39.วัดพุทไธศวรรย์ วันวารจากแรกตั้งกรุงศรีอยุธยา

๓๙

วัดพุทไธศวรรย์ วันวารจากแรกตั้งกรุงศรีอยุธยา...​

​

สร้อยฟ้ามาลาเคยนำเสนอเรื่องราวของวัดต่างๆ ที่ได้เคยไปเที่ยวในจังหวัดพระนครศรีอยุธยามาแล้วหลายครั้งหลายวัด ซึ่งอย่างที่เคยบอกว่า การเที่ยวชมวัดโบราณในจังหวัดพระนครศรีอยุธยาจะสามารถเที่ยวชมได้หลายวัดภายในวันเดียวโดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณเกาะเมืองซึ่งมีวัดอยู่ติดๆ กันหลายวัด แต่หากถ้าเป็นวัดโบราณที่อยู่รอบนอกเกาะเมืองจะมีระยะห่างพอสมควรและต้องซอกแซกกันสักนิดนึงจึงทำให้ไม่สะดวกในการเที่ยวชมวัดโบราณที่ตั้งอยู่นอกเกาะเมือง ถ้าวัดไหนคนไม่ค่อยเอ่ยถึงนักท่องเที่ยวก็จะไม่รู้จักเลย แม้แต่บางวัดที่มีชื่อแต่ถ้าอยู่ไกลจากกลุ่มโบราณสถานที่น่าสนใจนักท่องเที่ยวก็ไม่ค่อยไปกันอยู่ดีอย่างเช่นวัดบรมวงศ์อิศรวรารามวรวิหาร ซึ่งเป็นวัดโบราณที่น่าสนใจแต่อยู่ห่างไกลและทางเข้าค่อนข้างลึก นักท่องเที่ยวและคนที่จะไปไหว้พระก็เลยค่อนข้างบางตา ซึ่งสร้อยฟ้าฯ เคยได้คุยกับเจ้าหน้าที่ของวัด เขาก็บอกว่าอยากให้สนใจวัดที่อยู่ด้านนอกๆ บ้าง มีอะไรให้ชมอีกเยอะ และบางอย่างในเกาะเมืองก็ไม่มีเหมือนกับวัดรอบนอก นั่นก็เป็นสิ่งที่เขาพูดถูกเพราะจากที่ได้ไปชมไปดูศิลปะของโบราณสถานของวัดบางแห่งเป็นศิลปะยุคแรกเริ่มตั้งกรุงศรีอยุธยาน่าสนใจไม่น้อยไปกว่ากลุ่มโบราณสถานในเกาะเมืองซึ่งก็ได้ดูได้ชมกันมามากอยู่แล้ว


เมื่อเอ่ยถึงคำว่า “พุทไธศวรรย์” สร้อยฟ้าฯ จะคิดถึงการตีดาบ การฝึกดาบ กระบี่กระบอง ไม่รู้ว่าหลายๆ คนเป็นเหมือนกันหรือเปล่า และจะมองจินตนาการภาพไปถึงภายในวัดที่มีคนแต่งชุดแบบทหารโบราณมาฝึกดาบ รำดาบและการซ้อมต่อสู่ด้วยดาบหรืออาวุธอื่นมาให้ได้ดูกัน สร้อยฟ้าฯ จึงไม่ค่อยสนใจนักเพราะว่าไม่ชอบดูเท่าไหร่ ไม่ใช่ไม่ส่งเสริมวัฒนธรรมศิลปะการต่อสู้แบบโบราณของไทยนะ แต่บอกและอธิบายไม่ถูกยังไงไม่รู้ ไม่ใช่ว่าไม่เคยดูการแสดงการต่อสู้ด้วยอาวุธโบราณ ก็เคยดูมา พวก ดาบ ง้าว ทวน กระบี่ กระบอง ดั้ง เขน หรือด้วยมือเปล่า ก็เห็นความสามารถลีลาการต่อสู้แม่ไม้ต่างๆ นี่คือความสามารถจริงๆ ซึ่งทั้งนี้ก็ไม่ควรละเลยให้หายสาบสูญไปกับกาลเวลาจนเหลือไว้แต่ชื่อ


จากการที่ไม่ค่อยสนใจในเรื่องใช้กำลังจึงทำให้วัดพุทไธศวรรย์ที่เป็นวัดโบราณถูกสร้อยฟ้าฯ มองข้ามไป เรื่องนี้ขอสารภาพผิดอย่างใหญ่หลวง แต่ไม่ใช่ว่าไม่เคยตั้งเป้าไว้ว่าจะไม่ไป เคยคิดจะไปหลายครั้งแต่โอกาสไม่มาถึง ก็อย่างที่บอกแต่ต้น วัดอยู่นอกเกาะเมืองทางเข้าจะเป็นลักษณะซอกแซกสักหน่อยจึงต้องเผื่อเวลาไว้กันหลงทางที่เกิดขึ้นเป็นประจำสำหรับสร้อยฟ้า ทีแรกที่ขับรถไม่ได้ตั้งใจมาที่วัดพุทไธศวรรย์แต่จะไปพระนารายณ์ราชนิเวศน์ จังหวัดลพบุรี ขับรถไปขับรถมา ขับเลยซะงั้น เมื่อขับเลยแล้วก็เลยกันไม่กลับรถ จึงฉุกคิดถึงวัดพุทไธศวรรย์ขึ้นมา ไหนๆ ก็ไหนๆ เพื่อไม่ให้เสียเที่ยวแวะวัดสักหน่อย ในที่สุดก็ได้มาเที่ยววัดพุทไธศวรรย์เสียที

.................................​

 

รอชมอยู่ครับ

 

เมื่อแรกมาถึงวัดจอดรถที่ลานจอดเสร็จแล้ว ก็จะพบกับพระราชานุสาวรีย์บูรพกษัตริย์ ๕ พระองค์ ซึ่งสร้อยฟ้าฯ คิดว่าจะไหว้ตอนก่อนกลับ ในขณะนั้นก็ได้ยินเสียงซอด้วงดังออกมาบริเวณศาลาการเปรียญใกล้ๆ กับตำหนักสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ จึงนึกขึ้นว่าน่าจะมีการหัดดนตรีไทยในวัด จึงเดินเลยไปไม่ได้มองหาต้นเสียง ก็ในวัดนี้ยังไม่เห็นมีอะไรน่าตื่นตาเลย มองเห็นแต่พระปรางค์ใหญ่อยู่ด้านหลังวัด ก็ไม่ตื่นเต้นอีกเพราะเห็นมามากแล้ว แต่ไหนๆ มาแล้วก็เดินดูสักหน่อยก็แล้วกัน แต่ก่อนจะเดินไปถึงพระปรางค์องค์ใหญ่ ก็ต้องเข้าไปไหว้พระในพระอุโบสถก่อน ที่นี่พระอุโบสถมีใบเสมาแบบคู่ก็ถือว่าใบใหญ่โขอยู่ ซึ่งสร้อยฟ้าฯ ก็เคยเห็นวัดที่มีพระอุโบสถใบเสมาคู่มาก็มากแล้วแต่เพิ่งจะเกิดความสงสัยว่าทำไมต้องเป็นใบเสมาคู่ด้วยหล่ะ จึงไปหาขอมูลมาพอทราบความได้ว่า วัดทั่วๆ ไปจะมีใบเสมาเดี่ยว แต่เมื่อเวลาผ่านไปวัดเกิดการเปลี่ยนนิกาย จึงผูกพัทธสีมาใหม่อาจเพราะเกิดความไม่มั่นใจในการแนวทางปฏิบัติของนิกายก่อนจึงตั้งเสมาขึ้นมาคู่กัน หรืออีกแนวหนึ่งคือ วัดโบราณที่เป็นวัดหลวง สมัยก่อนแบ่งเป็นฝ่ายอรัญวาสีกับคามวาสี เมื่อสร้างวัดผูกพัทธสีมา จะนิมนต์พระสงฆ์ทั้งสองฝ่ายผูกพัทธสีมาพร้อมกัน จึงเกิดเป็นเสมาคู่

​

วัดพุทไธศวรรย์ มีฐานะเป็นพระอารามหลวง ผู้สร้างคือสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ หรือ พระเจ้าอู่ทอง มีเรื่องราวการสร้างวัดปรากฎอยู่ในพงศาวดารฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) ซึ่งกล่าวถึงเหตุการณ์การสร้างวัดในสมัยกรุงศรีอยุธยา ว่า ศักราช ๗๑๕ ปีมะเส็ง เบญจศก วันพฤหัสบดี เดือน ๔ ขึ้น ๑ ค่ำเพลา ๒ นาฬิกา ๕ บาท ทรงพระกรุณาตรัสว่า ที่พระตำหนักเวียงเหล็กนี้ให้สถาปนาพระวิหารและพระมหาธาตุ เป็นพระอารามแล้วให้นามชื่อ “วัดพุทไธศวรรย์” พระตำหนักเวียงที่กล่าวไว้ในพงศาวดารนี้คือ บริเวณที่ประทับของสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ พระเจ้าอู่ทอง ก่อนที่จะยกไพร่พลข้ามแม่น้ำไปสร้างพระราชวังที่บึงพระรามวัดพุทไธศวรรย์ เป็นวัดซึ่งตั้งอยู่นอกกำแพงเมืองกรุงศรีอยุธยา ในคราวที่พม่านำกำลังมาล้อมกรุงไว้นั้นวัดนี้จึงกลายเป็นที่ตั้งทัพของพม่าอยู่คราวหนึ่งคือ เมื่อพระเจ้าบุเรงนองแห่งกรุงหงสาวดีทรงส่งพระราชสาสน์ขอม้าขอช้างเผือกจากสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ แต่ถูกปฏิเสธพระเจ้าบุเรงนองจึงยกทัพเข้ามาและกวาดต้อนเอากำลังทางหัวเมืองเหนือของไทยมาสมทบด้วย เมื่อยกทัพมาถึงกรุงศรีอยุธยา จึงโปรดให้พระมหาอุปราชาเป็นกองหน้าตั้งค่าย ณ ตำบลเพนียด ทัพพระเจ้าแปรเป็นปีกซ้าย ตั้งค่าย ณ ตำบลทุ่งวัดโพธาราม ทัพพระเจ้าอังวะเป็นปีกขวา ตั้งค่าย ณ ตำบลวัดพุทไธศวรรย์ ทัพพระยาตองอูทับพระยาจิตตอง ทัพพระยาละเคิ่งเกียกกาย ตั้งค่ายวัดท่าการ้องลงไปถึงวัดไชยวัฒนาราม วัดพุทไธศวรรย์จึงเป็นอีกวัดหนึ่งที่ไม่ถูกพม่าทำลาย

ในรัชกาลสมเด็จพระเจ้าเสือ ราว พ.ศ.๒๒๔๓ กรมหลวงโยธาทิพย์ กรมหลวงโยธเทพ สมเด็จพระอัครมเหสีฝ่ายซ้าย และฝ่ายขวาในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ โปรดฯให้ตั้งพระตำหนักใกล้วัดพุทไธศวรรย์ และได้ผนวช “เจ้าตรัสน้อย” พระราชโอรสที่วัดพุทไธศวรรย์นี้ด้วยครั้นต่อมาในปี พ.ศ.๒๒๕๘กรมหลวงโยธาทิพย์เสด็จทิวงคต ณ พระตำหนักริมวัดพุทไธศวรรย์ พระเจ้าอยู่หัวท้ายสระจึงได้จัดงานพระศพตามพระราชประเพณีในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินไปถวายผ้าพระกฐิน ณ วัดพุทไธศวรรย์ เมื่อวันขึ้น ๕ ค่ำ เดือน ๑๒ ปีเถาะ แต่เดิมนั้นวัดพุทไธศวรรย์ถือเป็นพระอารามหลวง เนื่องจากกษัตริย์เป็นผู้สร้างต่อมาได้กลายเป็นวัดราษฎร์แต่เมื่อใดไม่มีหลักฐานปรากฎ สันนิษฐานกันว่าคงเป็นในช่วงปลายรัชกาลที่ ๔ นี่เองวัดพุทไธศวรรย์ทางกรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถาน โดยได้รับประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ ๕๒ ตอนที่ ๗๕ เมื่อวันที่ ๘ มีนาคม พ.ศ.๒๔๗๘

 

​

หลังจากที่ไหว้พระในพระอุโบสถแล้ว คำว่าไม่เห็นมีอะไรน่าตื่นเต้น เคยเห็นมาหมดแล้วเป็นอันต้องโยนทิ้งใส่ถังขยะไปเลย ความอลังการงานสร้างที่ผ่านวันเวลาแต่แรกเริ่มตั้งกรุงศรีอยุธยาผ่านมาจนถึงกรุงรัตนโกสินทร์ยังคงอยู่ให้ได้ดู ยิ่งได้เดินมาผ่านระเบียงคต เห็นพระปรางค์ประธานยิ่งต้องมนต์เกิดความประทับใจขึ้นมาแทน โอ้นี่เราคิดผิดมาเสียตั้งนานอย่างไม่น่าให้อภัย

 

โบราณสถานที่สำคัญภายในวัด


​

พระปรางค์ประธาน
ตั้งอยู่กึ่งกลางของเขตพุทธาวาส ล้อมรอบด้วยระเบียงคดและกำแพงแก้ว มีพระทุทธรูปประดิษฐานอยู่ภายใน องค์พระปรางค์ตั้งอยู่บนฐานไพทีย่อมุมงดงาม มีบันไดขึ้นทางทิศตะวันตกและตะวันออก มีมณฑปตั้งอยู่บนฐานเดียวกัน ๒หลัง ทางด้านเหนือและใต้ ภายในมณฑปมีพระประธาน ด้านตะวันออกของฐานไพทีเป็นมุขเด็จ เดิมมีพระรูป(เทวรูป) พระเจ้าอู่ทองประดิษฐาน ต่อมาพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงโปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญพระรูปนี้ไปไว้ที่กรุงเทพมหานครและโปรดเกล้าฯ ให้หล่อองค์ใหม่ไปประดิษฐานไว้แทน ส่วนองค์จริงที่อัญเชิญมาไว้ ณ ปราสาทพระเทพบิดรทรงโปรดเกล้าฯ ให้หล่อขึ้นใหม่ เป็นพระพุทธรูปทรงเครื่องหุ้มเงินทั้งองค์

................................​

 

​

วิหารคตหรือระเบียงคต
อยู่รอบองค์พระปรางค์ประธาน

 

​

พระอุโบสถ
อยู่ทางทิศตะวันตกของพระปรางค์

 

​

วิหารหลวง
อยู่ต่อกับพระระเบียงคดอยู่ด้านหลังพระปรางค์ ซึ่งตอนนี้เหลือแต่ฐานของพระวิหาร

 

​

วิหารพระพุทธไสยาสน์
อยู่ทางทิศใต้ ภายในบริเวณมีวิหารพระพุทธไสยาสน์ซึ่งปัจจุบันเหลือแต่เพียงผนังและกรอบหน้าต่างบางส่วนและองค์พระพุทธไสยาสน์ก่อด้วยอิฐถือปูน ซึ่งมีพุทธลักษณะพิเศษ คือเป็นหนึ่งในพระพุทธไสยาสน์ของอยุธยาเพียงไม่กี่องค์ที่แสดงลักษณะการวางพระบาทเหลื่อมอันเป็นลักษณะเบื้องต้นของการคลี่คลายพุทธลักษณะให้คล้ายคนธรรมดานอกจากนั้นพระพาหา และพระกรที่พับวางราบด้านหน้าในลักษณะหงายพระหัตถ์เพื่อรองรับพระเศียรนั้นเป็นรูปแบบที่นิยมมาตั้งแต่สมัยทวารวดี ลพบุรี อู่ทองแตกต่างจากพระนอนในอิทธิพลศิลปะสุโขทัยที่พบในเขตเกาะเมืองอยุธยาซึ่งมักจะตั้งพระกรขึ้นและหงายพระหัตถ์รองรับพระเศียรอยู่บนพระเขนยจึงนับเป็นตัวอย่างในการศึกษาพุทธศิลป์ในสมัยอยุธยาที่น่าสนใจเป็นอย่างยิ่ง

ในวิหารพระพุทธไสยาสน์นี้รู้สึกว่ามีอะไรที่พิเศษไม่ธรรมดาอยู่แต่บอกไม่ถูก...

 

​

วิหารน้อย
อยู่ด้านหน้าของวิหารพระนอน
ถ้าจำไม่ผิดรู้สึกว่าปรักหักพังไปแล้ว เหลือแต่ฐานกับผนัง แต่มีรูปเทียบเคียงกันเป็นพระวิหารที่สร้างไว้ขนานกับพระวิหารนอนกับพระวิหารน้อยซึ่งมีสภาพที่สมบูรณ์มาก

 

​

วิหารเขียน
ตั้งอยู่ด้านซ้ายมือของพระอุโบสถ วิหารเขียนตามความหมายจะมีภาพชาดกหรือพุทธประวัติอยู่ภายในวิหาร แต่เท่าที่ดูมาภาพเขียนในพระวิหารนี้ไม่มีแล้ว

 

​

วิหารเปลื้องเครื่อง
เป็นวิหารที่สำหรับพระมหากษัตริย์หรือเจ้านายทรงเปลื้องเครื่องเปลี่ยนเครื่องทรงก่อนที่จะบำเพ็ญพระราชกุศลในพระวิหารหรือในพระอุโบสถ

 

​

กลุ่มพระเจดีย์
ภายในวัดพุทไธศวรรย์ มีพระเจดีย์อยู่หลายองค์ เป็นกลุ่มๆ ทั้งด้านหลังพระอุโบสถ ด้านพระวิหารน้อย รอบๆ ของพระปรางค์

 

​

ตำหนักสมเด็จพระพุทโฆษาจารย์
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์เป็นพระสังฆราชฝ่ายคามวาสี ตำหนักนี้อยู่ในสภาพค่อนข้างทรุดโทรมแต่ภายในผนังของตำหนัก มีภาพสีเกี่ยวกับเรื่องหมู่เทวดา นักพรต นมัสการพระพุทธบาทและเรือสำเภาตอนพระพุทธโฆษาจารย์ไปลังกา ภาพเหล่านี้อยู่ในสภาพไม่ชัดเจนนัก

 

​

ในขณะที่เดินมาตรงส่วนของตำหนักสมเด็จพระพุทโฆษาจารย์ เสียงซอด้วงก็ยังคงได้ยินอยู่ไม่ขาดสาย และสิ่งที่เข้าใจว่าที่วัดนี้คงจะมีการสอนเล่นดนตรีไทยนั้นไม่ใช่ แต่เป็นเด็กนักเรียนแต่งตัวชุดไทยห่มสไบมานั่งตรงแคร่ไม้ไผ่เล่นดนตรีไทยให้ฟัง ในขณะเดียวกันก็มีกระจาดขายของพวกยาหม่อง ยาดมวางไว้ข้างๆ เพื่อนำไปเป็นทุนการศึกษา ได้ฟังน้องคนนี้เล่นรู้สึกว่า เล่นเก่งทีเดียว ถ้าใครๆ ผ่านไปแล้วพบกันน้องคนนี้ให้ช่วยกันอุดหนุนเพื่อเป็นการส่งเสริมและให้กำลังใจและกันหน่อยนะจ๊ะ

 

-ขอบคุณกับข้อมูลดีๆ น่าสนใจครับ

 

พระราชานุสาวรีย์พระมหากษัตริย์ ๕ พระองค์​

​

๑.สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช





๒.สมด็จพระนเรศวรมหาราช




๓.สมเด็จพระเจ้าอู่ทอง




๔.สมเด็จพระเอกาทศรถ




๕.พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
​

 

ร่วมสองชั่วโมงกว่าเกือบสามชั่วโมงที่เดินชมวัด เวลาผ่านไปอย่างรวดเร็วโดยแทบไม่รู้ตัว นี่คงจะไม่ใช่เป็นแค่ครั้งเดียวที่จะมาวัดแห่งนี้ ถ้ามีเวลาคราวหน้าคงต้องแวะอีกสักครั้ง


....................................................................
ท้ายสุดนี้ กุศลที่ข้าพเจ้าได้กระทำในครั้งนี้ขออุทิศถวายแด่ คุณพระพุทธ คุณพระธรรม คุณพระสงฆ์ คุณบิดาคุณมารดา วงศาคณาญาติทั้งหลาย คุณครูบาอาจารย์ เจ้าฟ้า พระมหากษัตริย์ เจ้านายพระบรมวงศานุวงศ์ทุกพระองค์ เทพยดาทั้งหลาย พระอินทร์ พระพรหม พระยม พระกาฬ ท่านท้าวจตุโลกบาลทั้งสี่ ท่านท้าวเวสสุวรรณ เจ้ากรุงพาลี ภูมิเจ้าที่ทั้งหลาย คุณแม่พระธรณี พระคงคา พระพาย พระเพลิง พระโพสพ ภูมิเจ้าที่ พระยายมราช ตั้งแต่ชั้นจตุมหาราชิกาจนถึงเบื้อบนพรหมมา เบื้องล่างตั้งแต่อเวจีจนถึงมนุษยโลก โดยรอบสุดขอบจักรวาล อนันตจักรวาล เทวดารักษาตัวของข้าพเจ้า เจ้ากรรมนายเวร ดวงวิญญาณทุกดวงในสถานที่ที่ข้าพเจ้าได้ไปเยือน และขอให้ผลบุญจงได้สำเร็จผลแด่เพื่อนๆ สมาชิกในเว็ปพลังจิต ทุกท่าน ด้วยกุศลนี้จงเป็นเหตุปัจจัยให้ข้าพเจ้าได้พบพระพุทธเจ้าและศาสนาของพระองค์ในทุกๆ ชาติ จนถึงพระนิพพานเป็นที่สุด

....................................................................

ที่มาของข้อมูล
ttp://webboard.tourthai.com/index.php?topic=6960.0
http://www.tharua.ac.th/tharua/e-learning/ayutthaya/tour/puttisawan.htm
http://phakhai.ayutthaya.police.go.th/%E0%B8%AA%E0%B8%96%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%97%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A2%E0%B8%A7-9-%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%88%E0%B8%87/
วัดพุทไธศวรรย์ � วัดโบราณในพระนครศรีอยุธยา

................................................​

ภาพโดย สร้อยฟ้ามาลา
เรียบเรียงเรื่องราวโดย สร้อยฟ้ามาลา​

.......................​

​

..............​

 

ถ่ายรูปสวยมาก ขอบคุณครับสำหรับข้อมูลดีๆ

 

ขอบคุณจ่ะ เข้ามาอีกนะ ภาพยังลงไม่หมดเลย.....