

ใครบ้างครับที่มีญาณทัศนะ

 

ปัญญา กับญาณทัศนะมันเหมือนกันหรือครับ

 

ความรู้ในอริสัจนี้กล่าวตั้งแต่โสดาบันขึ้นไปจนญาณบรบูณณ์เป็นอรหันต์

 

ไม่เหมือน ความรู้เองที่ปรากฎขึ้นในมโนทวารเท่านั้นเรียก จักขุ(ดวงตาเห็นธรรมมแล้ว)ญาณเกิด สัญญาจำเป็นปัญญา เกิดวิชชา แสงสว่าง

 

ขออีกทีครับผมตามไม่ทัน

 

หมายความว่าผู้ที่ได้ฌาญทั้งหลาย ก็ยังไม่เรียกว่ามีญาณทัศนะใช่มั๊ยครับ

 

ญาณของพระองค์ผมไม่สามรถหยั่งรู้ได้ว่าเป็นอย่างไร แต่สิ่งที่ปรากฎแก่ผมคือ ความรู้ตามที่พระองค์ทรงแสดงไว้ ผมนั่งสมาธิสงสัยว่าอนัตตาเป็นอย่างไรคำว่าไม่ใช่ตัวตน ทั้งๆมันมองยังไงก็เป็นตัวเราอยู่ดี
ความสงสัยนี้แหละครับ มันเป็นกำลังใจให้ผมปฎิบัติเพื่อต้องออกจากความสงสัยให้ได้ พิจารณาแล้วพอเข้าใจทุกอย่างเรื่องอนิจจังทุกขขังอนัตตา ในเรื่องของการพิจารณาหรือจะเรียกว่าโยนิโสก็ได้ครับ แต่ก็ยังไม่หายสงสัย จนมาวันหนึ่งฟังมาหลายอาจารย์ นั้งให้มันตายไปเลยบ้าง นิพพานอยู่หลังความตายบ้าง นั้งไปเลยนั้งให้มันถึงที่สุดจะได้รู้มันเป็นอย่างไร ผมนั้งสมาธิทุกครั้งพอเจ็บก็ลุกบ้าง ได้ความสงบบ้าง เจ็บมากๆบางทีก็หายบ้าง เป็นอยู่อย่างนีประมาณ3เดือนรู้สึกไม่หายสงสัยเรื่อง
ก็เลยอยากรู้ว่าที่สุดของมันจะเป็นอย่างไร เหมือนที่อาจารย์หลายๆท่านกล่าวไว้หรือเปล่าผมตัดสินใจนั้งไม่ยอมลุกตายเป็นตายคิดอย่างนี้จริงๆไหนก็ต้องตายถ้าตายตรงนี้คงได้ไปดีละคิดอย่างนี้
ในที่สุดผมก็พบกับสิ่งที่ทำให้ผมหายสงสัยทุกเรื่องในวัฎฎะนี้ อาจารย์ท่านไหนพูดอย่างไร ผมเข้าใจได้หมดเมื่อเห็นธรรมเทากับดวงตาเห็นธรรม(ในมโนทวารไม่ได้คิดเอาปรากฎเป็นภาพจริง) เมื่อเห็นธรรมเท่ากับญาณเกิด เมื่อญาณเกิด สัญญาจำเป็นปัญญา ปัญญาเกิดก็เป็นวิชชา แสงสว่างแห่งปัญญาคือนิพพานธาตุก็เกิดจริง มากำจัดกิเลสโดยตรง ถ้าสภาวะนี้เกิดนานก็เป็นอรหันต์ได้แต่ถ้าเกิดขึ้นตามกำลัง ชั่วขณะเล็กน้อยตามกำลัง ก็จะเป็นอริยะตามชั้นต่างๆ(ตรงนี้ชีวิตเปลี่ยนแปลงโดยสิ้นเชิง)

 

อันนี้ผมตอบไม่ได้จริง ๆในสมัยนั้นมีการสำเร็จกันคนละหลายแบบ ยากบ้างง่ายบ้าง ก็แล้วแต่ ถ้าท่านหายสงสัยก็ใช่แล้วครับ แต่ถ้ายังก็ไม่แน่ว่าจะใช่ครับ ส่วนแนวทางที่ผมประจักษ์ก็เล่าสู่กันฟังเป็นแนวทางหนึ่งครับ

 

ที่ผมสงสัยเพราะว่าพอดีผมไปอ่าน สามัญญผลสูตรครับ ในนั้นแสดงไว้ว่า
[๑๓๑] ภิกษุนั้นเมื่อจิตเป็นสมาธิบริสุทธิ์ผ่องแผ้ว ไม่มีกิเลส ปราศจากอุปกิเลส
อ่อน ควรแก่การงาน ตั้งมั่น ไม่หวั่นไหวอย่างนี้ ย่อมโน้มน้อมจิตไปเพื่อญาณทัสนะ

ต้องปราศจากอุปกิเลส แล้วจึงได้ญาณทัศนะ

ในหัวข้อของญาณ4 ท่านไม่กล่าวว่าได้ญาณทัศนะ

แต่ปัจจุบันเห็นใช้คำนี้กันเยอะมาก เลยสงสัยว่าท่านทั้งหลายเข้าใจคำๆนี้กันอย่างไร

 

ภิกษุนั้นเมื่อจิตเป็นสมาธิบริสุทธิ์ผ่องแผ้ว ไม่มีกิเลส ปราศจากอุปกิเลส
อ่อน ควรแก่การงาน ตั้งมั่น ไม่หวั่นไหวอย่างนี้ ย่อมโน้มน้อมจิตไปเพื่อญาณทัสนะ ตรงนี้เข้าใจว่าเป็นอาสวักขยญาณ ตั้งแต่โสดาบันขึ้นไป

ส่วนญาณ4เป็นวิปัสสนาญาณก็ถือว่าเป็นญาณ แต่ยังไม่กล่าวว่าเป็นญาณทัศนะที่แทงตลอดอริยสัจครับผมเข้าใจอย่างนี้ไม่รู้ว่าเข้าใจถูกหรือเปล่า

 

ภิกษุก็ฉันนั้นแล เมื่อจิตเป็นสมาธิบริสุทธิ์ผ่องแผ้ว
ไม่มีกิเลส ปราศจากอุปกิเลส อ่อน ควรแก่การงาน ตั้งมั่น ไม่หวั่นไหวอย่างนี้ ย่อมโน้ม
น้อมจิตไปเพื่อญาณทัสนะ เธอย่อมรู้ชัดอย่างนี้ว่า กายของเรานี้แลมีรูป ประกอบด้วยมหาภูต ๔
เกิดแต่มารดาบิดา เติบโตด้วยข้าวสุกและขนมสด ไม่เที่ยง ต้องอบ ต้องนวดฟั้น มีอันทำลาย
กระจัดกระจายเป็นธรรมดา และวิญญาณของเรานี้ก็อาศัยอยู่ในกายนี้ เนื่องอยู่ในกายนี้

มันมีต่ออย่างนี้ผมว่ามันเป็นวิปัสสนาหรือเปล่าครับ

 

หากเป็นอย่างนี้ญาณทัศนะต้องเกิดก่อนวิปัสนาหรือเปล่าครับ

 

ผมเข้าใจอย่างนี้เป็นความรู้ชัดในความเป็นจริงที่มาที่ไป ตรงตามเหตุปัจจัยที่แท้จริง เป็นญาณทัศนะครับ

 

ผมเข้าใจอย่างนี้ครับ สาวกรับรู้สุตตะ ไตรตรองเป็นจินตา และพัฒนาเป็นวิปัสนาญาณ(ภาวนา)เพราะวิปัสนาญาณเป็นการพิจารณาเพียงรูปนามเท่านั้น เป็นขั้นนตอนเรียนรู้ในอาการต่างๆของรูปนามที่เกิดทั้งทางกายและทางใจ(ทางความคิด) ตามลำดับไปจนประจักษ์แจ้งแทงตลอดความจริง(ไตรลักษณะ)ทางมโทวารที่ปรากฎขึ้นเองมิใช่ความคิด หลังจากสิ่งที่ปรากฎดับลง ความรู้ทั้งหมดที่น้อมไปนั้นได้ชื่อว่าญาณทัศนะครับผมเข้าใจอย่างนี้นะครับ(ความเห็นส่วนตนนะครับ)

 

มีลักษณะที่คล้ายๆกันอยุ่อย่างหนึ่งครับ คืออสุภะกรรมฐานกับ วิปัสนาตามที่เข้าใจกันในปัจจุบัน ผมว่าที่ว่าเป็นวิปัสนาในปัจจุบัน มันน่าจะเป็นอสุภะสาขาหนึ่งมากกว่าเพราะเน้นที่การใช้จิตพิจารณาใคร่ครวญความไม่เที่ยงของสังขารทั้งหลาย เพราะหากยึดตามพระสูตรนี้แล้ววิปัสนาย่อมเกิดจากการเห็นด้วยการทัศนา

 

ผมเข้าใจอย่างนี้ครับ อสุภะเป็นการพิจารณาเห็นความไม่งามของร่างกายเรามีอาการ32เป็นการพิจารณาให้เห็นถึงความเป็นสิ่งปฎิกูล ให้เราเบื่อหน่ายคลายกำหนัด เป็นการขัดเกลากิเลสเป็นบัญญัติครับ แต่ก็เห็นมีหลายท่านกล่าวว่าการพิจารณาอสุภะก็บรรลุธรรมได้ อันนี้ผมมีความเห็นว่าเป็นไปได้ทั้งนั้น แต่ผมเองพิจารณาเวทนาจนถึงที่สุดจนปรากฎในมโนทวารหายสงสัยทั้งหมดตรงนี้เป็นเฉพาะตนจริงๆครับ เป็นตัวอย่างหนี่งในการพิจารณาเพื่อการปฎิบัติธรรมครับ

 

ทำอย่างไรครับขอแบ่งปันประสบการณ์บ้าง