"วจีสุจริต" (สมเด็จพระญาณสังวรฯ)

"วจีสุจริต"

เว้นจากการพูดเท็จ เว้นจากการพูดส่อเสียด เว้นจากการพูดคำหยาบ
เว้นจากการพูดเพ้อเจ้อเหลวไหล

คือแม้ว่าจะเป็นความจริง แต่หากว่าเป็นคำส่อเสียดก่อให้เกิดความแตกร้าว
เช่นนำความข้างนี้ไปบอกข้างนั้น นำความข้างนั้นมาบอกข้างนี้

เพื่อจะยุให้ทั้งสองฝ่ายแตกกัน แม้จะเป็นความจริงที่ไม่ควรพูด
เพราะทำให้เขาแตกกัน เข้าในพวกส่อเสียด

หรือแม้ว่าเป็นคำหยาบ ไม่ได้มุ่งจะหลอกลวงให้เข้าใจผิด
แต่ว่าเป็นคำหยาบคาย เช่น เป็นคำด่าว่า
เป็นสัตว์ดิรัจฉานอย่างโน้นอย่างนี้ อะไรเป็นต้น

หรือแม้วาจาอย่างอื่นซึ่งเป็นการกล่าว กดให้เลวลง
ซึ่งทุกคนก็รู้ว่าไม่ได้เป็นเช่นนั้นและก็ไม่ได้มุ่งที่จะหลอก
แต่ว่ากล่าวด้วยความโกรธ ด้วยความเหยียดหยาม
ต้องการจะกดเขาให้เลว ก็ไม่ควรพูด

และแม้ว่าเป็นคำที่เพ้อเจ้อเหลวไหล ไม่เป็นธรรม ไม่เป็นวินัย
ไม่มีขอบเขตจำกัด หาสาระแก่นสารมิได้ หรือว่ามีสาระแก่นสารน้อยเกินไป
ก็เป็นคำไม่ควรพูด

"วจีทุจริต"

วาจาเช่นที่กล่าวมานี้ คือ การพูดเท็จก็ดี การพูดส่อเสียดก็ดี
การพูดคำหยาบก็ดี การพูดเพ้อเจ้อเหลวไหลก็ดี

ก็นับว่าเป็น วจีทุจริต คือ การพูดที่เป็นทุจริตเสมอกัน
เพราะฉะนั้นแม้เป็นความจริง ก็ไม่ใช่ว่าเป็นข้อที่ควรพูดเสมอไป
ต้องอยู่ในขอบเขตอันสมควร

สมเด็จพระญาณสังวร
สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก

​