เปรียบกรุงเทพฯ ว่าเป็นเวนิซตะวันออก

ได้ยินว่ากรุงเทพฯ คือเวนิซตะวันออกไปเวนิซมาแล้วไม่เห็นเหมือน-
-สะพานมัฆวานรังสรรค์ ข้ามคลองอะไรและที่เรียกกันว่าคลองรอบกรุง คลองไหนกันแน่ เดิมคิดว่าคือคลองที่เคยเรียกกันว่าคลองหลอด (ต่อมาเรียกคลองคูเมืองเดิม) ขอแผนที่ดูหน่อยก็ดีนะ-
<TABLE cellSpacing=0 cellPadding=5 width="6%" align=left border=0><TBODY><TR><TD>

​

</TD></TR><TR><TD>

แนวคลองผดุงกรุงเกษม ข้างสถานีหัวลำโพง ต่อมาสร้างถนนกรุงเกษม ขนานไปกับคลองที่เห็นตึกใหญ่สีขาว คือโรงภาพยนตร์กรุงเกษม​

</TD></TR></TBODY></TABLE>คำถามแรกจากหนุ่มน้อย คำถามหลังจากคุณป้า ผู้เติบโตอยู่แถบชานเมืองสุขุมวิทโน้น บังเอิญนั่งรถเข้ามาผ่านสะพานมัฆวานรังสรรค์ บอกว่าที่จริงผ่านมาหลายครั้งแล้ว แต่ไม่รู้ว่าข้ามคลองอะไรไม่เคยสนใจ เพิ่งจะอยากรู้
ที่ฝรั่งไปว่ากันว่ากรุงเทพฯ เป็นเวนิซตะวันออกนั้น เป็นฝรั่งที่เข้ามากรุงเทพฯ สมัยเมื่อต้นรัตนโกสินทร์ จนกระทั่งถึงรัชกาลที่ ๕ และ ๖ เมื่อต้นๆรัตนโกสินทร์นั้น ถนนหนทางยังไม่มี การเดินทางสัญจรไปมา ต้องใช้เรือนายเรือแจวไปตามแม่น้ำลำคลอง ส่วนถนนนั้น มีแต่เพียงแคบ ๆ สั้น ๆ ตามแนวคนเดินบ้าง เป็นถนนลูกรังสำหรับเกวียนหรือรถม้าบ้าง กรุยและถากกางพอให้ใช้ได้ ล้วนเป็นถนนดินหรือลูกรัง เฉพาะรอบพระบรมมหาราชวัง และรอบกำแพงเมืองด้านในเท่านั้น จึงจะเป็นถนนปูด้วยอิฐตะแคงเรียงแน่น ที่ต้องตะแคงอิฐก็เพื่อให้ฝังลึกลงไปในดิน แข็งแรงกว่า ปูลงไปเป็นแผ่นแบน ๆ
คลองมีความสำคัญอีกประการหนึ่งคือ ใช้สำหรับการป้องกันพระนคร ดังนั้น เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงสถาปนากรุงเทพรัตนโกสินทร์ จึงโปรดฯให้ขุดคลองรอบกรุง (ปรากฏในแผนที่คือคลอง ๒-๒) ขยายพระนครออกไป พร้อมกันนั้นก็สร้างกำแพงเมืองด้านในคลอง และสร้างป้อมรักษากรุง เรียงรายไปตามกำแพงเมืองเป็นคลองรอบกรุงคลองแรก
ครั้นถึงรัชกาลที่ ๔ ขยายพระนครออกไปอีกพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าฯ โปรดเกล้าฯ ให้ขุดคลองผดุงกรุงเกษมโอบล้อมกรุงซึ่งลักษณะเป็นเกาะ เป็นคลองรอบกรุงชั้นนอก คลองรอบกรุงในสมัยรัชกาลที่ ๑ จึงเป็นคลองรอบกรุงชั้นใน แผ่นดินนี้ ขุดคลองแต่ไม่ได้สร้างกำแพงเมืองเลียบคลอง โปรดฯ ให้สร้างแค่ป้อม ๗ ป้อม เรียงรายตามริมคลอง ที่จริงป้อมสร้างเวลานั้นมี ๘ ป้อม แต่อีกป้อมหนึ่ง ข้ามไปอยู่ฟากธนบุรี ตรงปากคลองสาน ซึ่งบัดนี้ยังคงอยู่อีกป้อมเดียวใน ๘ ป้อม คือ ป้อมป้องปัจจามิตร ส่วนอีก ๗ ป้อม ทางฟากตะวันออก รื้อหมดแล้ว
<TABLE cellSpacing=0 cellPadding=5 width="8%" align=right border=0><TBODY><TR><TD>

​

</TD></TR><TR><TD>

วัดโสมนัสวิหาร สร้างในรัชกาลที่ ๔ เดิมมีศาลาท่าน้ำ อยู่ริมคลองผดุงกรุงเกษม (ดังในภาพ)​

</TD></TR></TBODY></TABLE>ชื่อป้อมทั้ง ๘ คล้องจองกันน่าจำ คือป้องปัจจามิตร ปิดปัจจานึก ฮึกเหี้ยมหาญ ผลาญไพรีราบ ปราบศัตรูพ่าย ทำลายแรงปรปักษ์ หักกำลังดัสกร มหานครรักษา
สำหรับป้อมปราบศัตรูพ่ายนั้นเหลือแต่ชื่อ ซึ่งกร่อนลงเหลือแต่