เข้าวัดทำไม (ชยสาโร ภิกขุ)

เข้าวัดทำไม
โดย ชยสาโร ภิกขุ


บางคนที่มาวัด เข้ามากราบอาตมาในศาลา ชมว่าที่นี่ร่มรื่นดีนะครับ น่าอยู่ เสร็จแล้วก็กราบลากลับบ้าน เขาได้บุญไหม คงได้เหมือนกัน แต่เสียดายว่า ไม่ได้มากกว่านั้น

ประโยชน์ประการแรกที่เกิดจากการเข้าวัดป่า คือ การสัมผัสกับธรรมชาติ มองไปทางไหน ไม่มีป้ายโฆษณา ไม่มีสิ่งใดบาดตา หรือกระตุ้นกิเลส กายกับใจรู้สึกเย็นลงทันที แค่นี้ก็เป็นบุญอยู่แล้ว แต่ในระยะยาว คงจะมีผลต่อชีวิตน้อย ฉะนั้นถวายทานแล้ว หลวงพ่อประธานสงฆ์ว่า ให้ไปสนทนาธรรมกับท่านบ้างก็ดี สนทนาไม่เป็น ขอท่านเมตตาให้ธรรมะสักข้อหนึ่งก็ได้ ท่านไม่ว่าง หรือเราไม่กล้าจริงๆ ก็ไปหาที่เงียบ แล้วนั่งสมาธิสักเล็กน้อยก่อนกลับ เข้าวัดอย่างนี้ ครูอาจารย์ท่านชื่นใจ

เข้ามาในวัดคือเข้าในแดนอภัย เป็นที่ปลอดจากการเอารัดเอาเปรียบ เป็นที่ที่ไม่ต้องมีการแก่งแย่ง ชิงดีชิงเด่นกัน อยู่วัดไม่ต้องแข่งขันกับใคร ไม่ต้องระแวงใคร ไม่ต้องยุ่ง สังคมไทยโชคดีที่มีที่ๆ ประเสริฐอย่างนี้ เป็นที่ที่สนับสนุนส่วนที่ดีของมนุษย์ และเป็นที่ชุมนุมของคนดี และผู้ที่ต้องการเพิ่มความดีของตน

ถึงจะมีเวลาจำกัด เข้าวัดแล้วไม่ต้องรีบ วันหนึ่งอย่ามีรายการแน่นเกินไป ยา๖โยมบางคณะ วันหนึ่งไปทำบุญถึงสิบวัดก็มี หัวหน้าทัวร์เดินเข้าศาลาหน้าเครียด ดูนาฬิกาตลอดเวลา เจ้าอาวาสองค์ไหนให้โอวาทนานไปหน่อย (เช่น อาตมาเป็นต้น) ก็ชักกระวนกระวาย ไปเยี่ยมวัดเอาพอดีกับเวลา พอดีกับกำลังไม่ดีกว่าหรือ บุญคือชื่อของความสุข และอย่างลืมว่า การเดินทางแสวงบุญไม่ใช่การไปหาสิ่งนอกตัวเรา ที่แท้เป็นการแสวงหาโอกาสบำรุงบุญซึ่งอยู่ในใจเราตั้งแต่ยังไม่ออกเดินทาง

วัดเป็นทีอยู่ของพระสงฆ์ เข้าวัดแล้วให้สังเกตความเรียบร้อย ความเรียบง่าย ความสะอาดสะอ้าน ดูความสำรวมของพระภิกษุสามเณร ระลึกว่ายังมีผู้มุ่งมั่นในชีวิตพรหมจรรย์เพื่อประโยชน์ตนและผู้อื่นเหมือนสมัยก่อน ยังไม่เสื่อม น่าเลื่อมใส พิจารณาว่า ท่านกำลังสืบต่ออายุของบรมพุทธศาสนา แล้วเราทำบุญกับท่าน เราก็มีส่วนในการบำรุงพระศาสนาเหมือนกัน คิดถูกทางแล้วจะเกิดปีติ หลวงพ่อผู้เป็นประธานสงฆ์ให้ข้อคิดอะไรก็ตั้งใจฟัง และพยายามจำไว้ เพื่อเป็นของดีติดตัวกลับบ้าน

ในพระพุทธศาสนา เราทุกคนต้องเป็นนักศึกษา การศึกษาคำสั่งสอนขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้านั้นก็คือ การตั้งใจศึกษาเรื่องของเราเอง เพราะธรรมะของพระองค์ทั้งหมดทั้งสิ้น มีความมุ่งมั่นอยู่แต่ในสองเรื่อง คือหนึ่งการเปิดเผยธรรมชาติของมนุษย์ และสองการชี้แนะแนวทางปฏิบัติต่อธรรมชาตินั้นให้ถูกต้องเพื่อการพ้นทุกข์โดยสิ้นเชิง สองเรื่องเท่านั้น เราเกิดเป็นมนุษย์และเป็นพุทธมามกะแล้ว เราค้นคว้าเรื่องความเป็นมนุษย์ของเราบ้างน่าจะดี เหตุผลก็คือ เราไม่อยากเป็นทุกข์ ก็ต้องฝึกการปฏิบัติต่อธรรมชาติทั้งภายนอกและภายในด้วยปัญญา เพื่อไม่ให้เป็นทุกข์ เพราะชีวิตเราจะปลอดทุกข์เองโดยไม่ต้องปฏิบัติ เป็นไปไม่ได้

ฉะนั้น เราต้องสนใจศึกษาธรรมะ ธรรมะไม่ได้เกิดอยู่ที่อื่นไกล หากเกิดที่กาย ที่วาจา ที่ใจของเราแต่ละคน แต่เราจะน้อมธรรมะเข้ามาสู่ใจเพื่อประโยชน์สุขของเรา ครอบครัว และสังคมที่เราอยู่อาศัย ไม่ใช่ของง่ายเลย ต้องฝืนความเคยชินและนิสัยเก่าพอสมควร ในเบื้องต้นเรายังอ่อน ต้องการกำลังใจจากข้างนอกค่อนข้างมาก ท่านจึงให้เราคบผู้ที่ศึกษาดีแล้ว ปฏิบัติดีแล้วเพื่อได้วิธีที่ถูกและเพื่อได้ความมั่นใจว่า การปฏิบัติมีผลจริง ไม่เหลือวิสัย ส่วนมากผู้ที่ตั้งใจปฏิบัติอย่างเอาชีวิตเป็นเดิมพัน มักเป็นนักบวช ท่านจึงให้เราเข้าวัด

เข้าวัดต้องเข้าให้เป็น ถ้าหากเรามาคิดทำความเข้าใจกับธรรมชาติของตัวเอง ไม่สนใจชีวิตของเราว่า มันคืออะไรกันแน่ ไม่อยากพัฒนาตน การเข้าวัดก็จะไม่เกิดประโยชน์เท่าที่ควร เหมือนคนกำลังไม่สบาย เข้าไปในโรงพยาบาลเพื่อบริจาคทรัพย์บำรุงโรงพยาบาล โดยไม่คิดรักษาโรคของตัวเอง เพราะยังไม่เจ็บมากก็เลยเสียดายเวลา โรคของเรา คือ ความทุกข์ สาเหตุสำคัญคือการไม่รู้จักตัวเองตามความเป็นจริง ไม่รู้จักตัวเอง ก็ถูกหลอกง่าย พร้อมที่จะตกเป็นเหยื่อนของสิ่งมายาทั้งหลายอยู่เสมอ มัวแต่ดิ้นรนเพื่อจะได้สิ่งที่ชอบและเลี่ยงสิ่งที่ไม่ชอบอยู่เสมอ เชื่องมงายในร่างกายและจิตใจ ว่าเป็นเรา เป็นของเรา ก็ย่อมไม่เห็นความไม่เที่ยงและความไม่มีเจ้าของของชีวิต

การปฏิบัติธรรมเท่านั้นที่จะช่วยให้เราเป็นอิสระจากกิเลสได้ การทำบุญอย่างเดียว ไม่ปฏิบัติ ถึงจะทำให้มีสิ่งยึดเหนี่ยวอยู่ในใจบ้าง แต่มันไม่มั่นคง ลึกๆ แล้วเราจะยังอยู่ในสภาพเดิม คือเคว้งคว้างอยู่เหมือนเรือเล็กๆ กลางทะเลอันกว้างใหญ่ มีเข็มทิศก็ใช้ไม่ค่อยเป็น มีสมอก็ไม่รู้จักทอด เอาแต่ประดับประดาเรือก่อนอับปาง ชาวพุทธเราควรสนใจวิธีอุดรู วิธีวิดน้ำบ้าง จะได้เราตัวรอดได้ หากไม่สนใจศึกษาเรื่องตัวเอง เข้าวัดแล้วสักแต่ว่าไหว้พระพอเป็นพิธี ทำบุญบำรุงวัดตามประเพณี แล้วออกไปชมต้นไม้บ้างก่อนกลับ ไม่ใช่ว่าไม่ดี ดีอยู่หรอก แต่ยังดีไม่พอ ศาสนา ธรรมะ เป็นสิ่งที่ต้องน้อมเข้ามาเป็นเครื่องชำระ

วัดอยู่ได้เพราะน้ำใจของญาติโยม ลูกศิษย์หลวงพ่อชา รังเกียจการเรี่ยไรที่สุด จึงอยู่ได้ด้วยศรัทธาของญาติโยมโดยแท้ การช่วยทางปัจจัยสี่สำคัญเหมือนกัน แต่พระที่ดี ท่านไม่ยินดีในเรื่องนี้ สิ่งที่ท่านยินดีที่สุด ชอบที่สุด คือการเห็นผู้ครองเรือนตั้งใจปฏิบัติธรรม

ไปวัด ไม่ว่าเพื่อทำบุญสุนทาน ไหว้พระ กราบนมัสการการครูบาอาจารย์ หรือไปจำศีลปฏิบัติธรรม พยายามระลึกอยู่เสมอว่า จุดประสงค์ของเรา ควรอยู่ที่ความดี ความสงบปละปัญญา ระวังอย่าวุ่นบุญก็แล้วกัน หรือร้ายกว่านั้น อย่านั่งในโรงครัว ทานอาหาร คุยเรื่องทางโลก วิจารณ์เรื่องการบ้านการเมือง พรรคไหนดี พรรคไหนเลว หรือนินทาลูกเขย ลูกสะใภ้ อย่าคุยในเรืองใดที่เพิ่มกิเลสในใจ ทั้งของผู้พูดและผู้ฟัง หรือพูดให้ชาววัดแตกแยกกัน ถ้าเป็นอย่างนั้นก็น่าเสียดายเวลาที่สละเข้าวัด เรียกว่าเข้าวัด แต่ไม่ถึงวัด ฉะนั้นมาถึงที่ร่มเย็น อย่าให้มันร้อน ต้องฝึกให้เย็นสิ ตัวเราจึงจะเหมาะกับสถานที่ ให้น้อมนำคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้ามาสู่ใจเรา สำรวมกาย วาจา ใจ หาอุบายแก้ข้อบกพร่องที่อยู่ในใจ เสริมสร้างสิ่งที่ดีงาม อย่างนี้คือการเข้าวัดที่เข้าท่า ได้ทั้งวัตรปฏิบัติ ได้ทั้งเครื่องวัดตัวเอง

ในพระพุทธศาสนา วัดเป็นสถานที่สำคัญ แต่ศาสนาที่แท้ไม่ติดอยู่ที่สถานที่ ศาสนาไม่ได้อยู่ที่วัด ไม่ได้อยู่ที่ตู้พระไตรปิฎก ไม่ได้อยู่ที่ไหน มันอยู่ที่เรา อยู่ที่เราแต่ล่ะคน แผ่นดินไหว หรือผู้ก่อการร้ายบุกเข้ามาวางระเบิดหน้าพระประธาน วัดป่านานาชาติ จนวัดเหลือแต่หลุมลึก ผู้ที่ยังเหลืออยู่ต้องอดทน อย่าเพิ่งโกรธ ศาสนาก็ไม่ได้สูญหายไปกับวัตถุ ชาวพุทธเราควรสร้างวัดให้พอดีแก่กิจของสงฆ์ และช่วยท่านรักษาสิ่งที่สร้างแล้วอย่างดี แต่พึงอย่าลืมว่า วัดเป็นแค่ที่เอื้อต่อการศึกษาและปฏิบัติธรรม การสร้างศาสนวัตถุก็ได้บุญอยู่หรอก ได้บุญเยอะ แต่ยังไม่ได้บุญชั้นเยี่ยม คือความสงบจากกิเลส ยังไม่ถึงสิ่งสูงสุดที่เราควรได้รับจากการเป็นชาวพุทธ วัตถุเป็นฐานของการเข้าถึงแก่นแท้ของพระศาสนา

หลักการประพฤติปฏิบัติธรรม ท่านสรุปง่ายๆ ว่า ต้องมุ่งไปที่การรู้ รู้อะไร รู้ว่า นี่คือทุกข์ นี่คือเหตุให้เกิดทุกข์ นี่คือความดับทุกข์ นี่คือหนทางไปสู่ความดับทุกข์ หลักสูตรการศึกษาของเราอยู่ที่สิ่งเหล่านี้

ข้อแรก คือศึกษาให้รู้ว่า นี่คือทุกข์ เราจะไปศึกษาที่ตรงไหน ถ้าไม่ศึกษาในตัวของเราเอง เรากำลังทุกข์ไหม ? เราเคยมีทุกข์ไหม ? ในการพิจารณาเรื่องนี้ ขอให้ทราบด้วยว่า คำว่าทุกข์ ในที่นี้ไม่ได้หมายถึงความเจ็บปวดรวดร้าวอย่างสาหัสนะ ไม่ต้องอกหัก หรือกลัดกลุ้มถึงขั้นคิดอยากทำลายตัวเอง จึงจะเรียกว่าทุกข์ นั้นก็ทุกข์แน่นอน แต่ส่วนมากคนเรา นานๆ ครั้งถึงจะทุกข์อย่างนั้น หรือชาตินี้บางคนอาจจะไม่เคยเจอทุกข์ขนาดนั้นเลยก็ได้

ความหมายของคำว่า ทุกข์ กว่างขวางกว่านั้น คือ สิ่งที่เราทุกคนต้องยอมับ ก็คือว่า ชีวิตเรายังไม่สมบูรณ์ เรามักมีความรู้สึกอันหนึ่งแฝงอยู่ในใจเสมอว่า

 

ถ้าหากว่าชีวิตเราไม่มีทิศทาง อยู่ไปวันๆ สุดท้ายมักจะป่วย ไม่ป่วยกายก็ป่วยใจ เพราะชีวิตขาดปัจจัยที่ห้าของมนุษย์คือ อรรถ หรือความหมายย่อมอ่อนแอ ขอให้สังเกตดูก็แล้วกันว่า เมื่อไรคนเราเห็นว่า สิ่งที่เรากำลังทำอยู่มีความหมาย เราก็กล้าเสียสละ กล้าอดทนในการกระทำสิ่งนั้น แต่ถ้าเผื่อรู้สึกว่า สิ่งที่เรากำลังทำอยู่ไม่มีความหมาย ถึงจะอดทนได้ก็ไม่อยากอดทน ไม่รู้จะอดไปทำไม

ความสำคัญยิ่งของความหมายและเป้าหมายในชีวิตมนุษย์ เป็นสิ่งที่คนสมัยปัจจุบันมักมองข้าม ถึงแม้ว่าลึกๆ แล้ว ภายในจิตใจรู้สึกอ้างว้างว้าเหว่ว่างเปล่า ไม่มีสิ่งใดที่เป็นแก่นสารสาระ ตราบใดที่เรายังไม่เห็นโทษ ก็มัวแต่สะสมวัตถุ มัวแต่วิ่งหาโลกธรรม โดยถือหลักเพียงแค่ว่าน่าจะเป็นทางที่ถูก เพราะเป็นทางของคนส่วนใหญ่ คือเอาโลกเอาสังคมเป็นเกณฑ์ แต่คำถามสำคัญที่เราต้องฝืนใจถามตัวเองคือ วิถีชีวิตอย่างนี้ได้ผลสมปรารถนาจริงไหม ชีวิตสมบูรณ์แล้วหรือ หรือสมบูรณ์ขึ้นทุกปีไหม ในเมื่อสิ่งที่ใจเราต้องการอย่างแท้จริงคือความสุขที่เที่ยง แต่เรากลับเอาแต่โลกธรรมเป็นที่พึ่ง แล้วทำไมจะไม่เหงา

ใครที่ยังเอาทรัพย์สมบัติเงินทอง เกียรติยศ ชื่อเสียง เป็นเครื่องวัดความสำเร็จในชีวิต เรียกว่าเป็นผู้ที่ยังขาดการศึกษาทางอรรถศาสตร์มาก (อาตมาเรียกเอง บัญญัติศัพท์เมื่อกี้นี้) อ่อนความรู้เกี่ยวกับแก่นแท้ของชีวิต หยุดอยู่แค่ระดับประถม ถ้าเป็นอย่างนั้น อายุมากแล้ว ยมย้อมดำสนิทก็ตาม ผิวย่นดึงไว้แน่นก็ตาม เราอาจจะหลอกตาคนได้บ้าง แต่ด้านในเราหลอกธรรมชาติไม่ได้หรอก แก่แล้วโดยไม่มีความเป็นนักปราชญ์ปรากฏเลย ก็ขาดที่พึ่ง น่าเสียดาย

ชีวิตที่สมบูรณ์ ชีวิตที่ดีจำต้องมีจุดมุ่งหมายที่สูงกว่าเพียงแค่ผลตอบแทนจากการทำมาหากิน ต้องมีความหมายสูงกว่าโลกธรรมต่างๆ บางคนมัวแต่แสวงหาอำนาจ ต้องการเป็นผู้มีชื่อเสียง โดยลืมไปว่า ดังเท่าไหร่ก็ตาม ตายแล้วไม่กี่ปีก็ไม่มีใครเขาจำได้ ขอถามว่าเมื่อ ๕๐ ปีที่แล้วใครเป็นใหญ่เป็นโตในบ้านเมือง จำได้ไหม ? ๕๐ ปีที่แล้ว คนที่เคยถือตัวถือตนเหลือเกิน เดี๋ยวนี้นอกจากนักวิชาการและผู้ที่ศึกษาประวัติศาสตร์โดยตรงเท่านั้นที่จำได้ นอกนั้นจำเขาไม่ได้เลย ไม่ต้องเอาถึง ๕๐ ปี ๒๐ ปี ๑๐ ปี รัฐมนตรีมีใครบ้าง จำได้ไหม เราจะเอาชื่อเสียงเป็นที่พึ่งในชีวิตได้หรือ

เมื่อคนไม่รู้ว่าเขาอยู่ทำไม ไม่เห็นว่าชีวิตของตนมีคุณค่าอยู่ตรงไหน มักจะหาสิ่งที่อยู่ภายนอกมาเป็นเครื่องยืนยัน ปลอบใจด้วยความกลัว ความเกรงใจ หรือความนับถือที่ได้รับจากลูกน้องหรือคนรอบข้าง อย่างนี้เรียกว่ามนุษย์ไม้ไผ่ คือข้างนอกดูแข็ง แต่ข้างในกลวง

บางคนอยากมีบริษัทมีบริวาร ถือว่ามีบริวารมาก แสดงว่าตนเป็นผู้สำคัญ ต้องการเป็นผู้สำคัญในสายตาของคนอื่น เพราะว่ามองดูภายในแล้วไม่เห็นมีอะไรสำคัญนอกจากความสำคัญที่คนอื่นเขามอบให้ แต่ถ้าความเคารพนับถือตัวเองและความรู้สึกในคุณค่าของชีวิตผูกมัดกับคนอื่น หรือสิ่งอื่น เราจะต้องเครียดอยู่ตลอดเวลา เพราะว่าเราไม่สามารถจะบังคับบัญชาให้คนอื่นหรือสิ่งอื่นเป็นไปตามความต้องการของเราตลอดไป

ฉะนั้น ถึงแม้ว่าอยู่ในสถานที่อันสะดวกสบาย วัตถุสิ่งของพร้อมหมดทุกประการ ก็ยังไม่พ้นจากความกังวลได้ นั่งวิตกว่า ถ้าสมมติว่าสิ่งนี้หายไป เราจะทำอะไร จะแย่ แย่อย่างนั้น แย่อย่างนี้ คนที่ยึดติดในสิ่งที่ตนมี ต้องกลัวความไม่มีของสิ่งนั้นเป็นเรื่องธรรมดา กลัวพลัดพรากเพราะว่าเอาความสุขในชีวิตไปผูกพันกับสิ่งอื่น หรือกับคนอื่นมากเกินไป ชีวิตก็ไม่เป็นตัวของตัว จิตใจก็ไม่มีกำลัง

ฉะนั้น พุทธศาสนาเป็นศาสนาที่สอนให้เรามาศึกษาธรรมชาติของตัวเอง ให้เรารู้ว่าความทุกข์คืออะไร มันเกิดอย่างไร อาจไม่เหมือนที่เราคิด บางคนคิดว่า ไม่มีใครรู้จักเรา ไม่มีใครให้เกียรติเรา ก็เป็นทุกข์ ไม่มีใครรักเรา ไม่มีใครเคารพเราก็เป็นทุกข์ หรืออาจจะคิดว่าเราอยู่คนเดียวไม่มีใครสนใจเรา อย่างนี้ก็จะเป็นทุกข์มาก แต่ถ้าเรากล้าลงมือปฏิบัติธรรม ความคิดจะค่อยเปลี่ยนไป

เราจะเริ่มเห็นความจริงว่า เอ.....มันไม่ใช่นะ ไม่ใช่ทุกข์เพราะคนอื่น ทุกข์เพราะความคิดของตัวเองมากกว่า ทุกข์เพราะเราต้องการอะไรสักอย่าง เพราะเราเกิดความต้องการ เกิดความอยาก จิตก็เสียศูนย์ ไม่ปกติเสียแล้ว เกิดความคิดผิดว่า เราขาดสิ่งนั้น ถ้าไม่มีสิ่งนั้นแล้ว ชีวิตเราจะไม่สมบูรณ์ ถ้าเข้มข้นขึ้นมาก็กลายเป็นอุปาทานว่า ถ้าไม่มีสิ่งนั้นแล้ว เราจะอยู่ไม่ได้ ความสุขในชีวิตต้องขึ้นอยู่กับสิ่งนั้น ขึ้นอยู่กับคนนั้นอย่างเดียว กลายเป็นอุปาทาน ความยึดมั่นถือมั่นไป

ดังนั้น ให้ขยันดูธรรมชาติของตัวเอง ดูความรู้สึกนึกคิดต่างๆ ว่า มันเกิดอย่างไร มันอยู่อย่างไร มันดับอย่างไร ดูตรงนี้ ปัญญาความรู้เท่าทันธรรมชาติจะเกิดขึ้น เราก็จะทะลุปรุโปร่งว่า สิ่งทั้งหลายเป็นแค่นี้เอง การศึกษาความไม่แน่นอนต้องติวเข้ม เพราะมีการสอบทุกวัน ตอนเช้าอารมณ์สดใส ตอนสายก็ไม่แน่ ใครมาพูดอะไรไม่ถูกใจเราหรือทำอะไรที่เราไม่พอใจอารมณ์ก็บูด ตอนบ่ายมีใครเอาของขวัญมาให้ จิตใจก็บาน มันตลกเหมือนกัน เอาแน่ไม่ได้ ผู้ไปยึดติดในอารมณ์ว่า เราคืออารมณ์ อารมณ์คือเรา จะเหน็ดเหนื่อยมาก

เวลาจิตใจสดใส...แหม ดีใจเหลือเกิน แต่เวลาอารมณ์เปลี่ยนไป เพราะมีการกระทบกระเทือนอย่างใดอย่างหนึ่ง ทำให้รู้สึกว่าเราเสียสิ่งที่ดีไป พลัดพรากจากสิ่งซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต จิตใจตกต่ำสงสารตัวเอง ซึมเศร้า ต่อมาก็มีแปรปรวนอีก จิตใจก็สูงขึ้นอีก มันขึ้นๆ ลงๆ อยู่อย่างนี้ เหมือนขึ้นเขาลงห้วย เหนื่อยมาก ผู้มีสติอยู่ในปัจจุบัน อารมณ์อะไรกระทบก็สังเกตผลต่อจิตใจโดยไม่สำคัญมั่นหมาย ไม่ปล่อยให้จิตใจไปปรุงแต่งในเรื่องนั้น สักแต่ว่ารับรู้รับทราบ

ถ้าหากว่าเราไม่ยินร้ายกับสิ่งที่เราไม่ชอบหรือไม่พอใจ อารมณ์นั้นจะกำเริบไม่ได้ แต่ถ้าเราหลงว่า สิ่งนั้นกระทบตัวเราโดยตรง เรียกว่ามีอัตตาปรากฏอยู่ตรงนั้น ความคิดที่เป็นอกุศลก็ย่อมเกิดขึ้น และถ้าเราต้อนรับอารมณ์นั้นดีมันก็อยู่นาน อารมณ์ก็จะเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ทำให้จิตใจเราเศร้าหมองมาก เมื่อจิตใจเราเศร้าหมองแล้ว การกระทำการพูดก็ไม่ปกติ อาจพูดอะไรที่ไม่ควรพูด ทำสิ่งที่ไม่ควรทำ หรือสิ่งที่ควรพูด ควรทำไม่ได้ทำ การรับทราบ การวินิจฉัย การตัดสินทุกอย่างก็ผิดเพี้ยนไป เมื่อเรารู้สึกว่า เราทำอะไรไม่ถูกต้อง เราก็เลยไม่พอใจตัวเองอีก ไปว่าตัวเองอีก ซึ่งเพิ่มความซึมเศร้าเข้าไปอีก อย่างนี้ก็เป็นวัฏฏะที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันของเรา

ฉะนั้น ท่านให้เราเป็นผู้มีสติ มีสัมปชัญญะ มีความรู้ตัวทั่วพร้อม คือรู้อยู่ตลอดเวลา การปฏิบัติไม่มีเสาร์อาทิตย์ ไม่มีพักร้อน เหมือนลมหายใจ หยุดไม่ได้ เดี๋ยวอันตราย การรู้นี้ต้องรู้อย่างไร รู้อยู่ต่อกายของเรา รู้อยู่ต่อเวทนา รู้อยู่ต่ออาการของจิต รู้อยู่ต่อความคิดดีคิดชั่วต่างๆ ที่ปรากฏอยู่ในใจ เพราะถ้าเราไม่รู้ต่อสิ่งเหล่านั้น ไม่มีสติ อวิชชาก็ห่อหุ้ม อวิชชาคือ ความไม่รู้ ถ้าไม่มีวิชา ขาดความเข้าใจในสิ่งใด เรียกว่าอวิชชา อวิชชาอยู่ตรงไหนตัณหาก็อยู่ตรงนั้น การที่จะไม่รู้ไม่เข้าใจในสิ่งใดโดยไม่มีตัณหาในสิ่งนั้น เป็นไปไม่ได้ เพราะอวิชชากับตัณหาอยู่ด้วยกัน ขาดปัญญาตรงไหนมันพร้อมที่จะเสียตรงนั้น ความอยากได้ อยากมี อยากเป็น ไม่อยากได้ ไม่อยากมี อยากไม่มี อยากจะหนีจากสิ่งนั้น ไม่อยากจะต้องเผชิญกับสิ่งนั้น ไม่อยากต้องยุ่งกับสิ่งนั้น ทั้งหลายเหล่านี้ ย่อมเกิดขึ้นรังควานใจของเรา

ดังนั้น ท่านสอนให้เรารักษา

 

"การเข้าวัดก็เพื่อยกฐานะของตัวเองให้สูงขึ้น ในเบื้องต้นต้องกระเสือกกระสนให้จิตออกจากที่มืด ขึ้นไปอยู่บนทางไปสู่แดนสว่าง "
"เข้ามาในวัดแล้ว ให้กล้าขัดเกลานิสัยเก่า ถึงแม้ว่าจะรู้สึกอึดอัดไม่สบาย เป็นทุกข์บ้าง มันก็ยังคุ้มค่าอยู่หรอก คนเราได้กำไรทุกครั้งที่ไม่ยอมทำตามกิเลส"

ขออนุโมทนาค่ะ