อารมณ์

คำว่า “อารัมมณะ” เป็นคำหนึ่งในภาษาบาลี ซึ่งภาษาไทยใช้คำว่า

อารมณ์ ไม่เหมือนกับความหมายที่เราเข้าใจ เพราะว่า คนไทยเราเอา

ภาษาบาลีมาใช้ แต่ใช้ไม่ตรงกับความหมายในพระพุทธศาสนา เวลาที่เรา

บอกว่า วันนี้อารมณ์ดี เพราะว่าเห็นดี ได้ยินดี ได้กลิ่นดี ลิ้มรสดี รู้สิ่งที่

กระทบสัมผัสดี คิดนึกเรื่องราวดี ๆ ก็บอกว่า อารมณ์ดี แต่คำว่า อารัมณะ

ต้องคู่กับคำว่า “จิต” เพราะว่าจิตเป็นสภาพรู้ หรือ ธาตุรู้ เมื่อเกิดขึ้น ต้องรู้

ไม่รู้ไม่ได้เลย

เพราะฉะนั้น เมื่อจิตเป็นสภาพรู้ก็ต้องมีสิ่งที่ถูกจิตรู้ หรือว่าจิตกำลังรู้

สิ่งใด สิ่งนั้นเป็น อารมณ์ เสียงในป่า เสียงนอกศาลา เสียงใด ๆ ก็เกิดขึ้น

ได้ เมื่อมีการกระทบกันของของแข็ง แต่เสียงที่ไม่ปรากฏไม่ใช่ อารัมณะ

หรืออารมณ์ เพราะว่าขณะนั้นไม่มีจิตที่รู้อารมณ์หรือเสียงนั้น เสียงนั้นเกิด

แล้วก็ดับไป ๆ แต่ขณะใดก็ตาม เสียงปรากฏ หมายความว่า เสียงปรากฏ

กับสภาพรู้ที่กำลังได้ยินเสียง ขณะนี้มีจิตขณะหนึ่ง ซึ่งเกิดขึ้นได้ยินเสียง

เพราะฉะนั้น ก็จะต้องทราบการเกิดดับสืบต่ออย่างรวดเร็วของสภาพ

ธรรม แล้วก็รู้ว่า ตัวจริงๆของธรรมแต่ละขณะนั้นมีอะไรบ้าง รู้อารมณ์ทาง