" อย่างนั้นหรือ "

นิทานเซน " อย่างนั้นหรือ "

อาจารย์แห่งนิกายเซนชื่อ แฮกกุอิน เป็นผู้ที่ได้รับการยกย่องสรรเสริญว่าเป็นผู้บรรลุธรรมถึงที่สุด เป็นที่เคารพนับถือของมหาชนทั่วไปในละแว...กนั้น มีหญิงสาวสวยผู้หนึ่งซึ่งบิดามารดาเป็นเจ้าของร้านชำ โดยกะทันหันไม่มีอะไรที่แสดงให้เห็นมาก่อน บิดามารดาก็เกิดพบว่าหญิงสาวผู้นั้นมีครรภ์ ข้อนี้ทำให้บิดามารดามีความโกรธมากและหญิงสาวผู้นั้นไม่ยอมบอกว่า ชายผู้เป็นบิดาของเด็กในครรภ์นั้นคือใคร
แต่ครั้นถูกรบเร้าขู่เข็ญบังคับมากขึ้น ในที่สุดก็ได้ระบุชื่อท่านอาจารย์แฮกกุอิน บิดามารดามีความโกรธมาก ได้ไปหาท่านอาจารย์ กล่าวคำหยาบคายต่างๆนานาด้วยความเข้าใจผิดตามที่ลูกสาวลวง ท่านอาจารย์ได้กล่าวแต่เพียงว่า

"ดังนั้นหรือ"

ครั้นต่อมาเด็กได้คลอดออกมาจากครรภ์ บิดามารดาจึงนำเด็กไปมอบให้อาจารย์แฮกกุอิน ประชดประชันต่างๆ นานาและบังคับให้เลี้ยงเด็กในตอนนี้ท่านอาจารย์ได้รับการระบือลือชาไปในทางเสียหาย แต่ก็ไม่มีอะไรกระทำให้ท่านกระเทือนใจ ทุกคราวที่มีคนไปด่าว่า ท่านก็มีคำตอบแต่เพียงว่า

"อย่างนั้นหรือ"

ท่านได้เอาใจใส่ในเด็กทารกนั้นมาก แสวงหานมและเครื่องจำเป็น เครื่องใช้จำเป็นอย่างอื่นจากชาวบ้านข้างเคียงมาเลี้ยงดูเด็กจนเติบโต ในปีต่อมา หญิงผู้เป็นมารดาของเด็กนั้นไม่อาจจะทนความทรมานใจได้อีกต่อไป นับวันจะยิ่งมีความร้อนใจยิ่งขึ้นทุกที เพราะตนเป็นผู้กล่าวคำเท็จและทำความเสียหายให้แก่ผู้อื่น ในที่สุดหญิงสาวหรือหญิงผู้เป็นมารดานั่นก็บอกความจริงแก่บิดามารดาของตนว่าบิดาที่แท้จริงของเด็กนั้นคือชายหนุ่มที่ร้านขายปลา
ฝ่ายบิดามารดาได้ฟังดังนั้นก็เกิดความร้อนใจเป็นอันมาก รู้สึกว่าตนได้ทำความผิดอย่างใหญ่หลวง จึงได้รีบไปหาท่านอาจารย์แฮกกุอินทันที และได้กล่าวขอโทษ ขอให้ยกโทษเสียอย่างยืดยาว และขอรับเด็กกลับคืนมา ท่านอาจารย์แฮกกุอินไม่มีอะไรที่จะกล่าวแก่บิดามารดานั้น นอกจากคำว่า

"อย่างนั้นหรือ"

นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า บุคคลผู้เข้าถึงธรรมะที่แท้จริงนั้น ย่อมไม่มีความหวั่นไหวเดือดร้อนระส่ำระส่ายไปตามสิ่งใดๆ คงเป็นปรกติอยู่ได้ แม้ในกรณีที่คนธรรมดาสามัญไม่อาจปรกติอยู่ได้ ทั้งนี้เพราะว่าเป็นผู้ที่มีจิตใจอยู่เหนือความที่จะยึดมั่นหรือรู้สึกในสิ่งที่ธรรมดาสามัญ มีความรู้สึกอยู่แต่ในสิ่งที่เป็นความว่างจากความยึดถือตามที่ชาวโลกยึดถือกันอยู่ ดังนั้นจึงไม่มีคำพูดที่แสดงการขึ้นลง ไม่ว่าจะเป็นการขึ้นหรือเป็นการลง มีความรู้สึกเหมือนกันหมด จึงกล่าวได้แต่ว่า อย่างนั้นหรือ ดังนี้

พุทธทาสภิกขุ
ที่มา : เล่านิทานเซ็น ที่คุรุสภา มหรสพทางวิญญาณเพื่อจริยธรรม ครั้งที่ 4 ปี 2505

https://www.facebook.com/buddhadasaarchives

 

" อันว่าไม้จันทน์นั้น แม้จะแห้งก็ไม่ทิ้งกลิ่น หัสดินก้าวลงสู่สงครามแล้วไม่ทิ้ง<WBR>ลีลา อ้อยแม้เข้าสู่หีบยนต์แล้ว ย่อมไม่ทิ้งรสหวาน บัณฑิตแม้จะประสพกับปัญหาของชีวิ<WBR>ต หรือได้รับความทุกข์ยากลำบากสัก<WBR>ปานใดก็ไม่ทิ้งธรรม "