พระพุทธประวัติจากพระโอษฐ์ ตอน ทรงแสดงธรรมโดยสายกลาง ไม่แล่นดิ่งไปสุดโต่ง

เกี่ยวกับ “กามสุขัลลิกานุโยค” หรือ “อัตตกิลมถานุโยค”

ภิกษุ ท. ! มีสิ่งที่แล่นดิ่งไปสุดโต่งอยู่ ๒ สิ่ง ที่บรรพชิตไม่ควรข้องแวะด้วยสิ่งที่แล่นดิ่งไปสุดโต่งนั้นคืออะไร ? คือ การประกอบตนพัวพันอยู่ด้วยความใคร่ในกาม ท. อันเป็นการกระทำที่ยังต่ำ เป็นของชาวบ้าน เป็นของคนชั้นบุถุชน ไม่ใช่ของพระอริยเจ้า ไม่ประกอบด้วยประโยชน์ ; และ การประกอบความเพียรในการทรมานตนให้ลำบาก อันนำมาซึ่งความทุกข์ ไม่ใช่ของพระอริยเจ้า ไม่ประกอบด้วยประโยชน์ ; สองอย่างนี้แล. ภิกษุ ท. ! ข้อปฏิบัติเป็นทางสายกลาง ที่ไม่ดิ่งไปหาสิ่งสุดโต่ง ๒ อย่างนั้นเป็นข้อปฏิบัติที่ตถาคตได้ตรัสรู้เฉพาะแล้ว เป็นข้อปฏิบัติทำให้เกิดจักษุ เป็นข้อปฏิบัติทำให้เกิดญาณ เป็นไปเพื่อความสงบ เพื่อความรู้อันยิ่ง เพื่อความตรัสรู้พร้อม เป็นไปเพื่อนิพพาน...(ต่อไปนี้ ได้ตรัสอริยอัฏฐังคิกมรรค).
________________________________
ที่มา. บาลี มหา. วิ ๔/๑๗/๑๓ ; มหาวาร. สํ. ๑๙/๕๒๘/๑๖๖๔; ตรัสแก่ภิกษุปัญจวัคคีย์ ที่อิสิปตนมฤคทายวัน ; และ สฬา. สํ. ๑๘/๔๐๗/๖๓๐.