"ไฟสุมอก" (สมเด็จพระญาณสังวร)

"ไฟสุมอก"

" .. "อุปนาหะ ความผูกโกรธ" มีความหมายตรงไปตรงมาว่า "ไม่ยอมเลิกโกรธ" เก็บความโกรธฝังไว้ในใจนาน ๆ กาลเวลาผ่านไปแล้ว เหตุที่ทำให้คิดปรุงแต่งจนเกิดความโกรธก็ล่วงเลยไปแล้ว "แต่ยังจดจำนำไปคิดปรุงแต่งให้กลับเกิดความโกรธในเรื่องเดิมสิ่งเดิมได้อีก ไม่รู้แล้ว ให้ความร้อนแก่ตนเองไม่รู้สิ้นสุด" ยังหมอกควันให้ปกปิดความประภัสสรแห่งจิตตนไว้ด้วยความเบาปัญญา

จึงไม่รู้ว่า "จิตอันประภัสสรของตนนั้นมีค่านัก" หาควรสร้างความคิดปรุงแต่งใด ๆ ให้เป็นหมอกมัวมาปกปิดเสียไม่ "ไฟสุมขอนมีความร้อนกรุ่นอยู่ตลอดเวลาเป็นเช่นไร ความผูกโกรธไว้ก็เป็นเช่นนั้น" เผารุมร้อนกรุ่นอยู่เช่นนั้น แตกต่างกันเพียงที่ "ไฟสุมขอนร้อนอยู่ที่ขอนไม้ แต่ความผูกโกรธร้อนอยู่ในหัวอก" .. "

แสงส่องใจ ๓ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๒๙
สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช พระองค์ที่ ๑๙