พุทธวจนะในธรรมบท (The Buddha's Words in the Dhammapada)

พุทธวจนะในธรรมบท
The Buddha's Words in the Dhammapada
คัดลอกมาจากฉบับที่แปลโดย คุณ เสฐียรพงษ์ วรรณปก​

สารบัญ
หมวด คู่
1.ใจเป็นผู้นำ ๑
2.ใจเป็นผู้นำ ๒
3.ใครมัวคิดอาฆาต
4.ใครไม่คิดอาฆาต
5.เวรระงับด้วยการไม่จองเวร
6.พินาศเพราะวิวาททุ่มเถียง
7.ลมโค่นต้นไม้...
8.ลมไม่โค่น...
9.คนที่กิเลสครอบงำใจ
10.ผู้หมดกิเลส
11.ผู้ใดเห็นสิ่งที่ไม่เป็นสาระ ว่าเป็นสาระ
12.เข้าใจสาระ...
13.เรือนที่มุงไม่เรียบร้อย
14.เรือนที่มุงเรียบร้อย
15.คนทำชั่วย่อมเศร้าโศก...
16.คนทำดีย่อมร่าเริง...
17.คนทำชั่วย่อมเดือดร้อน
18.คนทำดีย่อมสุขใจ...
19.คนที่ท่องจำตำราได้มาก
20.ถึงจะท่องจำตำราได้น้อย​

​

​

หมวดไม่ประมาท
21.ความไม่ประมาท เป็นทางอมตะ
22.บัณฑิตรู้ข้อแตกต่าง
23.ท่านผู้ฉลาดเหล่านั้น หมั่นเจริญกรรมฐาน
24.ยศย่อมเจริญแก่ผู้ขยัน
25.ผู้มีปัญญาควรสร้างเกาะ (ที่พึ่ง) แก่ตน
26.คนพาล ทรามปัญญา
27.พวกเธออย่ามัวประมาท
28.ขึ้นสู่ปราสาทคือปัญญา
29.ผู้มีปัญญามักไม่ประมาท เหมือนม้าฝีเท้าเร็ว
30.ท้าวมฆวานได้เป็นใหญ่กว่าทวยเทพ
31.ภิกษุผู้ยินดีในความไม่ประมาท
32.ภิกษุผู้ไม่ประมาท​

หมวดจิต
33.จิตดิ้นรน กลับกลอก ป้องกันยาก
34.มัตสยาถูกเขาจับโยนไปบนบก ย่อมดิ้นรน
35.จิตควบคุมยาก เปลี่ยนแปลงเร็ว
36.จิตเห็นได้ยาก ละเอียดยิ่งนัก
37.จิตท่องเที่ยวไปไกล เที่ยวไปดวงเดียว
38.ปัญญาย่อมไม่บริบูรณ์แก่ผู้มีจิตไม่มั่นคง
39.ผู้มีสติตื่นตัวอยู่เนืองนิตย์
40.เมื่อรู้ว่าร่างกายนี้แตกดับง่ายเหมือนหม้อน้ำ
41.อีกไม่นานร่างกายนี้จักปราศจากวิญญาณ
42.จิตที่ฝึกฝนผิดทางย่อมทำความเสียหายให้
43.มารดาก็ทำให้ไม่ได้ บิดาก็ทำให้ไม่ได้​

​

หมวดดอกไม้
44.ใครจักครองแผ่นดินนี้
45.พระเสขะจักครองแผ่นดินนี้
46.เมื่อรู้ว่าร่างกายนี้แตกสลายง่ายและว่างเปล่า
47.มฤตยูฉุดคร่าคนผู้มัวเก็บดอกไม้ (กามคุณ)
48.ผู้ที่มัวเก็บดอกไม้ (กามคุณ) เพลินอยู่
49.มุนีพึงจาริกไปในเขตคาม
50.ไม่ควรแส่หาความผิดผู้อื่น
51.วาจาสุภาษิตของผู้ทำไม่ได้ตามพูด
52.วาจาสุภาษิตของผู้ทำได้ตามพูด
53.เมื่อเกิดมาแล้วจะต้องตาย ก็ควรสร้างบุญกุศลไว้ให้มาก
54.กลิ่นบุปผชาติ ก็หอมทวนลมไม่ได้
55.กลิ่นศีล หอมยิ่งกว่า
56.กฤษณา หรือจันทน์ มีกลิ่นหอมน้อยนัก
57.มารย่อมค้นไม่พบวิถีทางของผู้ทรงศีล
58.ดอกบัวมีกลิ่นหอมรื่นรมย์ใจ เกิดบนสิ่งปฏิกูล
59.พระสาวก...ย่อมรุ่งเรืองด้วยปัญญา ​

​

หมวดพาล
60.ราตรีนาน สำหรับคนนอนไม่หลับ
61.หากแสวงหาไม่พบเพื่อนที่ดีกว่าตน
62.คนโง่มัวคิดวุ่นวายว่าเรามีบุตร เรามีทรัพย์
63.คนโง่ รู้ตัวว่าโง่ยังมีทางเป็นบัณฑิตได้บ้าง
64.เหมือนจวักไม่รู้รสแกง
65.เหมือนลิ้นรู้รสแกง
66.เหล่าคนพาล ปัญญาทราม
67.กรรมใดทำแล้วทำให้เดือดร้อนภายหลัง
68.กรรมใดทำแล้ว ไม่เดือดร้อนภายหลัง
69.ตลอดระยะเวลาที่บาปยังไม่ให้ผล
70.คนพาล ถึงจะบำเพ็ญตบะ
71.กรรมชั่วที่ทำแล้วยังไม่ให้ผลทันทีทันใดเหมือนนมที่รีดใหม่ๆ
72.คนพาลได้ความรู้มาเพื่อการทำลายถ่ายเดียว
73.ภิกษุพาล ปรารถนาชื่อเสียงเกียรติยศที่ไม่เหมาะ
74.ภิกษุพาล มักจะคิดใฝ่ฝันเช่นนี้
75.ทางหนึ่งแสวงหาลาภ ทางหนึ่งไปนิพพาน ​

หมวดบัณฑิต
76.พบนักปราชญ์ เสมือนผู้บอกขุมทรัพย์ให้
77.จงยอมตนให้บัณฑิตตักเตือนพร่ำสอน
78.ไม่พึงคบมิตรชั่ว
79.ผู้ดื่มรสพระธรรม มีใจสงบ
80.ชาวนาไขน้ำเข้านา บัณฑิตฝึกตนเอง
81.ขุนเขาไม่สะเทือนเพราะแรงลมฉันใด
82.ห้วงน้ำลึก ใสสะอาดสงบฉันใด
83.สัตบุรุษ ยอมเสียสละได้ทุกสิ่งทุกอย่าง
84.ไม่ควรทำชั่วเพราะเห็นแก่ตัว หรือคนอื่น
85.ในหมู่มนุษย์ทั้งหลาย น้อยคนนักจักข้ามฝั่งไปได้
86.ย่อมข้ามอาณาจักรพญามาร
87.บัณฑิตพึงละธรรมดำสร้างสมธรรมขาวยินดีในวิเวก
88.บัณฑิตพึงละกามคุณสลัดอาลัยหมดสิ้น
89.ท่านที่อบรมจิตใจเป็นอย่างดี เข้าถึงพระนิพพาน... ​

​

หมวดอรหันต์
90.ผู้เดินถึงจุดหมายเปลายทางแล้ววิมุติหลุดพ้น
91.ผู้มีสติย่อมขยันขันแข็ง
92.ท่านที่หมดการสะสม (ปัจจัยหรือกรรมดีกรรมชั่ว)
93.ผู้ที่หมดกิเลส ไม่เห็นแก่กิน เข้าถึงความหลุดพ้น
94.ท่านผู้ใดควบคุมอินทรีย์ได้อย่างดี
95.พระอรหันต์เปรียบได้กับแผ่นดิน ไม่เคยโกรธขึ้งใคร
96.พระอรหันต์ผู้เป็นอิสระเพราะรู้แจ้ง
97.ห้าประเภทนี้แล เรียกว่า "ยอดคน"
98.ไม่ว่าจะเป็นบ้าน หรือป่า
99.ป่าที่คนทั่วไปไม่ชื่นชม ​

หมวดพัน
100.คำพูดที่เหลวไหนไร้ประโยชน์ตั้งพันคำ
101.บทกวีตั้งพันโศลก
102.บทกวีบรรยายธรรมบทเดียว
103.ถึงจะรบชนะข้าศึกเป็นพันๆ ราย
104.เอาชนะตนได้นั้นแล ประเสริฐ
105.ผู้ที่ฝึกตนได้ ระวังระไวตลอดเวลา...ก็เอาชนะไม่ได้
106.การบูชาท่านผู้ฝึกตน แม้เพียงหนึ่งครั้ง
107.การบูชาท่านผู้ฝึกตนแม้เพียงครู่เดียว
108.ไม่ว่ายัญชนิดไหน ที่ผู้ใคร่บุญพึงบูชาตลอดปี
109.ผู้กราบไหว้ อ่อนน้อมถ่อมตัวต่อผู้ใหญ่เป็นนิจศีล
110.ผู้มีศีล มีสมาธิ
111.ผู้มีปัญญา มีสมาธิ
112.ผู้มีความเพียรมั่นคง
113.ผู้พิจารณาเห็นความเกิด-ดับแห่งสังขาร
114.ผู้พบทางอมตะ
115.ผู้เห็นพระธรรมอันประเสริฐ​

​

หมวดบาป
116.พึงรีบเร่งกระทำความดี
117.ถ้าหากคนเราจะพึงทำชั่วไซร้ก็ไม่ควรทำบ่อยนัก
118.ถ้าหากคนเราจะทำความดีไซร้ก็ควรทำบ่อยๆ
119.เมื่อบาปยังไม่ส่งผล คนชั่วก็เห็นว่าเป็นของดี
120.เมื่อความดียังไม่ส่งผล
121.อย่าดูถูกความชั่วเล็กน้อยว่าจะไม่เผล็ดผล
122.อย่าดูถูกบุญว่าเล็กน้อยจักไม่สนองผล
123.พ่อค้ามีทรัพย์มาก มีพวกน้อย
124.เมื่อมือไม่มีแผล บุคคลย่อมจับต้องยาพิษได้
125.บาปก็ย่อมตามสนองผู้โง่เขลา...ดุจธุลีที่ซัดทวนลม
126.สัตว์บางพวกกลับมาเกิดอีก...พวกที่...ปรินิพพาน
127.ไม่ว่าบนท้องฟ้า...จะหนีพ้นกรรมไปได้
128.ไม่ว่าบนท้องฟ้า...จะหนีพ้นความตายได้ ​

​

หมวดลงทัณฑ์
129.สัตว์ทั้งหมดกลัวโทษทัณฑ์
130.สัตว์ทั้งหมดกลัวความตาย
131.สัตว์ทั้งหลายล้วนต้องการความสุข
132.ผู้ที่ต้องการความสุขแก่ตน ไม่เบียดเบียนสัตว์อื่น
133.อย่ากล่าวคำหยาบแก่ใครๆ
134.ถ้าเธอทำตนให้เงียบเสียงได้...ก็นับว่าเธอเข้าถึงนิพพานแล้ว
135.ความแก่และความตาย ไล่ต้อนอายุสัตว์...
136.คนพาลเวลาทำชั่ว หาสำนึกถึงผลของมันไม่
137.ผู้ทำร้ายลงทัณฑ์แก่บุคคล ผู้ไม่เบียดเบียน
138.ได้รับเวทนาอย่างรุนแรง
139.ต้องราชภัย
140.บ้านเรือนของเขาย่อมถูกไฟไหม้
141.ไม่ใช่ประพฤติตนเป็นชีเปลือย ไม่ใช่มุ่นชฏา
142.ถึงจะแต่งกายแบบใดๆ ก็ตาม ถ้าใจสงบระงับ
143.ผู้หักห้ามใจไม่ทำชั่วเพราะละอายบาป
144.ธรรมดาม้าดี เมื่อถูกลงแส้ครั้งหนึ่ง ย่อมสำนึก
145.ชาวนา ไขน้ำเข้านา ​

หมวดชรา
146.จะมัวร่าเริง สนุกสนานกันทำไม
147.จงดูร่างกายที่ว่าสวยงามนี้เถิด
148.ร่างกายนี้แก่หง่อมแล้ว เป็นที่อาศัยของโรค
149.กระดูกเหล่านี้ มีสีขาวเหมือนสีนกพิราบ
150.ร่างกายนี้เป็น "อัฐินคร" (เมืองกระดูก)
151.ราชรถ อันวิจิตรงดงาม ยังเก่าได้
152.คนโง่แก่เปล่า เหมือนโคถึก
153.เมื่อไม่พบนายช่างผู้สร้างเรือน
154.นายช่างเอย บัดนี้เราพบท่านแล้ว
155.เมื่อยังอยู่ในวัยหนุ่มสาว
156.พอถึงวัยแก่เฒ่า พวกเขาย่อมนั่งซบเซา​

​

​

 

หมวดตน
157.ถ้ารู้ว่าตนเป็นที่รัก พึงรักษาตนไว้ให้ดี
158.ควรปฏิบัติตนให้ดีก่อน แล้วค่อยสอนคนอื่น
159.สอนคนอื่นอย่างใด ควรทำตนอย่างนั้น
160.เราต้องพึ่งตัวเราเอง
161.บาปที่ตนทำเอง เกิดในตนเอง
162.คนทุศีล ก็เหมือนกับต้นไม้ที่เถาวัลย์ขึ้นจนรก
163.กรรมไม่ดี ทั้งไม่มีประโยชน์แก่ตน ทำง่าย
164.คนทรามปัญญา มีความเห็นผิด ติเตียนคำสอน
165.ตนทำบาปเอง ตนก็เศร้าหมองเอง
166.ถึงจะทำประโยชน์แก่คนอื่นมากมาย ก็ไม่ควรละทิ้ง...

หมวดโลก
167.อย่าประพฤติสิ่งเลวทราม
168.ลุกขึ้นเถิด อย่ามัวประมาทอยู่เลย
169.จงประพฤติสุจริตธรรม
170.ผู้ที่มองเห็นโลก ว่าไม่จีรังและหาสาระอะไรมิได้
171.สูเจ้าทั้งหลาย จงมาเถิดมาดูโลกนี้
172.ผู้ที่เคยประมาทในกาลก่อน
173.ผู้ใดทำบาปไว้แล้วละได้ด้วยการทำดี
174.โลกนี้ มืดมน น้อยคนจักเห็นแจ้ง
175.พระยาหงส์ เหินฟ้าไปหาพระอาทิตย์
176.คนที่ล่วงศีลข้อที่สี่
177.แน่นอน คนตระหนี่ไม่มีโอกาสไปเทวโลก
178.ยิ่งกว่า เอกราชทั่วทั้งแผ่นดิน

หมวดพระพุทธเจ้า
179.พระพุทธเจ้าพระองค์ใดทรงชนะกิเลสได้เด็ดขาด
180.พระพุทธเจ้าพระองค์ใดไม่มีตัณหาดังตาข่าย
181.เหล่าเทวดาย่อมรักธีรชน
182.การเกิดเป็นมนุษย์ ได้มาโดยยาก
183.ไม่ทำความชั่วทุกชนิด ทำแต่ความดี
184.ขันติคือความอดทน เป็นตบะอย่างยอด
185.ไม่ว่าร้ายใคร ไม่กระทบกระทั่งใคร
186.ถึงแม้เงินตราจะไหนมาดังห่าฝน
187.ย่อมไม่ยินดีในกามารมณ์แม้ที่เป็นทิพย์
188.คนเป็นจำนวนมาก เมื่อภัยมาถึงตัว
189.นั่นมิใช่ที่พึ่งอันปลอดภัย
190.ผู้ถึงพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์เป็นที่พึ่ง
191....ย่อมเห็นอริยสัจด้วยปัญญาอันชอบ
192.นั่นแลคือที่พึ่งอันปลอดภัย
193.บุรุษอาชาไนย หาได้ยาก
194.การเกิดขึ้นของพระพุทธเจ้าทั้งหลายให้เกิดสุข
195.ผู้บูชาท่านที่ควรบูชา
196.ผู้บูชาท่านที่ควรบูชา คือพระพุทธเจ้า

หมวดความสุข
197.ในหมู่มนุษย์ผู้จองเวรกัน
198.ในหมู่มนุษย์ ผู้มีกิเลส
199.ในหมู่มนุษย์ ผู้มีความกระวนกระวาย
200.พวกเราไม่มีกิเลสเศร้าหมองใจ
201.ผู้แพ้ย่อมก่อเวร
202.ไม่มีไฟใดเสมอด้วยราคะ
203.ความหิวเป็นโรคอย่างยิ่ง
204.ความไม่มีโรค เป็นลาภอย่างยิ่ง
205.เมื่อได้ลิ้มรสแห่งวิเวก
206.การพบพระอริยเจ้าเป็นความดี
207.เพราะผู้คบคนพาล ย่อมเศร้าโศกนาน
208.เพราะฉะนั้นจึงควรประพฤติตามผู้เป็นปราชญ์

หมวดความรัก
209.พยายามในสิ่งที่ไม่ควรพยายาม
210.อย่าติดอยู่ในสิ่งที่เรารัก หรือไม่รัก
211.เพราะพลัดพรากจากของรัก เป็นทุกข์
212.ที่ใดมีของรัก ที่นั่นมีโศก
213.ที่ใดมีความรัก ที่นั่นมีภัย
214.เมื่อไม่มีความยินดีเสียแล้ว โศก ภัย ก็ไม่มี
215.ที่ใดมีความใคร่ ที่นั่นมีโศก
216.ที่ใดมีความทะยานอยาก ที่นั่นมีโศก
217.ผู้ประพฤติดี มีความเห็นถูกต้อง
218.พระอนาคามีผู้ใฝ่พระนิพพาน
219.บุรุษผู้จากไปนาน

 

หมวดความโกรธ
221.ควรละความโกรธ และมานะ
222.ผู้ใดยับยั้งความโกรธที่เกิดขึ้นได้ทันที
223.พึงเอาชนะความโกรธ ด้วยความไม่โกรธ
224.ควรพูดคำสัตย์จริง ไม่ควรโกรธ
225.พระมุนี ผู้ไม่เบียดเบียนใคร
226.สำหรับท่านผู้ตื่นอยู่ตลอดเวลา
227.อตุลเอย เรื่องอย่างนี้มีมานานแล้ว...อยู่เฉยๆ เขาก็นินทา
228.ไม่ว่าในอดีต ปัจจุบัน อนาคต คนที่ถูกสรรเสริญ...
229.นักปราชญ์พิจารณารอบคอบแล้ว
230.ผู้นั้น เปรียบเสมือนแท่งทองบริสุทธิ์
231.พึงควบคุม ความคะนองทางกาย
232.พึงสำรวม คำพูด
233.พึงละมโนทุจริต
234.ผู้มีปัญญา ย่อมสำรวมกาย วาจา ใจ

หมวดมลทิน
235.บัดนี้ เธอแก่ดังใบไม้เหลือง
236.เธอจงสร้างที่พึ่งแก่ตัวเอง
237.บัดนี้ เธอใกล้จะถึงอายุขัยแล้ว
238.รีบขวนขวายหาปัญญาใส่ตัว
239.คนมีปัญญาควรขจัดมลทินของตนทีละน้อยๆ
240.สนิมเกิดแต่เหล็ก
241.ความเสื่อมของมนตรา อยู่ที่การไม่ทบทวน
242.ความประพฤติเสียหาย เป็นมลทินของสตรี
243.มลทินที่ยิ่งใหญ่กว่านั้น คือความโง่เขลา
244.คนไร้ยางอาย กล้าเหมือนกา
245.ส่วนคนที่มีหิริ ใฝ่ความบริสุทธิ์เป็นนิตย์
246.ผู้ใด ฆ่าสัตว์ พูดเท็จ ลักทรัพย์
247.ประพฤติล่วงเกินภรรยาของผู้อื่น
248.จงรู้เถิด บุรุษผู้เจริญเอ๋ย ความชั่วร้าย
249.ประชาชนย่อมให้ทานตามศรัทธา
250.ผู้ใดเลิกคิดเช่นนั้นแล้ว
251.ไม่มี ไฟใด เสมอราคะ
252.โทษคนอื่นเห็นได้ง่าย
253.คอยจับผิดอยู่ตลอดเวลา
254.ไม่มีรอยเท้าในอากาศ
255.ไม่มี สมณะนอกศาสนานี้

หมวดเที่ยงธรรม
256.ผู้ที่ตัดสินความโดยหุนหันพลันแล่น
257.บัณฑิตผู้ตัดสินผู้อื่นโดยรอบคอบ
258.เพียงแต่พูดมาก ไม่จัดว่าเป็นบัณฑิต
259.บุคคลไม่นับว่าผู้ทรงธรรม ด้วยเหตุเพียงพูดมาก
260.เพียงมีผมหงอก
261.ผู้ใดมี สัจจะ คุณธรรม ไม่เบียดเบียน
262.ไม่ใช่เพราะพูดคล่อง
263.ผู้ใดเลิกละความอิจฉาเป็นต้น
264.คนศีรษะโล้นไร้ศีลวัตร
265.ผู้ที่ระงับบาปทั้งหลาย
266.เพียงขอภิกษาจากผู้อื่น
267.ผู้ใดละบุญละบาปทุกชนิด
268.คนโง่เขลา ไม่รู้อะไร
269.นั่งนิ่งดุจคนใบ้ ไม่นับเป็นมุนี
270.ถ้ายังเบียดเบียนสัตว์อยู่
271.เพียงพากเพียรปฏิบัติจนได้ฌาน
272.ถ้าขจัดกิเลสไม่ได้หมด เธออย่านิ่งนอนใจ

หมวดทาง
273.ยอดแห่งมรรคา คืออัษฎางคิกมรรค
274.ทางสายนี้พญามารมักเดินหลงเสมอ
275.เมื่อเดินตามทางสายนี้พวกเธอจักหมดทุกข์
276.พวกเธอจงพยายามทำความเพียรเถิด
277.สังขารทั้งปวง ไม่เที่ยงแท้
278.สังขารทั้งปวง เป็นทุกข์
279.ธรรมทั้งปวง เป็นอนัตตา
280.คนเราเมื่อยังหนุ่มแน่น...ย่อมไม่พบทางแห่งปัญญา
281.พึงระวังวาจา พึงสำรวมใจ
282.ปัญญาเกิดมีได้ เพราะตั้งใจพินิจ
283.ภิกษุทั้งหลาย พวกเธอจงถางป่า (ราคะ)
284.ตราบใดบุรุษยังตัดความกำหนัด
285.จงถอนความรักของตนเหมือนถอนดอกบัวที่เกิดในฤดูสารท
286.เราจักอยู่ที่นี่ตลอดฤดูฝน...คนโง่มักคิดเช่นนี้
287.ผู้ที่มัวเมาอยู่ในบุตรและปศุสัตว์มีมนัสติดข้องอยู่
288.บุตรก็ป้องกันไม่ได้...คนเราเมื่อถึงคราวจะตาย
289.คนฉลาดผู้สำรวมในศีล

 

หมวดเบ็ดเตล็ด
290.ถ้าเห็นว่า จะได้สุขอันยิ่งใหญ่
291.ผู้ใดปรารถนาสุขเพื่อตน
292.สิ่งที่ควรทำไม่ทำ...อาสวะย่อมเจริญแก่พวกเขา
293.ไม่ทำสิ่งที่ไม่ควรทำ ทำเฉพาะสิ่งที่ควรทำเสมอ
294.พราหมณ์ฆ่ามารดา ฆ่าบิดา
295.ฆ่ากษัตริย์ ผู้คงแก่เรียนอีกสององค์
296.พระสาวกของพระโคดมพุทธเจ้า ผู้รำลึกถึงพระพุทธคุณ
297.พระสาวกของพระโคดมพุทธเจ้า ผู้รำลึกถึงพระธรรมคุณ
298.พระสาวกของพระโคดมพุทธเจ้า ผู้ระลึกถึงพระสังฆคุณ
299.พระสาวกของพระโคดมพุทธเจ้า ผู้รำลึกถึงสภาพเป็นจริงของร่างกาย
300.ผู้มีใจยินดีในความไม่เบียดเบียน
301.ผู้มีใจยินดีในภาวนา
302.การสละโลกียวิสัยออกบวช ก็ยาก
303.ผู้มีศรัทธา สมบูรณ์ด้วยศีล
304.คนดี ย่อมปรากฏเด่น

หมวดนรก
306.คนที่พูดเท็จเสมอ กับคนที่ทำแล้ว
307.คนนุ่งห่มผ้ากาสาวพัสตร์มีเป็นจำนวนมาก
308.คนทุศีล ไม่สำรวม
309.คนที่มัวเมา ผิดเมียท่านเป็นนิตย์
310.สถานหนึ่งได้บาป
311.หญ้าคา ที่จับไม่ดี
312.ทำอะไรหละหลวม
313.ถ้าจะกระทำ ก็จงกระทำจริงๆ
314.ความชั่ว ไม่ทำเสียเลยเป็นดี
315.เธอจงป้องกันตนให้ดีเหมือนเมืองชายแดน
316.ละอายในสิ่งที่ไม่ควรละอาย
317.สิ่งที่ไม่น่ากลัว เห็นว่าน่ากลัว
318.สิ่งที่ไม่มีโทษ เห็นว่ามีโทษ
319.เห็นโทษ เป็นโทษ

หมวดช้าง
320.เราจักอดทนต่อคำเสียดสีของคนอื่น
321.ช้างที่ฝึกแล้ว เขานำไปสู่ที่ชุมชน
322.ม้าอัศดร ม้าอาชาไนยจากลุ่มสินธู
323.คนที่ฝึกตนได้ย่อมอาศัยร่างที่ฝึกฝนดีแล้วนั้น
324.ช้างตกมันชื่อ ธนปาลกะ
325.คนกินจุ สะลึมสะลือ ชอบนอน
326.เมื่อก่อนใจข้าได้ท่องเที่ยวไปในอารมณ์
327.พวกเธอจงยินดีในความไม่ประมาท
328.ถ้าได้สหายผู้เข้ากับตนได้
329.ถ้าไม่พบสหายที่เข้ากับตนได้
330.เที่ยวไปคนเดียว ประเสริฐกว่า
331.มีเพื่อนตาย ก็มีความสุข
332.ปฏิบัติชอบต่อมารดา ก็เป็นสุข
333.ศีลให้เกิดสุข ตราบเท่าชรา

หมวดตัณหา
334.สำหรับคนที่มีชีวิตอยู่อย่างประมาท
335.ตัณหาอันลามก มีพิษร้าย
336.ผู้ใดเอาชนะตัณหาลามก
337.เราขอบอกความนี้แก่พวกเธอ
338.เมื่อรากยังแข็งแรง ไม่ถูกทำลาย
339.กระแสตัณหา ๓๖ สายอันเชี่ยวกราก
340.กระแสน้ำคือตัณหา ไหลไปทุกหนทุกแห่ง
341.สัตว์ทั้งหลาย มีแต่โสมนัส
342.เหล่าสัตว์ ติดกับตัณหา
343.เหล่าสัตว์ ติดกับตัณหา กระเสือกกระสน ดุจกระต่ายติดบ่วง
344.บุคคลใดสละเพศผู้ครองเรือน
345.เครื่องจองจำที่ทำด้วยเหล็ก ไม้ และปอป่าน
346.ท่านผู้รู้กล่าวว่า เครื่องจองจำชนิดนี้มั่นคงมักฉุดลากลงที่ต่ำ
347.ผู้ถูกราคะครอบงำ ย่อมถลำลงสู่กระแสตัณหา
348.จงปล่อยวางทั้งอดีตอนาคตและปัจจุบัน
349.ผู้เป็นทาสวิตกจริต มีจิตกำหนัดยินดี
350.ผู้ตั้งใจระงับความคิดฟุ้งซ่าน
351.พระอรหันต์ผู้ลุถึงจุดหมายปลายทางแล้ว
352.หมดตัณหา ไม่ยึดมั่น ฉลาดในนิรุกติ
353.เราเอาชนะทุกอย่าง เราตรัสรู้ทุกอย่าง
354.ธรรมทาน ชนะทานทุกอย่าง
355.โภคทรัพย์ ทำลายคนโง่
356.หญ้า ทำให้ที่นาเสียหาย
357.โทสะ ทำให้คนเสียหาย
358....ทานที่ถวายแก่ท่านผู้ปราศจากโมหะ จึงมีผลมหาศาล
359....ทานที่ถวายแก่ผู้ปราศจากความอยาก จึงมีผลมหาศาล

 

หมวดภิกษุ
360.สำรวมทางตา เป็นการดี
361.สำรวมทางวาจา เป็นการดี
362.ผู้สำรวมมือ สำรวมเท้า สำรวมวาจา
363.ภิกษุผู้สำรวมปาก
364.ภิกษุผู้อยู่ในธรรม ยินดีในธรรม
365.ไม่พึงดูหมิ่นลาภของตน
366.ภิกษุถึงมีลาภน้อย แต่ไม่ดูหมิ่นลาภของตน
367.ผู้ไม่ยึดมั่นโดยประการทั้งปวง
368.ภิกษุ ผู้อยู่ด้วยเมตตา
369.ภิกษุ เธอจงวิดน้ำออกจากเรือนี้
370.จงตัดออกห้า ละทิ้งห้า
371.เจริญภาวนาเถิด ภิกษุ อย่ามัวประมาท
372.เมื่อไม่มีปัญญา ก็ไม่มีความเพ่งพินิจ
373.ภิกษุผู้ไปสู่ที่สงัด มีใจสงบ
374.ไม่ว่าเมื่อใด พระอรหันต์พิจารณาเห็น
375.สิ่งแรก ที่ภิกษุผู้มีปัญญา
376.ภิกษุนั้น พึงรู้จักการปฏิสันถาร
377.กอมะลิสลัดช่อบาน
378.ภิกษุผู้มีกายสงบ มีวาจาสงบ
379.จงเตือนตนด้วยตนเอง
380.ตนมีทางเดินเป็นของตน
381.ภิกษุผู้มากด้วยปราโมทย์
382.ถึงแม้จะเป็นเพียงภิกษุหนุ่มแต่อุทิศตนแก่พระศาสนา

หมวดพราหมณ์
383.พราหมณ์เอย ท่านจงพยายามหยุดกระแส(ตัณหา)
384.เมื่อใดพราหมณ์ข้ามถึงฝั่งโน้น (นิพพาน)
385.ผู้ใดไม่มีฝั่งนี้ หรือฝั่งโน้น
386.ผู้ใดบำเพ็ญฌาน ปราศจากกิเลส
387.พระอาทิตย์ สว่างกลางวัน พระจันทร์ สว่างกลางคืน
388.ผู้ที่ชื่อว่าพราหมณ์ เพราะละบาปได้
389.ไม่ควรรังแกพราหมณ์ (นักบวช)
390....เท่ากับหักห้ามใจจากปิยารมณ์
391.สำรวมระวังทั้งสามทวาร
392.เมื่อรู้ธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงจากบุคคลใด
393.มิใช่เพราะมุ่นชฎา มิใช่เพราะโคตร
394.เจ้าโง่เอ๋ย ผมยาว หนังสัตว์
395.ผู้ทรงผ้าบังสุกุล
396.เพียงเกิดในตระกูลพราหมณ์
397.ผู้ใดตัดกิเลสเครื่องผูกพันได้หมดสิ้น
398.ผู้ที่ตัดชะเนาะ (ความโกรธ) เชือกหนัง (ตัณหา)
399.ผู้ใดไม่โกรธ ทนต่อการด่า
400.ผู้ใดไม่มักโกรธ ทรงศีลพรต
401.ผู้ใดไม่ติดในกาม
402.ผู้รู้วิธีดับทุกข์ของตนได้ในโลกนี้
403.ผู้มีปัญญาลึกซึ้ง หลักแหลม
404.ผู้ไม่คลุกคลีกับบุคคลทั้งสองฝ่าย
405.ผู้งดเบียดเบียนสัตว์อื่น
406.ผู้ไม่ดุร้าย กลางกลุ่มชนผู้ดุร้าย
407.ความกำหนัด ความขัดเคือง ความหยิ่ง
408.ผู้พูดถ้อยคำนิ่มนวล
409.ผู้ใดไม่ขโมยของคนอื่น
410.ผู้ใดไม่มีความอยาก
411.ผู้ใดหมดตัณหาหมดสงสัย เพราะรู้แจ้งจริง
412.ผู้ละบุญละบาปได้
413.ผู้บริสุทธิ์ เหมือนจันทร์แจ่ม สงบ
414.ผู้ข้ามสงสารวัฏ และโมหะ
415.ผู้ละกามารมณ์
416.ออกบวชไม่มีเรือน
417.ผู้ละเครื่องผูกพัน
418.ผู้ละความยินดีและความไม่ยินดี
419.ผู้รู้จุติ และปฏิสนธิ
420.เทวดา คนธรรพ์และมนุษย์ทั้งหลาย
421.ผู้ไม่มีความยึดถือทั้งเบื้องต้น (อดีต)
422.มหาฤาษีผู้องอาจ ประเสริฐ แกล้วกล้า
423.มุนี ผู้รู้อดีตชาติของตน


ขอบคุณข้อมูลจากลานธรรมเสวนา
http://202.44.204.76/d
และขอบคุณสัจจธรรมแห่งชีวิต
พุทธวจนะในธรรมบท (The Buddha's Words in the Dhammapada) (สารบัญ) - ฟรีเว็บบอร์ด fix.gs Free Webboard

 

หมวด คู่

1.ใจเป็นผู้ นำ...

มโนปุพฺพงฺคมา ธมฺมา
มโนเสฏฺฐา มโนมยา
มนสา เจ ปทุฏฺเฐน
ภาสติ วา กโรติ วา
ตโต นํ ทุกฺขมเนฺวติ
จกฺกํ ว วหโต ปทํ . . . ฯ ๑ ฯ

ใจเป็นผู้นำทุกสิ่งทุกอย่าง ใจเป็นใหญ่
ทุกอย่างสำเร็จได้ด้วยใจ ถ้าคนเรามีใจชั่วเสียแล้ว
การ พูด การกระทำก็พลอยชั่วไปด้วย
เพราะการพูดชั่วทำชั่วนั้นทุกข์ย่อมตาม สนองเขา
เหมือนล้อหมุนตามรอยเท้าโค

Mind foreruns all mental conditions,
Mind is chief, mind-made are they;
If one speaks or acts with a wiked mind,
Then suffering will follows him
Even as the wheel, the hoof of the ox.

1.ใจเป็นผู้นำ ๑ - ฟรีเว็บบอร์ด fix.gs Free Webboard

อ่านทั้งหมดได้ที่
พุทธวจนะในธรรมบท