นิโรธ...สมาบัติ...หนทางดับทุกข์

นิโรธสมาบัติมีสภาวะอย่างไรนำสื่อได้ไหม
เทียบบัญญัติไว้ว่าหนทางดับทุกข์
ทุกข์ดับหรือยัง

เทียบบัญัติได้ตรงไหน
มีผลต่อทางโลกอย่างไร
ขอท่าน...ช่วยชี้นำทำประโยชน์ด้วยเทอญ

 

คุณเข้าใจสับสน ระหว่างคำว่า นิโรธ (ความดับทุกข์) ในอริยสัจจ์
กับคำว่า นิโรธสมาบัติ ซึ่งเป็นชื่อสมาธิบัติชนิดหนึ่ง มีอยู่แต่ในพระพุทธศาสนาเท่านั้น
และผู้เข้านิโรธสมาบัติได้ ต้องเป็นพระอริยบุคคชั้นอนาคามีขึ้นไป(ตำราเขาว่าไว้งั้น)

นิโรธสมาบัติ มีชื่อเต็มว่า สัญญาเวทยิตนิโรธ แปลว่าธรรมเป็นเครื่องดับสัญญาและเวทนา
เป็นคุณธรรมที่ละเอียดอ่อนกว่า เนวสัญญานาสัญญายตนะ

โดยมากผู้ที่เข้านิโรธสมาบัติได้ จะมีแต่บุคคลระดับ พระพุทธเจ้า พระปัจเจกพุทธเจ้า
และพระอรหันต์บางรูปที่เชียวชาญสมาบัติเท่านั้น
เข้าครั้งละ 7-45 วัน เชื่อกันว่าตัวผู้เข้าจะไม่มีสัญญาและเวทนาเหลืออยู่เลย
และจะไม่มีการตายหรือนิพพานในขณะที่อยู่ในนิโรธสมาบัตินั้น

เชื่อกันว่า ใครได้ถวายทานกับพระพุทธเจ้า พระปัจเจกพุทธเจ้า หรือพระอรหันต์ผู้ออก
จากนิโรธสมาบัติมาใหม่ๆ ผู้นั้นจะได้รับบุญสูงยิ่ง บุญอาจส่งผลในชาตนี้เลยทีเดียว
และตรงกันข้าม ถ้าผู้ใดประทุษร้าย หรือพยายามทำร้ายผู้ที่เข้านิโรธสมาบัติ
ผลบาปก็จะสนองทันตา เช่นอาจถูกแผ่นดินสูบ หรือตกนรกกันขณะนั้นเลยทีเดียว

สรูปแล้ว นิโรธ กับนิโรธสมาบัติ เป็นคนละอย่างกัน

 

สรูป ผู้เข้านิโรธสมาบัติได้ ต้องเป็นอริยะบุคคลตั้งแต่ชั้นอนาคามีขึ้นไป
และต้องเป็นผู้เขี่ยวชาญเรื่องการเข้าสมาบัติด้วย

ผู้เข้านิโรธสมาบัติ โดยมากมักจะเป็น บุคคลระดับพระพุทธเจ้า พระปัจเจกพุทธเจ้า
และพระอรหันตสาวก ผู้ชำนาญอภิญญาสมาบัติ

แม้แต่พระอรหันตสาวกทั่วๆไปที่ไม่ชำนาญทางสมาบัติก็ยังทำไม่ได้

ได้ทำบุญบูชาพระพุทธเจ้า พระปัจเจกพุทธเจ้า หรือพระอรหันต์
ขณะที่ท่านเข้านิโรธสมาบัติ หรือเพิ่งจะออกจากนิโรธสมาบัตมาใหม่ๆ
ได้บุญมากกว่าการทำบุญในยามปกติ
แต่ถ้าเป็นการไปรบกวนหรือทำร้ายท่านในขณะเข้านิโรธสมาบัติ ก็เป็นบาปมหันต์เช่นกัน

 

ไม่เคยเข้าสมาบัติ แต่ค้นตำรามาตอบให้ค่ะ

สมาบัติ หมายถึง ภาวะสงบปรานีตซึ่งพึงเข้าถึง;

สมาบัติมีหลายอย่าง เช่น ฌานสมาบัติ ผลสมาบัติ อนุปุพพวิหารสมาบัติ เป็นต้น

สมาบัติที่กล่าวถึงบ่อยคือ ฌานสมาบัติ กล่าวคือ สมาบัติ ๘ อันได้แก่ รูปฌาน ๔ และ อรูปฌาน ๔ ถ้าเพิ่ม นิโรธสมาบัติ ต่อท้ายสมาบัติ ๘ นี้ รวมเรียกว่า อนุปุพพวิหารสมาบัติ ๙

นิโรธสมาบัติ คือการเข้านิโรธ คือ ดับสัญญาความจำได้หมายรู้ และเวทนา การเสวยอารมณ์ เรียกเต็มว่า เข้าสัญญาเวทยิตนิโรธ , พระอรหันต์และพระอนาคามีที่ได้สมาบัติ ๘ แล้วจึงจะเข้านิโรธสมาบัติได้ (ข้อ ๙ ในอนุปุพพวิหาร ๙)

ที่มา พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลศัพท์ ป.อ. ปยุตฺโต

+++++++++
อ่านแล้วมึน เข้าใจอยู่ส่วนเดียวคือ เกี่ยวกับขันธ์ ๕

 

ขอบใจจ้า

 

ผู้ตั้งคำถามคนแรกนั้นตั้งคำถามได้ดี ... ส่วนผู้ที่ตอบให้คุณข้างบนนี้ก็อย่าเพิ่งเชื่อหล่ะเพราะอ้างตำรา จึงอาจจะมีผิดพลาดได้ง่ายหรืออาจจะผิดหมดเลยก็ว่าได้

ส่วนผู้ที่จะตอบให้คุณได้ชัดเจนคาดว่าคงเป็น คุณ ฐสิษฐ์929 แต่ไม่รู้ว่าเขายังอยู่หรือว่างรึป่าว แต่ผมยืนยันหนักแน่เลยว่าคำตอบที่ผ่านมาบ้างบนนี้ผิดอย่างแน่นอน มีหลายประเด็นบ่งบอกอยู่เพราะอย่าลืมสิว่า ผู้ตอบหรือเรา ๆ ท่าน ๆ ก็ยังเป็นฆราวาสหรืออาจจะเป็นปุถุชนที่ยังอ้างตำราอยู่จึงยังไม่มีสภาวะอะไรไปวิจารณ์มากนัก เว้นแต่ผู้เป็นพหูสูตนะอาจจะพอตอบได้ ... รอติดตามคำตอบผู้อื่นต่อไปในวันนี้ละกันนะครับ รอ ๆ ๆ ...

 

อรูปฌาน5-8
ถ้าผผิดก็ขอโทษด้วย

 

ขอชี้แนะเท่านั้น
ไม่ได้หวังว่า จะมีคนมาเข้าใจได้
เพราะผู้ที่อ่าน ส่วนใหญ่จะไม่เคยฝึกอรูปญาน
โดยเฉพาะ อรูปญานที่สี่ คือ ลืมเลือน
จึงขอพูดไว้ เป็นแนวทางเท่านั้น
เมื่อมีคนที่เคยฝึก เข้ามาอ่าน
เดี๊ยวก็นึกออกได้
ก็คงจะมาเฉลยเอง

รูปญาน คือ ญานที่เน้นการจดจำรูป
ไม่เน้นที่ความรู้สึก
แต่ไปเน้นที่ การจดจำ แทน
ดังนั้น ผู้ที่ฝึก ไม่จำเป็นต้องมีปัญญามากก็ได้
ยิ่งมีปัญญาน้อยเท่าไหร่
ก็ยิ่งฝึกได้ดีมากขึ้นเท่านั้น
จึงทำให้ผู้ที่มีปัญญามาก
ไม่ค่อยอยากฝึก รูปญาน
เพราะไม่ค่อยเห็นผล

ส่วน อรูปญาน คือ ญานที่เน้นลงไปที่ความรู้สึก อย่างเดียว
โดยแยกประเภทไว้เป็นสี่อย่าง ไม่ได้เรียงกัน
เพราะฉะนั้น ตอนที่ฝึก
ถ้ามีครูอาจารย์ที่ดี
มาคอยควบคุมดูแลสั่งสอน
ก็อาจจะฝึกอย่างเดียว
แล้วสำเร็จ อรูปญานที่สี่ เลยก็ได้
แต่โอกาส ก็มีน้อยมาก
เพราะครูที่จะมาสอน
ก็ต้องผ่านการฝึก
มาตั้งแต่ ขั้นอากาส
แล้วเรียงตามลำดับไป
จึงจะสามารถสอนศิษย์
ให้สำเร็จได้เร็วกว่าตนเอง
เรียกว่า การย่นเวลาในการฝึก
และ ตัวลูกศิษย์เองก็ต้องมีอุปนิสัย
เหมือนกับอาจารย์ คล้ายๆกับเป็น คู่แฝดกัน
จึงจะจูนกันติด สอนกันได้ เข้าใจเหมือนกัน

 

นิโรธสมาบัติคือสภาดับของความคิด(กิเลสมันก็อยู่ในความคิด ความทุกข์ก็อยู่ในความคิด)
เพ่งฌานถึงฌาน9 หรือญาน9 เป็นนิโรธสมาบัติหรือเรียกอักนัยหนึ่งว่าอัพยากตาธรรม, วิสังขารธรรม, สอุปาทิเสสนิพพานธาตุ, อรหันตมรรค (ตอบตามครูบาจารย์สอน ไม่ใช่อย่างในตำรา)
มีผลต่อทางโลกอย่างไรนั้นก็คือไม่กลับมาเกิดอีกตลอดไป
เจริญในธรรม

 

นั่นไงหล่ะ คุณฐสิษฐ์929 แวะมาจริง ๆด้วย นึกว่าจะไม่แวะมาซะแล้ว ผมรอติดตามคำของคุณอยู่พอดี (- -)

ทีนี้หากถามต่อไปอีกว่า "ไม่กลับมาเกิดอีก" แสดงว่าหลุดพ้น แล้วบอกว่าดับความคิด ถ้าดับความคิดแล้วจะอยู่อย่างไร จะเอาอะไรมาพูดมาสอน ตรงนี้เคยมีคนถามผมนั่นเองครับจึงนำมาถามต่อ

 

ถามถ้าดับความคิดแล้วจะอยู่อย่างไร
ตอบเป็นขณะเข้านิโรธสมาบัติ ใช่ว่าจะดับตลอดไป เมื่อออกนิโรธก็เป็นเหมือนคนธรรมดา จะบอกจะสอนกันตอนนี้
(เข้านิโรธเป็นสอุปาทิเสสนิพพานธาตุ ออกจากนิโรธเป็นอนุปาทิเสสนิพพานธาตุ)
ดับความคิดนั้นไม่ตายหรอก มันจะทุกข์ตายก็เพราะความคิดนั้นละ

 

ผมมีอีกคำถามต่อจากคำตอบเมื่อกี๊นะครับ คือ ขณะเข้านิโรธสมาบัติกับขณะออกจากนิโรธสมาบัติ คำถามคือว่า
1. "ขณะที่ท่านผู้นั้นออกจากนิโรธสมาบัติจะมีระดับสมาธิระดับใด หรือฌานใดหรือไม่ หรือว่า จะไม่แตกต่างจากคนธรรมดา ตรงนี้คือพูดถึงสภาวะของสมาธินะครับ ... เพราะผมก็ยังไม่เข้าใจตรงนี้นักว่าจะรู้สึกต่างกันกับคนธรรมดามั้ยนั่นเองครับ"
2. "หากช่วงนั้นท่านออกสอนธรรม ทีนี้ถ้าท่านจะเข้านิโรธสมาบัติจะต้องผ่าน รูปฌาน 4 อรูปฌาณ 4 อีกมั้ยครับ ต้องลำดับขึ้นไปทีละฌานรึป่าว ..."

ขอความกรุณาด้วยนะครับ มิใช่ถามให้ติดนะครับ อย่าเข้าใจผิด ... เพื่อประโยชน์ต่อผมเองและผู้ที่ได้มาอ่านครับ ขอบคุณล่วงหน้าครับ (- -)

 

จะให้ข้อคิดอีกนิดว่า

จะเปรียบเทียบ นิโรธสมาบัติ
กับ วิธีที่หลวงพ่อฤาษีลิงดำ
สอนมโนมยิทธิ ให้กับลูกศิษย์
โดยให้ลูกศิษย์บางคน
ขึ้นไปนอนบน สวรรค์ ที่วิมานของตน

โดยที่ อาจจะมีลูกศิษย์บางคน
สามารถไปแดนนิพพานได้
ก็ให้ไปบ่อยๆ จิตใจจะได้ซึมซาบ นิพพาน ทีละนิดๆ
จนเต็มอยู่ในกมลสันดาน
ต่อไป เมื่อไม่มีคนสอนให้
ตัวลูกศิษย์คนนั้น ก็จะไปเองได้
ด้วยตัวเค้าเอง ไม่ต้องคอยพึ่งพิงอาจารย์อีก

ทีนี้ นิโรธ อยู่ตรงนี้
ก็คือ การลองเข้านิพพานดู ขนะที่ตัวเองยังไม่ตาย
หรือ การลองตายดู ว่าตัวเองจะทำใจได้หรือยัง
หรือ จะตัดสินใจตายได้หรือยัง
หรือ มันยังมีสิ่งอื่นต้องทำอยู่อีกหรือไม่

เมื่อจะเข้าต้องเข้าจาก อรูปญาน ที่สี่
คือ เริ่มตัดอาการรับรู้ออกทีละอย่าง ทีละส่วน
เป็นขั้นเป็นตอนไป พอถึง อรูปญานที่สี่
ก็ให้ใส่ มรนัง ไปหา นิพพานัง
หรือ ขันห์ห้า ไปหา นิพพานัง
ตรงนี้ฝึกครั้งแรก ต้องมีอาจารย์คอยควบคุม
ตามไปเห็นด้วย ว่าศิษย์ของตัวเองทำถูกวิธีหรือไม่

มรนัง คือ สายหลวงพ่อฤาษีลิงดำ
ขันธ์ห้า คือ สายพระป่า

แต่ยังมีวิธีฝึกอีกหลายอย่าง
แต่ขอกล่าวไว้เพียงอย่างเดียว
เพราะวิธีอื่น มีขั้นตอนที่แตกต่างกัน
แต่มีวิธีการ น้อมนำจิต หรือ ส่งจิต ที่เหมือนกัน

บางคนเข้าใจว่า นิโรธ เป็นเรื่องของพระอรหันต์อย่างเดียว
พระอริยะชั้นอื่น ยังทำไม่ได้
อันนี้ ไม่ถูก
ความจริง พระอริยะชั้นไหน ก็เข้านิโรธได้
เพราะ การเข้ามีขั้นตอนเหมือนกัน
แต่ถ้าเป็นพระอริยะชั้นอื่น ที่ไม่ใช่พระอรหันต์
เมื่อเข้านิโรธแล้ว กิเลสของตัวเองยังไม่หมดสิ้น
จะรู้สึกกลัวตาย กลัวนั่น กลัวนี่ อยู่
แสดงว่า ยังไม่ได้พระอรหันต์

ส่วนพระอรหัตน์ ท่านหมดกิเลสแล้ว
เมื่อท่านเข้านิโรธ ท่านจะไม่เหลือ
อาการกลัวนั่น กลัวนี่ เลย
แต่อาจจะมีบ่วงเล็กน้อย เรื่องแผยแผ่อยู่
ท่านก็จะเริ่มสอนธรรม
ที่ระดับพระอนาคา หรือ พระอรหันต์ด้วยกันเท่านั้น
ที่จะฟังเข้าใจได้ วิเคราะห์ได้ สังเคราะห์ได้
นอกนั้น ถือว่า ไม่ใช่กิจ
ท่านจะแกล้งหลงๆ ลืมๆ มันบ้าง
ให้คนอื่นทำบ้าง ทำบ้าๆใบ้ๆบ้าง
เพื่อไม่ให้คนอื่นมาใช้ท่าน
หรือ มาว่าท่าน แล้วจะตกนรกกันซะหมด

เพราะฉะนั้น เวลาไปวัดป่า
อย่าไปใช้พระ ไม่ว่าขอร้องเรื่องอะไรก็ตาม
อาจจะตกนรกโดยไม่ได้ตั้งใจ
แต่ถ้าหาก ท่านช่วยสงเคราะห์
ก็ไม่เป็นไร

 

ผมมีอีกคำถามต่อจากคำตอบเมื่อกี๊นะครับ คือ ขณะเข้านิโรธสมาบัติกับขณะออกจากนิโรธสมาบัติ คำถามคือว่า
1. "ขณะที่ท่านผู้นั้นออกจากนิโรธสมาบัติจะมีระดับสมาธิระดับใด หรือฌานใดหรือไม่ หรือว่า จะไม่แตกต่างจากคนธรรมดา ตรงนี้คือพูดถึงสภาวะของสมาธินะครับ ... เพราะผมก็ยังไม่เข้าใจตรงนี้นักว่าจะรู้สึกต่างกันกับคนธรรมดามั้ยนั่นเองครับ"
2. "หากช่วงนั้นท่านออกสอนธรรม ทีนี้ถ้าท่านจะเข้านิโรธสมาบัติจะต้องผ่าน รูปฌาน 4 อรูปฌาณ 4 อีกมั้ยครับ ต้องลำดับขึ้นไปทีละฌานรึป่าว ..."

ขอความกรุณาด้วยนะครับ มิใช่ถามให้ติดนะครับ อย่าเข้าใจผิด ... เพื่อประโยชน์ต่อผมเองและผู้ที่ได้มาอ่านครับ ขอบคุณล่วงหน้าครับ (- -)
1.เข้าฌานนิโรธเป็นฌานที่9 เวลาออกก็ลดลำดับฌานลงจาก8 7 6 5 4 3 2 1 และออกจากฌาน เป็นสภาวะเหมือนกับคนธรรมดา แต่การออกเข้าจากฌานของพระอริยเจ้านั้นกระทำได้ตลอดเวลา โดยปกติท่านจะเข้าฌาน
2.เวลาเข้านิโรธสมาบัติก็ต้องลำดับฌานแล้วแต่ละท่านว่ามีความชำนาญเพียงใด หากชำนาญมากๆเพียงพริบตาเดียวเท่านั้น

 

ขอคารวะ ท่าน ฐสิษฐ์929

ท่านเป็นผู้เชี่ยวชาญ ฝั่ง อรูปญาน จริงๆ
หากในบอร์ด ไม่มีท่านคอยชี้แนะ
เชื่อได้ว่า ต่อไป คงไม่ใครรู้จัก อรูปญาน
ก็ขอให้มุ่งมั่นสั่งสอนต่อไป
อย่าได้กลัวคนคอมเมนต์นะครับ

สาธุ อนุโนทามิ ขออนุโมทนา

 

ไม่ได้กลัวที่เงียบไปเพราะไม่มีสาระใดๆต่างหากครับ

 

เริ่มจะข้องใจขึ้นมาแล้วว่า ตกลงเป็นอย่างไรกันแน่ ... ก็ขอความเห็นทั้งคุณฐสิษฐ์ และ คุณ nilakarn ด้วย ตรงที่ว่า "ผู้ที่จะเข้านิโรธสมาบัติได้"

1. ส่วนใหญ่ว่ามีกล่าวในพระไตรปิฎกว่า เข้าได้เฉพาะ พระอนาคามีกับพระอรหันต์
2. พระอริยบุคคลทุกอริยภูมิเข้าได้ ...(คุณ nilakarn พิมพ์บอกไว้)
3. บางท่านก็ว่า เฉพาะพระอรหันต์เท่านั้น

ตกลงยังไงแน่ครับเนี่ย ขอความเห็นท่านด้วยครับ

 

เฉพาะพระอรหันต์เท่านั้นครับ
พระอนาคายังสังโยชน์อีก 5 ตัว
รูปราคะ อรูปราคะ มานะ อุทธัจจะ อวิชชา
อย่างที่ผมอธิบายนิโรธสมาบัติคือการดับความคิด ดับความคิดผลที่เนื่องด้วยความคิดดับทั้งหมด รูปราคะ อรูปราคะ มานะ อุทธัจจะ อวิชชา ต่างเนื่องอยู่ในความคิดทั้งสิ้น หากพระอนาคามีเข้านิโรธธรรมได้ก็คงได้เป็นพระอรหันต์เท่านั้นเอง
ใครก็ได้หากเข้านิโรธสมาบัติได้ ก็ได้เป็นพระอรหันต์อย่างแน่นอนครับ
เจริญในธรรม

 

ผมจะบอกว่า ผู้ที่ผ่าน อรูปญานขั้นสูง เท่านั้น
จึงจะมีสิทธิ์ เข้านิโรธได้
ส่วนพระอรหันต์ ที่ไม่ได้ฝึก อรูปญานที่สี่
หรือฝึกแล้ว แต่ไม่ถึง ก็เข้าไม่ได้ครับ
เพราะอรูปญาน ผู้ที่ฝึกจะต้องฝึกดับส่วนที่รับรู้ ทีละส่วนๆ
ดับได้ทุกส่วน เรียกว่า เข้านิโรธ


ก็เหมือนกับที่เราฝึก มโนมยิทธิ ตอนไปเที่ยวสวรรค์ เที่ยวนิพพาน
เวลาฝึกกับอาจารย์ ทำไมเห็นชัดแจ๋วเลย
แต่พอกับมาฝึกคนเดียวที่บ้าน มองเห็นรางๆ
ก็เพราะว่า ตอนฝึกกับอาจารย์
เราใช้กำลังของอาจารย์ไปดูสวรรค์ จึงชัดเจนมาก
แต่พออยู่คนเดียว ใช้แต่กำลังของเรา ที่มีน้อยมาก
จึงเห็นแค่เรือนรางแค่นั้นเอง

ทีนี้ คงมีคนสงสัยว่า ถ้าอย่างนัันจะฝึกไปทำไม
เมื่อไม่ค่อยได้ผลเท่าไหร่

ประโยชน์ของมันก็มีอยู่ คือ
ผู้ที่เห็นได้ ก็จะเข้าใจได้ว่า สวรรค์นั้นมีอยู่จริงๆ
นิพพานก็มีอยู่จริงๆ ไม่ใช่เรื่องหลอกลวง
ก็หมดสิ้นความสงสัย

นิโรธ นี่ก็แนวเดียวกัน
หากมีพระอรหันต์ ที่เก่งสมาบัติ
เข้านิโรธสมาบัติ ท่านก็จะคอยแนะนำได้
ถึงลูกศิษย์ ไม่ได้เป็นพระอรหันต์
ก็สามารถทำได้ ด้วยกำลังของอาจารย์
ต่อไป เมื่ออยู่คนเดียว ก็สามารถเข้าได้เอง
แต่อาจจะเลือนราง เพราะกำลังไม่สูงพอ
เมื่อสำเร็จเป็นพระอรหันต์ ก็จะเข้าได้เต็มที่
เพราะกำลังของตัวเองเต็มแล้ว


ผู้ที่ฝึกแนวนี้ได้
สมัยก่อนก็มี ตอนที่พระพุทธเจ้า ยังอยู่
พระอรหันต์รูปหนึ่ง ตรวจดูว่า
พระพุทธเจ้าปรินิพพานหรือยัง
ด้วยการเข้าสมาธิพร้อมกัน
แล้วคอยดูวิธีการที่พระพุทธองค์ ดับขันธ์

 

ขอบคุณในความกรุณาในคำตอบ ในพระธรรมที่ท่านแสดงและบอกไว้ทั้งสองท่านครับ เป็นประโยชน์อย่างมาก

แต่เท่าที่ดูทั้งสองท่านก็แตกต่างกันอยู่ ถ้าผมถามท่านทั้งสอง ให้พิจารณาคำตอบของกันและกันหล่ะครับ จะกล้าวิจารณ์หรือไม่ครับ ... อันนี้ตั้งคำถามฝากไว้นะครับ ไม่ตอบก็ไม่เป็นไรครับหากเห็นว่าไม่เป็นประโยชน์ เพราะเกรงว่าจะเป็นโทษนั่นเอง ... บางทีผมอาจจะถามตรงนะ ขออภัยหากทำให้ไม่ชอบใจครับผม สาธุในพระธรรมครับผม (- -)