นาคหลวง

นาคหลวง

คอลัมน์ คอลัมน์ที่13





สํานักงานแม่กองบาลีสนามหลวง ประกาศผลสอบประโยคบาลีสนามหลวงประจำปี พ.ศ.2555 ตั้งแต่ระดับประโยค 1-2 ถึงประโยค 9

ปีนี้มีพระภิกษุ-สามเณรที่สอบได้ประโยคบาลีสนามหลวง ป.ธ.9 จำนวน 63 รูป เป็นสามเณร 4 รูป

ทั้งนี้ สามเณรผู้สอบไล่ได้ในชั้น ป.ธ.9 จะได้รับพระมหากรุณาธิคุณทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เข้ารับการอุปสมบทในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในพระบรมมหาราชวัง และได้รับพระราชทานเครื่องอัฐบริขาร

หรือที่เรียกว่าทรงรับเป็น "สามเณรนาคหลวง"

นาคหลวงหมายถึง ผู้ที่ได้รับบรรพชาอุปสมบทภายในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม โดยพระมหากษัตริย์ทรงรับไว้ในพระบรมราชานุเคราะห์ในการบำเพ็ญพระราชกุศลอุปสมบท

นาคหลวง มี 2 ประเภท คือ

1.นาคในพระบรมราชานุเคราะห์ หมายถึง พระบรมวงศานุวงศ์หรือข้าราชการที่ปฏิบัติงานด้วยความซื่อสัตย์สุจริตและได้ทำเรื่องกราบบังคมทูลขอเป็นนาคหลวง

- นาคหลวงที่เป็นพระราชวงศ์ ราชสกุล ราชนิกุล จะประกอบพิธีสมโภชในพระที่นั่งแล้วแห่ไปอุปสมบทในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม

- นาคหลวงประเภทข้าราชการชั้นสัญญาบัตร จะไม่มีพิธีสมโภช เว้นแต่จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เป็นพิเศษ

- นาคหลวงประเภทข้าราชการต่ำกว่าชั้นสัญญาบัตร จะได้รับพระราชทานเครื่องอัฐบริขารไปอุปสมบท ตามวัดที่ติดต่อไว้

2.นาคหลวงสายเปรียญธรรม คือ ผู้สอบภาษาบาลี ได้เปรียญธรรม 9 ประโยค ขณะยังเป็นสามเณร อายุไม่เกิน 21 ปี

นาคหลวงสายเปรียญธรรม หรือสามเณรนาคหลวงรูปแรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ คือ สามเณรสา ภายหลังในปีพ.ศ.2434 ได้รับพระมหากรุณาธิคุณทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็นสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก (สา ปุสสเทโว) เป็นสมเด็จพระสังฆราชองค์ที่ 9 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ สถิต ณ วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมาราม ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ส่วนสามเณรนาคหลวงรูปแรกในสมัยรัชกาลปัจจุบัน (รัชกาลที่ 9) คือ สามเณรเสฐียรพงษ์ วรรณปก สังกัดวัดทองนพคุณ สอบได้เปรียญธรรม 9 ประโยค สมัยเริ่มสอบด้วยข้อเขียน และเป็นสามเณรนาคหลวงรูปที่ 3 ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์

นาคหลวงสายเปรียญธรรม ถือเป็นจุดหมายสูงสุดของการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลีของสามเณรในวัดต่างๆ ทั่วราชอาณาจักร

ในการนี้ วัดจะได้จัดฉลองเพื่อแสดงมุทิตาให้แก่สามเณร เพื่อให้สังคมรู้จักกันอย่างกว้างขวาง อันเป็นเกียรติแก่สามเณรและครอบครัว ซึ่งสนับสนุนศาสนทายาทที่มีคุณภาพ

สำหรับพระราชพิธีอุปสมบทนาคหลวง แต่ก่อนมีระเบียบปฏิบัติหลายขั้นตอน คือ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นาคหลวงนำดอกไม้ธูปเทียนแพเข้าเฝ้าฯ กราบถวายบังคมทูลลาผนวช ลาอุปสมบท ก่อนมีพระราชพิธีสมโภช คือ พราหมณ์เบิกแว่นเวียนเทียน ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานน้ำพระมหาสังข์ ทรงเจิมพระราชทาน แล้วจึงมีการทำขวัญนาคหลวง พิธีทรงผนวชและอุปสมบทนาคหลวง ในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม พระบรมมหาราชวัง

ปัจจุบัน พระราชพิธีอุปสมบทนาคหลวง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ปรับเปลี่ยนระเบียบพิธี เพื่อให้เหมาะสมกับกาลสมัย เช่น พิธีทำขวัญนาคหลวง การทำขวัญนาคทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้งดเสีย คงมีแต่ขั้นตอนการทรงผนวช การอุปสมบทไว้

ในการนี้ จะเสด็จฯ ไปพระราชทานเครื่องอัฐบริขาร เครื่องไทยธรรมแด่พระภิกษุนาคหลวงและทรงหลั่งทักษิโณทก อุทิศพระราชกุศลตามพระราชศรัทธา หรือทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระบรมวงศานุวงศ์เสด็จฯ แทนได้ตามพระราชอัธยาศัย



--------------------
ขอบคุณที่มา :::
ข่าวสดออนไลน์