ปรัชญาปารมิตาหฤทัยสูตร

“ธรรมทั้งปวงคือสุญญตา” สุญญตาก็คือความว่าง ว่างก็คือไร้ ไร้ก็คือไม่มี ไม่มีจากอัตตา คือไร้แล้วซึ่งตัวตน, สัตว์, บุคคล, เรา, เขา เมื่อสรรพสิ่งไม่มีย่อมไร้แล้วซึ่งทุกข์ ทั้งนี้เมื่อไม่มีสัตว์ที่เสวยทุกข์ แล้วทุกข์จะมาจากไหน เมื่อไม่มีทุกข์ย่อมไม่มีทางดับทุกข์ และข้อปฏิบัติให้ถึงทางดับทุกข์ แล้วถึงที่สุดก็ไม่มีสิ่งที่เรียกว่าความว่าง ซึ่งก็คือไม่มีสิ่งที่เรียกว่าสุญญตา

แต่เพราะอุปาทาน คือสำคัญผิดว่ามีตัวตน จึงเกิดความยึดมั่นถือมั่นว่ามีอยู่จริง จึงทำให้เกิดพบชาติคือการเวียนว่ายตายเกิด ไม่จบไม่สิ้น ในแต่ละวันที่ผ่านไปคนเรามีทั้งสุขและทุกข์ ทั้งๆที่จริงสิ่งทั้ง 2 อย่างนี้ก็ไม่ได้มีอยู่จริง เราหัวเราะ – ร้องไห้ – ดีใจ – เสียใจ ให้กับสิ่งที่ไม่มีอยู่จริง ว่างเปล่า เพื่อ???

ที่จริงนั้นโลกแห่งความฝัน และโลกแห่งความ (ที่เราคิดว่า) จริงนั้น แท้จริงมีสภาวะที่เหมือนกันคือ ไม่อยู่จริง เหมือนกับผู้หญิงคนหนึ่งจูงลูกเดินข้างถนน เดินๆไป ลูกวิ่งไปเก็บของกลางถนน ถูกรถชนตาย หญิงคนนั้นร้องไห้แทบจะขาดใจ..... จนสะดุ้งตื่นขึ้น...... ฝัน?.... ลูกไม่ถูกรถชน..... ไม่มีรถ.... ไม่มีลูก... แล้วร้องทำไม??.... ซึ่งไม่เพียงโลกแห่งความฝัน.... ชีวิตจริงก็เฉกเช่นกัน คิดว่ามีสำคัญว่ามี แล้วมีจริงมั๊ย หลากคนคิดไปต่างๆ เราอยากได้นั่นอยากได้นี่ เราอยากได้เสื้อใหม่ เราอยากมีรถ เราอยากมีบ้าน เราอยากรวย เราอยากดัง เราอยากไปเที่ยว เราอยากมีแฟน เราอยากมีลูก เราจะไปทำงาน เราจะทำดี เราจะไหว้พระ เราจะสวดมนต์ เราจะ.... จะ.... จะ... .ฯลฯ

เรา เรา เรา เคยคิดบ้างรึเปล่า จริงแล้วเราจริงๆ อยู่ตรงไหน วันนี้ถ้าจะให้แต่ละคนเอาตัวเราออกมาให้ดู หรือถามว่าตัวเราเป็นยังไง สอบไปสอบมาก็คงใบ้กิน หาคำตอบไม่ได้ เมื่อ “เรา”ไม่มี แล้วจะมี “ของเรา” ได้ยังไง เงินของเรา ลูกของเรา แฟนของเรา..... ของเรา.... ของเรา ... บางทีหัวเราะยังกับคนบ้า ร้องไห้เป็นวรรคเวร แต่สุดท้ายหัวเราะ – ร้องไห้กับสิ่งที่ไม่มีอยู่จริง..... เพื่อ???

แต่เพราะสำคัญผิดว่ามีตัวตน.... จึงยังให้เกิดกิเลส.....เมื่อเกิดกิเลสจึงก่อกรรม (กุศลและอกุศล) และก่อให้เกิดผลของกรรม (วิบาก) จึงทำให้ต้องเวียนเกิดเวียนตาย เมื่อแจ้งชัดในความจริง นี้แลชื่อว่าปัญญาบารมี จึงสามารถไถ่ถอนอุปาทานทั้งปวงอันเป็นรากเหง้าทุกข์ทั้งหลายแท้จริงเมื่อไม่มีตัวตน ย่อมไม่มีทุกข์ และสุข การที่ท่านแสดงสุขทุกข์นี้ ก็เพื่อสื่อสารแก่สัตว์ผู้ยึดมั่นด้วยอุปาทานให้เข้าใจ

อะไรชื่อว่าปัญญา? มองโลกตามความเป็นจริง ละคลายจากการยึดมั่นถือมั่น นั่นแลชื่อว่า “ปัญญา” ปัญญาบารมี เป็นเอก ไม่ว่าปฏิบัติธรรมสายใดและนิกายใด ไร้แล้วปัญญาซึ่งย่อมไม่อาจบรรลุธรรม เมื่อไม่บรรลุธรรม ย่อมไม่อาจพ้นทุกข์ เมื่อปัญญาแจ้งในสุญญตา จักพ้นทุกข์และสุข เข้าถึงภาวะไร้เกิดไร้ตาย ไร้เกิดไร้ดับ ด้วยเหตุนี้พระสูตรนี้จึงได้ชื่อว่า “พระสูตรที่ว่าด้วยหัวใจแห่งปัญญาบารมี”(ปรัชญาปารมิตาหฤทัยสูตร) .......