ธรรมเครื่องเศร้าหมองของจิต สิบหกอย่าง ได้แก่
1. อภิชฌาวิสมโลภะ (ละโมบไม่สม่ำเสมอ คือความเพ่งเล็ง)
2. พยาบาท (ปองร้ายเขา)
3. โกธะ (โกรธ)
4. อุปนาหะ (ผูกโกรธไว้)
5. มักขะ (ลบหลู่คุณท่าน)
6. ปลาสะ (ยกตนเทียบเท่า)
7. อิสสา (ริษยา)
8. มัจฉริยะ (ตระหนี่)
9. มายา (มารยา)
10. สาเฐยยะ (โอ้อวด)
11. ถัมถะ (หัวดื้อ)
12. สารัมภะ (แข่งดี)
13. มานะ (ถือตัว)
14. อติมานะ (ดูหมิ่นท่าน)
15. มทะ (มัวเมา)
16. ปมาทะ (เลินเล่อ)
อ้างอิง
* วัตถูปมสูตร พระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๒
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=12&A=1136&Z=1236&pagebreak=0
* วัตถูปมสูตร
https://th.wikisource.org/wiki/มูลปริยายวรรค_-_๗._วัตถูปมสูตร
ที่มา...วิกิซอร์ซ
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=7&t=31765&sid=e566ff28f7f1048a26644655eb0388c3
อุปกิเลสเครื่องเศร้าหมองของจิต
ในห้อง 'พุทธศาสนา และ ธรรมะ' ตั้งกระทู้โดย วิญญาณนิพพาน, 19 พฤศจิกายน 2016.