การทำงานของกิเลส อุปกิเลส อาสวะกิเลส

ก็ถูกแล้วนี้ครับ
ถ้าแยกจิตออกจากอาสวะไม่ได้
ก็ฉิบหายสิครับ

เหมือนเผาเหล็กเพื่อเอาสนิมออก

ที่ผมเขียนไว้เป็นวิธีค้นหาจิต
และเห็นการทำงานของมันครับ

ส่วนพระสูตรที่คุณอ้างถึง
เป็นวิธีทำลายอาสวะ

 

ผมขอกล่าวแบบคิดไปเองนะครับถูกผิดต้องขออภัย
ตอนที่คุนทำกายคตาสติแล้วคุนพบความสว่างที่คุนว่านั้น ไม่ใช่โอภาส
แต่คุนได้เห้นถึงกายที่ยึดไม่ได้ตัววิญญานโปร่งใสสว่างอยู่ไม่ใช่ตัวตนคุนจึงเกิดปัญญา
แต่คุณยังยึดจิตเป็นตน คุนเห็นวิญญานแล้ว คุนทำกายคตาสติต่อไป
เมื่อวิญญานแตกหายไปคุนด้จะเห็นอีกว่าจิตไม่ใชตน ขออภัยท่าผิดพลาดประการใด

 

เขียนไปเถิดถูกผิดไม่เกี่ยว
เพราะภาษาที่ไว้สื่อสภาวะมันยากนะ

บางเรื่องละเอียดจนพูดไม่ถูกก็มี

 

อาสวะกิเลสอุปกิเลส และกิเลสทั่วไป
มันทำงานเป็นทีมครับ
เกี่ยวโยงกัน

เช่น กามาสวะไปเกี่ยวโยงกามตัณหา
กามตัณหาไปเกี่ยวโยงกับกิเลสราคะ

 

วิปัสสนูกิเลส อุปกิเลส๑๐แห่งวิปัสสนา
๑. โอภาส - แสงหรือภาพ เห็นแสงสว่างสุกใสหรือนิมิต เห็นแสงต่างๆ ภาพต่างๆ เห็นแสงสว่างรอบๆสิ่งหนึ่งสิ่งใด เช่น พระพุทธรูปที่เป็นกสิณ หรือเห็นเจิดจ้าสว่างไสวไปทั่ว หรือแสงออกจากร่างกายตน, รูปนิมิตต่างๆ แล้วไปน้อมเชื่อด้วยอธิโมกข์อย่างเป็นจริงเป็นจัง ว่าเป็นจริงอย่างนั้นจริงแท้แน่นอน สิ่งเหล่านี้ความจริงแล้วต้องเกิดขึ้นอันเป็นปกติตามธรรมชาติของจิตเมื่อเป็นฌานสมาธิ จึงเกิดภวังค์ ขึ้น ยิ่งโดยเฉพาะในระยะแรกๆ แต่เมื่อผู้ปฏิบัติเข้าใจผิดไปน้อมเชื่อในความตื่นตา ตื่นใจ จึงน้อมคิดปรุงแต่งไปต่างๆนาๆว่าเป็น บุญ อิทธิปาฏิหาริย์ อันตื่นตา ตื่นใจ ไม่เคยประสบมาก่อน เลยไปยึดมั่นหมายมั่นพึงพอใจหรือน้อมเชื่ออย่างรุนแรงด้วยความไม่รู้ตามความเป็นจริงในโอภาสหรือนิมิตต่างๆที่เกิดขึ้นนั้นด้วยอวิชชา จึงทําให้ติดเพลิน(นันทิ-อันคือตัณหา)อยู่ในวังวนของความตื่นตาตื่นใจ เมื่อเกิดนันทิอันคือตัณหา ย่อมเกิดอุปาทาน ภพ(รูปภพ) ชาติ คือการเกิดขึ้นของกองทุกข์ตามมาโดยไม่รู้ตัว และเกิดความคิดนึกปรุงแต่งต่างๆนาๆไปทางฤทธิ์ ทางเดช ทางบุญ ทางกุศลโดยไม่รู้ตัว ทำให้เกิดอาการที่เรียกกันทั่วๆไปว่า ติดนิมิต กล่าวคือเกิดการไปน้อมดู,น้อมทำ, น้อมเชื่อในนิมิต คือในภาพเหล่านั้นอย่างงมงายเป็นที่สุด

ครับ

ความเห็นคือ มันสำหรับ คนที่ไปยึดติด ยึดมั่น คิดเองเออเอง ว่าตัวเองว่าสำเร็จคุณวิเศษ เป็นบุญที่ตัวเอง แสงสว่าง มันถึงจะเป็น วิปัสสูนกิเลส ครับ

ถ้าใครปฏิบัติถึงจิตที่เป็นสมาธิ มันก็สว่างกันหมด ครับ แต่ถ้าไม่ได้ไปติดแสงสว่าง มันก็ไม่ได้ติดวิปัสสนูกิเลส ครับ

คุณเข้า สมาธิ ฌาน รูปฌานต่างๆ มันก็สว่างกันหมด ถ้าทำได้

 

คนทำได้จริง ย่อมดับ แสงสว่างได้จริง ครับ

เมื่อน้ำใส ย่อมเห็นตัวปลา

จิตที่เป็นสมาธิ ย่อมระงับความฟุ้งซ่าน เมื่อความฟุ้งซ่านระงับออกไป น้ำก็หายขุ่น

ผมว่าคุณไปปฏิบัติแล้วทดสอบด้วยตัวเองดีกว่าครับ

 

วิปัสสนูปกิเลส ๑๐ นี้ไม่ใช่เป็นการผิดทางนี่ค่ะ

แต่ที่กล่าวว่าเป็นวิปัสสนู ก็เพราะติดอยู่แค่นั้น คิดว่าตนเองบรรลุธรรมแล้ว จึงหยุดเดินหน้ากำหนดวิปัสนาญาณที่กำหนดถูกทาง ที่ตนเองพึงจะเดินต่อไปค่ะ

ตามนี้ค่ะ....

วิปัสสนูปกิเลสทั้งสิบนี้ เป็นภาวะที่น่าชื่นชมอย่างยิ่ง และไม่เคยเกิดมี ไม่เคยประสบมาก่อน จึงชวนให้ผู้ปฏิบัติเข้าใจผิด คิดว่าตนบรรลุมรรคผลแล้ว หรือหลงยึดเอาคิดว่าวิปัสสนูปกิเลสนั้นเป็นทางที่ถูก ถ้าหลงไปตามนั้นก็เป็นอันพลาดจากทาง เป็นอันปฏิบัติผิดไป คือพลาดทางวิปัสสนา แล้วก็จะทิ้งกรรมฐานเดิมเสีย นั่งชื่นชมอุปกิเลสของวิปัสสนาอยู่นั่นเอง

แต่ถ้ามีสติสัมปชัญญะแก้ไขได้ ก็จะกำหนดได้ว่าวิปัสสนูปกิเลสนั้นไม่ใช่ทาง รู้เท่าทัน เมื่อมันเกิดขึ้น ก็กำหนดพิจารณาด้วยปัญญาว่า โอภาสนี้ ญาณนี้ ฯลฯ หรือนิกันตินี้ เกิดขึ้นแล้วแก่เรา แต่มันเป็นของไม่เที่ยง เกิดจากปัจจัยปรุงแต่ง จะต้องเสื่อมสิ้นไปเป็นธรรมดา แล้วกำหนดวิปัสสนาญาณที่ดำเนินถูกทาง ซึ่งจะพึงเดินต่อไป

 

คุณเข้าใจผิดอยู่นะครับ

ที่ยกมานั้น เค้าหมายความว่า คนที่ไปติด หลง วิปัสสนูกิเลสอยู่นั้น ตัวคนหลงนั้นจะ ชื่นชมอย่างยิ่ง และไม่เคยเกิดมี ไม่เคยประสบมาก่อน

วิปัสสนูกิเลส เป็นทางผิดครับ ไม่ใช่ถูกทาง แวิปัสสนูกิเลส ตัวขวางผลการปฏิบัติ ครับ


ลองอ่านนี้นะครับ

วิปัสสนูปกิเลสทั้งสิบนี้ เป็นภาวะที่น่าชื่นชมอย่างยิ่ง และไม่เคยเกิดมี ไม่เคยประสบมาก่อน จึงชวนให้ผู้ปฏิบัติเข้าใจผิด คิดว่าตนบรรลุมรรคผลแล้ว หรือหลงยึดเอาคิดว่าวิปัสสนูปกิเลสนั้นเป็นทางที่ถูก ถ้าหลงไปตามนั้นก็เป็นอันพลาดจากทาง เป็นอันปฏิบัติผิดไป คือพลาดทางวิปัสสนา แล้วก็จะทิ้งกรรมฐานเดิมเสีย นั่งชื่นชมอุปกิเลสของวิปัสสนาอยู่นั่นเอง

แต่ถ้ามีสติสัมปชัญญะแก้ไขได้ ก็จะกำหนดได้ว่าวิปัสสนูปกิเลสนั้นไม่ใช่ทาง รู้เท่าทัน เมื่อมันเกิดขึ้น ก็กำหนดพิจารณาด้วยปัญญาว่า โอภาสนี้ ญาณนี้ ฯลฯ หรือนิกันตินี้ เกิดขึ้นแล้วแก่เรา แต่มันเป็นของไม่เที่ยง เกิดจากปัจจัยปรุงแต่ง จะต้องเสื่อมสิ้นไปเป็นธรรมดา แล้วกำหนดวิปัสสนาญาณที่ดำเนินถูกทาง ซึ่งจะพึงเดินต่อไป

 

ก็ในบทสวดธรมจักร ที่พระพุทธองค์ได้ทรงตรัสไว้ว่า ที่กล่าวไว้ว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย จักษุ ญาณ ปัญญา วิชชา แสงสว่าง ได้เกิดขึ้นแก่เรา ในธรรมที่เราไม่เคยได้ฟังมาก่อนว่า นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจ ฯลฯ

แสงสว่างจึงย่อมดับไม่ได้ และไม่มีการดับแสงสว่างค่ะ

ตามนี้ค่ะ......

ก็ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจนี้แล คือ อริยมรรคประกอบด้วยองค์ ๘ ประการ ซึ่งได้แก่สัมมาทิฏฐิ ฯลฯ สัมมาสมาธิ

ดูกรภิกษุทั้งหลาย จักษุ ญาณ ปัญญา วิชชา แสงสว่าง ได้เกิดขึ้นแก่เรา ในธรรมที่เราไม่เคยได้ฟังมาก่อนว่า นี้ทุกขอริยสัจ ฯลฯ ทุกขอริยสัจนั้นควรกำหนดรู้ ฯลฯทุกขอริยสัจนั้นเรากำหนดรู้แล้ว

ดูกรภิกษุทั้งหลาย จักษุ ญาณ ปัญญา วิชชา แสงสว่าง ได้เกิดขึ้นแก่เราในธรรมที่เราไม่เคยได้ฟังมาก่อนว่า นี้ทุกขสมุทยอริยสัจ ฯลฯ ทุกขสมุทยอริยสัจนั้นควรละ ฯลฯทุกขสมุทัยอริยสัจนั้นเราละแล้ว

ดูกรภิกษุทั้งหลาย จักษุ ญาณ ปัญญา วิชชา แสงสว่าง ได้เกิดขึ้นแก่เราในธรรมที่เราไม่เคยได้ฟังมาก่อนว่า นี้ทุกขนิโรธอริยสัจ ฯลฯ ทุกขนิโรธอริยสัจนั้นควรกระทำให้แจ้ง ฯลฯ ทุกขนิโรธอริยสัจนั้นเรากระทำให้แจ้งแล้ว

ดูกรภิกษุทั้งหลาย จักษุ ญาณ ปัญญา วิชชา แสงสว่าง ได้เกิดขึ้นแก่เรา ในธรรมที่เราไม่เคยได้ฟังมาก่อนว่า นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจ ฯลฯ ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจนั้นควรเจริญ จักษุ ญาณ ปัญญา วิชชา แสงสว่าง ได้เกิดขึ้นแล้วแก่เราในธรรมที่เราไม่เคยได้ฟังมาก่อนว่า ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจนั้นเราเจริญแล้ว

ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ญาณทัสสนะ (ความรู้ความเห็น) ตามความเป็นจริงมีวนรอบ ๓ อย่างนี้ มีอาการ ๑๒ ในอริยสัจ ๔ เหล่านี้ของเรา ยังไม่บริสุทธิ์เพียงใด เราก็ยังไม่ปฏิญาณตนว่า เป็นผู้ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณในโลก พร้อมทั้งเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมู่สัตว์ พร้อมทั้งสมณะ พราหมณ์ เทวดาและมนุษย์ เพียงนั้น

ก็เมื่อใด ญาณทัสสนะ(ความรู้ความเห็น) ตามความเป็นจริง มีวนรอบ ๓ อย่างนี้ มีอาการ ๑๒ ในอริยสัจ ๔ เหล่านี้ของเรา บริสุทธิ์ดีแล้ว เมื่อนั้น เราจึงปฏิญาณตนว่า เป็นผู้ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณในโลก พร้อมทั้งเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมู่สัตว์ พร้อมทั้งสมณะ พราหมณ์ เทวดาและมนุษย์

ก็ญาณทัสสนะได้บังเกิดขึ้นแก่เราว่า วิมุติของเราไม่กำเริบ ชาตินี้เป็นชาติที่สุดบัดนี้ ภพใหม่ไม่มี

 

ที่ตนเข้าใจนะค่ะ ไม่ใช่ผิดทางค่ะ แต่เป็นทางที่ต้องผ่าน

โอภาสที่เป็นแสงสว่าง นั้นเป็นแค่วิญญาณ

แต่อาโลโก แสงสว่างที่เกิดขึ้นแล้วแก่เรา เป็นจิต ที่เป็นตัวปัญญาญาณ เพื่อละกิเลสค่ะ

 

ที่คุณยกมานั้น คุณอ่านประโยคสุดท้าย ด้วยนะครัรบ

ดูกรภิกษุทั้งหลาย จักษุ ญาณ ปัญญา วิชชา แสงสว่าง ได้เกิดขึ้นแก่เราในธรรมที่เราไม่เคยได้ฟังมาก่อนว่า นี้ทุกขนิโรธอริยสัจ ฯลฯ ทุกขนิโรธอริยสัจนั้นควรกระทำให้แจ้ง ฯลฯ ทุกขนิโรธอริยสัจนั้นเรากระทำให้แจ้งแล้ว

ดูกรภิกษุทั้งหลาย จักษุ ญาณ ปัญญา วิชชา แสงสว่าง ได้เกิดขึ้นแก่เรา ในธรรมที่เราไม่เคยได้ฟังมาก่อนว่า นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจ ฯลฯ ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจนั้นควรเจริญ จักษุ ญาณ ปัญญา วิชชา แสงสว่าง ได้เกิดขึ้นแล้วแก่เราในธรรมที่เราไม่เคยได้ฟังมาก่อนว่า ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจนั้นเราเจริญแล้ว

 

งองูฉองตัวเบย หวยออกที่ จิกยิ้ม ซะงั้น

ถ้า จิกยิ้ม พิจารณา ข้ออรรถ ข้อธรรม นี้ในภายใน เพื่อความไม่ประมาท

เสร็จแล้ว ไปเห็นแสง ระยิบระยับ แล้ว กำหนดรู้เท่าทันได้ แสงไม่เกิด
แต่มีความเบา สบาย และ "คลายตัว" ของ สิ่งหมักดอก จน จิตมันมีสุขโชย

ก็ต้อง พึงระวังความสุขโชย ที่จะพาให้ จิกยิ้ม ตรงนี้ไว้ด้วย

สว่างมีทั้ง สว่างแสง สว่างสุขโชย สว่างแบบมี "นิกันติ" ปรากฏ เนี่ยะ
จะเสร็จ วิปัสสนูปกิเลสหมด

แต่ถ้า ฟังหูไว้ข้างหัวให้ดีๆ จะมี แนวรับแนวต้าน แนวสังเกต ใจที่มันขยับ

นะ

จนรู้ชัด สภาวะคลาย(กำหนัด) มันจะ ยิ๊บๆแย๊บๆ แล้ว ร่อนออกไปเรื่อย

การสว่างแบบไม่มีแสง แต่มีสภาวะรู้ชัดการ จางคลาย การคลายกำหนด
ตรงนี้จะเดินได้ถึง อนาคามีมรรคประเภทที่ อุ๊ยตาย ภาวนาผิด( ยังติดสว่าง
แต่จะไป ภาวนาต่อใน ชั้นพรหม เห็นการยิ๊บๆ ยั๊บๆ แล้ว ผั๊วะ ไปเลย ไม่ใช่
กลายเป็น พระพรหมอานคมีค้างเติ่ง ยังจัดว่า โหลยโถ้ย!! )

 

มันไม่ใช่ทางที่ต้องผ่านใดๆ ครับ

แต่มันคือ ทางที่บางคนไปหลงติด วิปัสนูกิเลส คือตัวขวางมรรคผลนิพพาน ครับ


ไม่ใช่ทางผ่าน

แล้ว อาโลก กสิณแสงสว่าง อาโลกกสิณัง ครับ คนละตัวกับ แสดงสว่างของจิต

แล้ว โอภาสที่เป้นแสงสว่าง นั้น ไม่ใช่ วิญญาณ ครับ จิตที่เข้าสมาธิ ฌาน แสงสว่างในจิตนั้นเป็นตัว ภพ ครับ ภพของจิต

และ แสงสว่างที่เกิดขึ้นแก่เรานั้น ไม่ใช่ ตัวปัญญาญาณ ใดๆ นะครับ

และ แสดงสว่าง ไม่ใช่ จิต

 

วิญญาณธาตุเป็นอย่างไร คืออะไร

หลวงพ่อฤๅษี ท่านเมตตามาสอนเรื่องนี้ไว้มีความสำคัญดังนี้

๑. “วิญญาณธาตุ หมายถึง ระบบประสาทสัมผัสทั้ง ๖ อายตนะ ๖ หรือประตูทั้ง ๖ ของร่างกาย อันมีระบบประสาทรับรู้ของตา-หู-จมูก-ลิ้น-กาย โดยมีใจหรือจิตเป็นผู้รับรู้” (สมองเป็นหนึ่งในอาการ ๓๒ ของร่างกาย เป็นศูนย์รับระบบประสาทสัมผัสของร่างกาย ซึ่งทำงานของมันอยู่เป็นปกติ เกิดดับ ๆ อยู่เป็นสันตติธรรม ผู้ที่ไปรับรู้เรื่องของสมองก็คือจิต จะเห็นได้ชัดเจนตอนร่างกายถูกดมยาให้สลบหรือใช้ยาสลบ ร่างกายทุกส่วนก็สลบรวมทั้งสมองด้วย แต่จิตไม่สลบยังคงรู้อยู่เป็นปกติ มิได้สลบตามร่างกาย จุดนี้ผู้ปฏิบัติธรรมได้ขั้นสูงเท่านั้น จึงจะรู้และเข้าใจได้)

๒. "วิญญาณธาตุตัวนี้แหละเป็นตัวสร้างอารมณ์สุข (พอใจ) สร้างอารมณ์ทุกข์ (ไม่พอใจ) ให้เกิดแก่ร่างกาย”

๓. “บุคคลใดเอาจิตไปเกาะอารมณ์ทั้งสองแล้วหลงคิดว่า สุข-ทุกข์เวทนาของกายนี้มีในเรา เป็นของเรา (เราคือจิตไม่ใช่กาย) มีในเขาเป็นของเขา แต่พอร่างกายมันตาย อารมณ์เหล่านี้ซึ่งเกิดจากวิญญาณธาตุก็ตายไปพร้อมกับกาย”

๔. “แต่จิตไม่เคยตาย จิตเป็นอมตะ ผู้ตายคือร่างกายพร้อมวิญญาณธาตุ อันตรายอันใหญ่ยิ่งอยู่ที่จิตไปยึดเกาะติดวิญญาณธาตุ เกาะอารมณ์สุข-ทุกข์ว่าเป็นเรา เป็นของเรา เอาเวทนาของกายมาเป็นเวทนาของจิต นี่แหละคือตัวสักกายทิฏฐิ ตัวอวิชชา”

๕. “เพราะแยกกาย-เวทนา-จิต-ธรรม ให้ออกจากจิตไม่ได้ สักกายทิฏฐิก็ตัดไม่ได้เช่นกัน”

https://www.watthakhanun.com/webboard/showthread.php?t=2469

 

เน้นอีกที หน่าขอรับ ท่านแม่ชี

แสงสว่างใด เสมอด้วยปัญญา ไม่มี !!!

นะ

ปัญญา ไม่ใช่สภาวะ แสง สี .......

สว่าง ที่เป็น แสง สี สู้ ปัญญาไม่ได้ ( เพราะ ส่องกิเลส เห็นละก้อ ฉั๊วะ!!! )

แล้ว ปัญญาสว่างเนี่ยะ ปฐมฌาณ ก็เหลือแหล่
ไม่ใช่ จตุถฌาณ อัปปนง อัปปนา เฮียอะไร

เพราะหมายเอา รสการจางคลาย การสิ้นไปของกิเลส เป็น นิมิต อุคหนิมิต ปฏิภาคนิมิต ( ปฏิสัมภิทามรรค )

 

พระพุทธเจ้าทรงจำแนกวิญญาณออกเป็น 6 ประเภท

วิญญาณ (ศาสนาพุทธ)
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
Jump to navigation Jump to search
ส่วนหนึ่งของ
ศาสนาพุทธ
ในศาสนาพุทธ คำว่าวิญญาณ (บาลี: viññāṇa; สันสกฤต: विज्ञान) ใช้หมายถึงพิชาน (consciousness) คือความรู้แจ้งอารมณ์[1] พระไตรปิฎกระบุว่าพระพุทธเจ้าทรงจำแนกวิญญาณออกเป็น 6 ประเภท[2] ได้แก่

1. จักขุวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางตา คือรู้รูปด้วยตา หรือการเห็น
2. โสตวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางหู คือรู้เสียงด้วยหู หรือการได้ยิน
3. ฆานวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางจมูก คือรู้กลิ่นด้วยจมูก หรือการได้กลิ่น
4. ชิวหาวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางลิ้น คือรู้รสด้วยลิ้น หรือการรู้รส
5. กายวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางกาย คือรู้โผฏฐัพพะด้วยกาย หรือการรู้สึกกายสัมผัส
6. มโนวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางใจ คือรู้ธรรมารมณ์ด้วยใจ หรือการนึกคิด

 

การปฏิบัติธรรมในห้าประการนี้ ทุกคนคงได้พบกันมาบ้าง คือ แสง เสียง สี รูป เหตุ-ผล

และมาพิจารณาว่า ปัญญามาจากไหน? เมื่อจิตต้นกำหนดเดิมคือแสงสว่าง ที่บริสุทธิ์ ผ่องใส และรู้แจ้ง นะค่ะ แล้วคำสอนหลวงปู่ดุลย์ ในจิตคือพุทธะ กล่าวเอาไว้ว่า....


จิตของเรานั้น ถ้าเราทําความสงบเงียบอยู่จริงๆ เว้นขาดจากการคิดนึก ซึ่งเป็นการเคลื่อนไหวของ
จิตแม้แต่น้อยที่สุดเสียให้ได้จริงๆ ตัวแท้ของมันก็จะปรากฏออกมาเป็นนความว่าง แล้วเราจะได้พบ
ว่ามันเป็นสิ่งที่ปราศจากรูป มันไม่ได้กินเนื้อที่อะไรๆ ที่ไหนแม้แต่จุดเดียว มันไม่ได้ตกลงสู่การบัญญัติว่าเป็น
พวกที่มีความเป็นอยู่ หรือไม่มีความเป็นอยู่แม้แต่ประการใดเลย เพราะเหตุที่ สิ่งเหล่งานี้เป็นสิ่งที่เรารู้สึก
ไม่ได้โดยทางอายตนะ เพราะจิตซึ่งเป็นธรรมชาติที่แท้ของคนเรานั้น มันเป็นครรภ์หรือกําเนิด ไม่มีใครทํา
ให้เกิดขึ้นและไม่อาจถูกทําลายได้เลย


ในการทําปฏิกิริยาตอบสนองต่อสิ่งแวดล้อมต่างๆ นั้น มันเปลี่ยนรูปของมันเองออกมาเป็นปรากฏการณ์
ต่างๆ เพื่อสะดวกในการพูด เราพูดถึงจิตในฐานะที่เป็นตัวสติปัญญา แต่ในขณะที่มันไม้ได้ทําการตอบสนอง
ต่อสิ่งแวดล้อม คือไม่ได้เป็นตัวสติปัญญาที่นึกคิด หรือสร้างสิ่งต่างๆ ขึ้นมานั้น มันเป็นสิ่งที่ไม่อาจถูกกล่าว
ถึงในการที่จะบัญญัติว่ามันเป็นความมีอยู่ หรือไม่ใช่ความมีอยู่

 

จิตคือพุทธะ ไม่ใช่แสงแสงสว่าง คือ พุทธะ แต่เป็น จิตคือพุทธะ